Dünyanın Tek “İnsan Çarpışma Mankeni” ile Tanışın: John Stapp ve Kıssası İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre daha sonra, uçak teknolojisinin ilerlemesiyle birlikte ABD Hava Kuvvetleri, havadaki süratte yaşanan yavaşlamanın insan bedeni üstündeki tesirlerini incelemeleri gerektiğini fark etti. Savaş sırasında yaşanacak kaza, vurulma yahut gibisi sıkıntılarda, uçak dizayncıları insanların yalnızca 18G kuvvetlerine dayanabileceğine inanıyorlardı. Bu yüzden de ürettikleri uçaklar lakin 18G darbelerinden kurtulabilecekti. İçindeki kişi ölecek olduktan daha sonra 25G’ye dayanabilecek bir uçak yapılması, bilhassa de ekstra maliyeti olduğunda, gereksiz görülüyordu.
Fakat Albay John Stapp, uçak kazalarını tahlil ederken bunu sorgulamaya başladı ve bu güce itiraz etti. Birtakım pilotların daha yüksek G’lerde hayatta kaldıklarına, başkalarının ise fazlaca daha düşük G’lerde çarpma kararı öldüklerine inanıyordu ve pilotların, onları ortasında tutan kafeslerin tasarımı ve onları çevreleyen kokpit tarafınca nitekim öldürüldüklerinden şüpheleniyordu. O ve takımı, kendileri için araştırmaya ve insan bedeninin çarpma anında hangi kuvvetlere dayanabileceğini keşfetmeye karar verdi.
Bunu yapmak için, 100G’lere dayanabilen “Gee Whiz” lakaplı roketle çalışan bir kızak inşa ettiler. Bir model üzerinde test ettikten daha sonra, kademeli olarak çarpmalara dayanacak ve Oscar’ın (manken) ahşap ön camda modüllere ayrılmasını önleyecek emniyet kemerleri tasarladılar. Buradaki fikir, sırf çarpışma testi mankenlerinde testler düzenlemekti.
Fakat Stapp, kısa bir süre daha sonra model yerine teste katılmasına müsaade verilmesini istedi.
pek keyifli olarak nitelendirdiği 10G’de testlere başladı. Roketleri ve fren kurulumlarını değiştirerek takım, Stapp’ın ısrarı üzerine G’leri arttırmaya başladı.
Bu sıradan bir husus değildi. Kaburgaları çatlamış, bilekleri kırılmış, dolguları kaybolmuş ve birfazlaca sarsıntı geçirmişti. bir daha de G’leri geçmeyi başardı. 18G’den daha yüksek sürate ulaştığında hayatta kalınabileceğini kanıtlıyordu, lakin kan, retinalarına karşı zorlama yarattığından dolayı kan damarları acı verici bir biçimde genişledi (perde inme – redout – olarak biliniyor) ve kılcal damarları patlattı.
Geriye hakikat gittiğinde kan başının gerisine hamle ediyor ve görüşü bulanıklaşıyordu. bir daha de daha süratli gitmek istedi.
Son test sürüşünde, frenlere basarak 1,4 saniye ortasında durmadan evvel, saatte 1.017 kilometre (20G) süratle ilerlemeye başladı. Bu frenleme suratında, mühendislerin daha evvel ölümcül olduğuna inandıklarının fazlaca üzerinde olan 46.2G’yi yaşıyordu. Göz kürelerindeki neredeyse tüm kan damarları patladı, ancak zihni karışmış olsa da şuuru açık kaldı. Görüşü sonraki güne kadar düzelmedi.
Tecrübeyle ilgili olarak “Gözlerimde bir şeyler hissettim” dedi ve ekledi: “Anestezi olmadan azı dişinin çekilmesi üzereydi.“
Görünüşe bakılırsa bu hissin bir hayranıydı, zira takımını, 1.609 km/sa ile tekrar denemesine müsaade vermek için zorlamaya çalıştı.
