Yatırımcılar dikkat! Çok kıymetli ‘Fun Token’ uyarısı geldi Kripto para, ismini birinci kere 2008’de ortaya çıkan global krizin akabinde duyururken, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının yol açtığı global ekonomik dalgalanmada da her gelir kümesinden yatırımcıların da ilgi odağı oldu.
Bir yandan piyasanın başat aktörü pozisyonundaki Bitcoin ile öbür kimi kripto paralar yatırımcılara inanç aşılamaya çalışırken, çıkardıkları kripto paralarla piyasadan hisse almak isteyen bir kesim de futbol kulüplerinden, internet fenomenlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan ünlülerin isimlerini kullanarak yatırımcı arıyorlar.
Lakin bu çeşit tokenlara (var olan bir blokzincirde bulunan ünite değer) yatırım yaparken dolandırılmaya kadar varabilecek aksiliklere karşı dikkatli olunması, yatırım yapılacak alanın düzgün araştırılması öneriliyor.
“FAN TOKENLARINA YATIRIM YAPILIRKEN KULÜPLERİN GELİŞTİRECEKLERİ PROJELER DİKKATLE TAKİP EDİLMELİ”
Hacı Bayram Veli Üniversitesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, AA muhabirine, kripto para ünitelerinden biri olan Chiliz (CHZ) alt yapısı üzerine kurulan ve “fan token” ismiyle borsalarda listelenen taraftar kripto paralarının, taraftarlar içindeki etkileşimi artırma, taraftarlara kulüp kararlarında kelam sahibi olma ve kulübün sağlayacağı avantajlardan yararlanma imkanı sunduğunu söylemiş oldu.
CHZ ve Socios’un, spor kuruluşlarının, Kovid-19’dan etkilenen gelirler yerine yeni gelir kaynaklarına yöneleceğini öngördüğünü lisana getiren Çomaklı, “Bu kapsamda çıkarılan taraftar ‘token’ları hem yatırımcılarına birebir vakitte kulüplere gelir sağladı. ‘Fan Token’ pazarında hem ‘GAL Token’ alan taraftarların kazandığı birebir vakitte Galatasaray Kulübüne 50 milyon liralık gelir sağladığı belirtildi.” dedi.
Hacim ölçüleri kripto piyasasındaki biroldukca projeye nazaran düşük olması sebebiyle “fan token”larının manipülasyona açık olabileceğine işaret eden Çomaklı, duygusal bağların da bu manipülasyona yer hazırladığını belirtti
Çomaklı, lakin tokenların yeni ve kullanıcı sayısının azlığı niçiniyle uzun vadede hem yeni kullanıcıların gelmesi birebir vakitte CHZ alt yapısının yaygınlaşmasıyla kıymet kazanacağını kaydederek, şu biçimde devam etti:
“İleride ‘token burn’ (arz ölçüsünü düşürme) mantığıyla, kulüplerin mamüllerini alırken de kullanılacağı ve yalnızca bu tokenlara özel mamüllerin çıkarılacağı varsayım edilebilir. ötürüsıyla, fan tokenlarına yatırım yapılırken, kulüplerin, bunların üzerine nasıl projeler geliştirecekleri ve ne tarafta ilerleyecekleri dikkatle takip edilmelidir. Geleceği kestirim edilemese de her ikisinin de fonksiyonelliğini sağlayan blokzincir teknolojisinin her vakit varlığını sürdüreceğini söylemek mümkündür.”
ÜNLÜLERİN HAYRANLARINA “ÇOK KÜÇÜK ÖLÇÜLERLE SÜREÇ YAPIN” UYARISI
Çomaklı, ünlü hayranlığı ve gündem olarak ortaya çıkarılan kripto paraların ise rastgele bir projeye yahut sürdürülebilirliğe sahip olmadığını konusunda yatırımcıları uyardı.
Bu projelerin yüzde 90’ını arka niyetli insanların oluşturduğunu vurgulayan Çomaklı, şunları kaydetti: “Çıkardıkları tokenların yüksek ölçüdeki kısmını kendi cüzdanlarına gönderiyorlar. Twitter ya da Youtube üzerinden bunun reklamını sağladıktan ve yatırımcıyı buraya çektikten daha sonra bu cüzdanlar boşaltılıyor ve yatırımcı bir nevi dolandırılıyor. Çıkarılan tokenların kimileri ihtimamla hazırlanıyor hatta White Paper’ları (künyesi) bile oluşturuluyor. Örneğin, yüzde 40’ı kilitli kalacak, yüzde 10’u bağışlanacak, geri kalan tokenlarında her alış satışında yatırımcısına gönderilecek üzere alternatifler ekleniyor.”
Çomaklı, bir daha de bu biçim kripto paralara yatırım yapmak isteyenlere şu ikazlarda bulundu: “Çok küçük ölçülerle süreç yapın. Kontratları, Bitcoin Smart-Akıllı Kontratlar ya da Etherium Smart-Akıllı Kontratlar üzerinden inceleyerek sürece açın. Ayrıyeten bu tokenları alırken katiyen kendi sitelerini kullanmayın ve bu sitelere cüzdanınızı bağlamayın. Zira hesap detaylarınize dair tüm bilgilerin çekildiği bu sistemsel yapıda süreç yapmak berbat gayeli kümelerin gayesi haline getirebilir. Şayet cüzdan bağlanılarak alım yapılması gerekiyorsa da ortasında yatırımlarınızın olduğu cüzdan değil, yeni açılmış ve yalnızca bu tokena özel açılmış bir cüzdanla alım yapın.”