İnsan çarpışma testi modeli, pilotların daha evvel düşünülenden çok daha yüksek G’lere dayanabileceğini ve darbeye dayanabilecek uçaklar üretme uğraşlarına odaklanarak ölümlerin önlenebileceğini kanıtlamıştı. Çalışmaları, pilot güvenliği için daha yüksek standartların yanı sıra araba güvenliği için daha yüksek standartlar sağladı. Ve tabi ki bu süreçte kara sürat rekorunu da kırdı…
Fakat Albay John Stapp, uçak kazalarını tahlil ederken bunu sorgulamaya başladı ve bu güce itiraz etti. Birtakım pilotların daha yüksek G’lerde hayatta kaldıklarına, başkalarının ise fazlaca daha düşük G’lerde çarpma kararı öldüklerine inanıyordu ve pilotların, onları ortasında tutan kafeslerin tasarımı ve onları çevreleyen kokpit tarafınca nitekim öldürüldüklerinden şüpheleniyordu. O ve takımı, kendileri için araştırmaya ve insan bedeninin çarpma anında hangi kuvvetlere dayanabileceğini keşfetmeye karar verdi.
Bunu yapmak için, 100G’lere dayanabilen “Gee Whiz” lakaplı roketle çalışan bir kızak inşa ettiler. Bir model üzerinde test ettikten daha sonra, kademeli olarak çarpmalara dayanacak ve Oscar’ın (manken) ahşap ön camda modüllere ayrılmasını önleyecek emniyet kemerleri tasarladılar. Buradaki fikir, sırf çarpışma testi mankenlerinde testler düzenlemekti.
Fakat Stapp, kısa bir süre daha sonra model yerine teste katılmasına müsaade verilmesini istedi.
pek keyifli olarak nitelendirdiği 10G’de testlere başladı. Roketleri ve fren kurulumlarını değiştirerek takım, Stapp’ın ısrarı üzerine G’leri arttırmaya başladı.
Bu sıradan bir husus değildi. Kaburgaları çatlamış, bilekleri kırılmış, dolguları kaybolmuş ve birfazlaca sarsıntı geçirmişti. bir daha de G’leri geçmeyi başardı. 18G’den daha yüksek sürate ulaştığında hayatta kalınabileceğini kanıtlıyordu, lakin kan, retinalarına karşı zorlama yarattığından dolayı kan damarları acı verici bir biçimde genişledi (perde inme – redout – olarak biliniyor) ve kılcal damarları patlattı.
Geriye hakikat gittiğinde kan başının gerisine hamle ediyor ve görüşü bulanıklaşıyordu. bir daha de daha süratli gitmek istedi.
Son test sürüşünde, frenlere basarak 1,4 saniye ortasında durmadan evvel, saatte 1.017 kilometre (20G) süratle ilerlemeye başladı. Bu frenleme suratında, mühendislerin daha evvel ölümcül olduğuna inandıklarının fazlaca üzerinde olan 46.2G’yi yaşıyordu. Göz kürelerindeki neredeyse tüm kan damarları patladı, ancak zihni karışmış olsa da şuuru açık kaldı. Görüşü sonraki güne kadar düzelmedi.
Tecrübeyle ilgili olarak “Gözlerimde bir şeyler hissettim” dedi ve ekledi: “Anestezi olmadan azı dişinin çekilmesi üzereydi.“
Görünüşe bakılırsa bu hissin bir hayranıydı, zira takımını, 1.609 km/sa ile tekrar denemesine müsaade vermek için zorlamaya çalıştı.
İnsan çarpışma testi modeli, pilotların daha evvel düşünülenden çok daha yüksek G’lere dayanabileceğini ve darbeye dayanabilecek uçaklar üretme uğraşlarına odaklanarak ölümlerin önlenebileceğini kanıtlamıştı. Çalışmaları, pilot güvenliği için daha yüksek standartların yanı sıra araba güvenliği için daha yüksek standartlar sağladı. Ve tabi ki bu süreçte kara sürat rekorunu da kırdı…