Bir yandan piyasanın başat aktörü pozisyonundaki Bitcoin ile öbür kimi kripto paralar yatırımcılara inanç aşılamaya çalışırken, çıkardıkları kripto paralarla piyasadan hisse almak isteyen bir kesim de futbol kulüplerinden, internet fenomenlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan ünlülerin isimlerini kullanarak yatırımcı arıyorlar.
Lakin bu çeşit tokenlara (var olan bir blokzincirde bulunan ünite değer) yatırım yaparken dolandırılmaya kadar varabilecek aksiliklere karşı dikkatli olunması, yatırım yapılacak alanın düzgün araştırılması öneriliyor.
“FAN TOKENLARINA YATIRIM YAPILIRKEN KULÜPLERİN GELİŞTİRECEKLERİ PROJELER DİKKATLE TAKİP EDİLMELİ”
Hacı Bayram Veli Üniversitesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, AA muhabirine, kripto para ünitelerinden biri olan Chiliz (CHZ) alt yapısı üzerine kurulan ve “fan token” ismiyle borsalarda listelenen taraftar kripto paralarının, taraftarlar içindeki etkileşimi artırma, taraftarlara kulüp kararlarında kelam sahibi olma ve kulübün sağlayacağı avantajlardan yararlanma imkanı sunduğunu söylemiş oldu.
CHZ ve Socios’un, spor kuruluşlarının, Kovid-19’dan etkilenen gelirler yerine yeni gelir kaynaklarına yöneleceğini öngördüğünü lisana getiren Çomaklı, “Bu kapsamda çıkarılan taraftar ‘token’ları hem yatırımcılarına birebir vakitte kulüplere gelir sağladı. ‘Fan Token’ pazarında hem ‘GAL Token’ alan taraftarların kazandığı birebir vakitte Galatasaray Kulübüne 50 milyon liralık gelir sağladığı belirtildi.” dedi.
Hacim ölçüleri kripto piyasasındaki biroldukca projeye nazaran düşük olması sebebiyle “fan token”larının manipülasyona açık olabileceğine işaret eden Çomaklı, duygusal bağların da bu manipülasyona yer hazırladığını belirtti
Çomaklı, lakin tokenların yeni ve kullanıcı sayısının azlığı niçiniyle uzun vadede hem yeni kullanıcıların gelmesi birebir vakitte CHZ alt yapısının yaygınlaşmasıyla kıymet kazanacağını kaydederek, şu biçimde devam etti:
“İleride ‘token burn’ (arz ölçüsünü düşürme) mantığıyla, kulüplerin mamüllerini alırken de kullanılacağı ve yalnızca bu tokenlara özel mamüllerin çıkarılacağı varsayım edilebilir. ötürüsıyla, fan tokenlarına yatırım yapılırken, kulüplerin, bunların üzerine nasıl projeler geliştirecekleri ve ne tarafta ilerleyecekleri dikkatle takip edilmelidir. Geleceği kestirim edilemese de her ikisinin de fonksiyonelliğini sağlayan blokzincir teknolojisinin her vakit varlığını sürdüreceğini söylemek mümkündür.”
ÜNLÜLERİN HAYRANLARINA “ÇOK KÜÇÜK ÖLÇÜLERLE SÜREÇ YAPIN” UYARISI
Çomaklı, ünlü hayranlığı ve gündem olarak ortaya çıkarılan kripto paraların ise rastgele bir projeye yahut sürdürülebilirliğe sahip olmadığını konusunda yatırımcıları uyardı.
Bu projelerin yüzde 90’ını arka niyetli insanların oluşturduğunu vurgulayan Çomaklı, şunları kaydetti: “Çıkardıkları tokenların yüksek ölçüdeki kısmını kendi cüzdanlarına gönderiyorlar. Twitter ya da Youtube üzerinden bunun reklamını sağladıktan ve yatırımcıyı buraya çektikten daha sonra bu cüzdanlar boşaltılıyor ve yatırımcı bir nevi dolandırılıyor. Çıkarılan tokenların kimileri ihtimamla hazırlanıyor hatta White Paper’ları (künyesi) bile oluşturuluyor. Örneğin, yüzde 40’ı kilitli kalacak, yüzde 10’u bağışlanacak, geri kalan tokenlarında her alış satışında yatırımcısına gönderilecek üzere alternatifler ekleniyor.”
Çomaklı, bir daha de bu biçim kripto paralara yatırım yapmak isteyenlere şu ikazlarda bulundu: “Çok küçük ölçülerle süreç yapın. Kontratları, Bitcoin Smart-Akıllı Kontratlar ya da Etherium Smart-Akıllı Kontratlar üzerinden inceleyerek sürece açın. Ayrıyeten bu tokenları alırken katiyen kendi sitelerini kullanmayın ve bu sitelere cüzdanınızı bağlamayın. Zira hesap detaylarınize dair tüm bilgilerin çekildiği bu sistemsel yapıda süreç yapmak berbat gayeli kümelerin gayesi haline getirebilir. Şayet cüzdan bağlanılarak alım yapılması gerekiyorsa da ortasında yatırımlarınızın olduğu cüzdan değil, yeni açılmış ve yalnızca bu tokena özel açılmış bir cüzdanla alım yapın.”