Yargıtay’dan çalışanlara müjde Yargıtay, yıllar evvel sigortasız çalıştırıldığı günleri emekliliğe saydırmak isteyenleri sevindiren kıymetli bir karar verdi. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi (Esas No: 2021/2870, Karar No: 2021/5681) 1 Haziran 1999 tarihinden 17 Eylül 1999 tarihine kadar sigortasız çalıştırılan bir emekçinin açtığı davayı emekçi lehine karara bağladı.
Emeklilik yaşı, 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun ile bayanlarda 58, erkeklerde 60’a çıkartıldığı için, davayı açan personel, 1 Haziran 1999 – 17 Eylül 1999 tarihleri içinde sigortasız çalıştırılması niçiniyle 2 yıl geç emekliliğe mahkûm oldu. Emeklilik yaşı 58’den 60’a çıktı. Emekçinin açtığı hizmet tespit davası bu açıdan büyük değer taşıyor.
Emekçi, iş mahkemesine başvurarak kelam konusu tarihlerde çalıştığı biçimde sigorta girişinin yapılmadığını ve sigorta primlerinin yatırılmadığını belirterek hizmetlerinin tespitini istedi. İş mahkemesi, 5 yıllık hak düşürücü müddet dolduğu nedeni öne sürülerek personelin talebini reddetti.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine bakılırsa, emekçinin temyiz başvurusu üzerine belgeyi inceleyen Yargıtay, emekçiyi haklı buldu. Kararda, kanun uyarınca sigortasız çalıştırılanların, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl ortasında mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirler ise bunların mahkeme sonucunda belirtilen aylık kar toplamları ile prim ödeme gün sayılarının emeklilik bakımından dikkate alınabildiği açıklandı. Kanunda yer alan 5 yıllık mühletin “hak düşürücü” müddet olduğu vurgulanan kararda, personelin birebir işyerinde çalışmasını sürdürmesinin yahut 5 yıllık hak düşürücü müddet içerisinde yine birebir işyerine girerek çalışmasının hak düşürücü mühletin işlemesine pürüz olmayacağı, hak düşürücü müddetin kesilmesi ve durmasının mümkün bulunmadığı söz edildi.
“BU DOKÜMANLARDAN BİRİ var ise HAK DÜŞÜRÜCÜ MÜHLET İŞLEMEZ”
Kararda, patronun çalıştırmış olduğu sigortalılara ilişkin hangi evrakları Toplumsal Güvenlik Kurumu’na vermesi gerektiğinin 506 Sayılı Eski Toplumsal Sigortalar Kanunu’nun 79/1. hususu ve Toplumsal Sigorta Süreçleri Yönetmeliği’nin dördüncü kısmında düzenlendiği açıklandı. Bunların aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi vs olduğu tabir edilen kararda, şu biçimde denildi:
“Yönetmelikte sayılan bu evraklardan birisinin dahi (SGK’ya) verilmiş olması halinde artık kanunda yer alan hak düşürücü müddetten kelam edilemez. Yargıtay uygulamasında, anılan unsurun yorumu geniş tutulmakta; şayet sayılan evraklardan birisi patron tarafınca verilmişse burada Kurumun (SGK’nın) emekçinin çalışmasından haberdar olduğu ve artık hizmet tespiti davası için hak düşürücü müddetin varlığından kelam edilemeyeceği kabul edilmektedir.”
Yönetmelikte yer alan dokümanların, mesela işe giriş bildirgesinin verilmesi durumunda hak düşürücü müddetten bahsedilemeyeceği üzere çalışmaların sigorta müfettiş raporu ile saptanması durumunda da hak düşürücü mühletin geçtiğinden kelam edilemeyeceği kaydedildi. Bir kişinin askere gitmedilk evvel çalıştığı işyerine askerliği müteakip girmesi durumunda hizmet akdi mecburi hizmet niçiniyle kesilmiş olduğundan artık hak düşürücü müddetin oluştuğundan bahsedilemeyeceği belirtilen kararda, “Davacıya ödenen fiyattan sigorta primi kesilen hallerde, davacının iş ve toplumsal sigorta mevzuatının öngördüğü sigorta hak ve yükümlülüklerini yerine getirmesi niçiniyle SGK’nın kanundan kaynaklanan kontrol ve inceleme vazifesini yapmaması karşısında hak düşürücü müddetin işlemeyeceğinin kabul edilmesi gerektiği tabir edildi.
YARGITAY HUKUK GENEL KONSEYİ KARARI’NA ATIF YAPILDI
Emekçinin sigortalı çalışmalarının SGK’ya kısmen bildirildiği hallerde, eksik bildirimlere yönelik olarak açılan davada hak düşürücü müddetin işlemeyeceği konusunda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun da daha evvel almış olduğu bir karar (Esas No: 2004/21-369, Karar No: 2004/371) bulunduğuna dikkat çekildi.
Ayrıyeten çalışmanın blok çalışma niteliğinde olması, yani kesintisiz devam etmesi halinde hak düşürücü mühletten bahsedilemeyeceği üzere, mevsimlik çalışmanın bulunması ve bu çalışmanın yıllar prestijiyle kesintisiz sürdüğünün kabulü halinde de çalışılmayan periyotta hizmet akdi askıda olduğundan 5 yıllık hak düşürücü mühletin başlangıcı olarak, mevsimlik çalışmanın bitmiş olduği yılın temel alınması gerektiği açıklandı.
Kelam konusu davada, çalışanın birebir patrona ilişkin iki farklı işyerinde çalıştığına dikkat çekilen kararda, blok çalışmanın kelam konusu olduğu, bu niçinle hak düşürücü mühletin kelam konusu olamayacağı söz edildi. Yargıtay, bu münasebetlerle çalışanın talebinin kabul edilmesi gerektiğine hükmetti.
Özetlemek gerekirse, bir işyerinde büsbütün sigortasız çalıştırıldıktan daha sonra ilişiği kesilen emekçinin hizmet tespiti davası açabilmesi için 5 yıllık hak düşürücü müddet uygulanıyor. Beş yıllık mühlet, ilişiğin kesildiği yılın sonunda başlıyor.
Lakin, Yargıtay sonucunda olduğu üzere, mesela personel bir süre sigortasız çalıştırıldığı işyerinde kesintisiz olarak sonrasındasında sigortalı çalışmaya devam ederse beş yıllık hak düşürücü mühlet işlemiyor.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ
Emeklilik yaşı, 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun ile bayanlarda 58, erkeklerde 60’a çıkartıldığı için, davayı açan personel, 1 Haziran 1999 – 17 Eylül 1999 tarihleri içinde sigortasız çalıştırılması niçiniyle 2 yıl geç emekliliğe mahkûm oldu. Emeklilik yaşı 58’den 60’a çıktı. Emekçinin açtığı hizmet tespit davası bu açıdan büyük değer taşıyor.
Emekçi, iş mahkemesine başvurarak kelam konusu tarihlerde çalıştığı biçimde sigorta girişinin yapılmadığını ve sigorta primlerinin yatırılmadığını belirterek hizmetlerinin tespitini istedi. İş mahkemesi, 5 yıllık hak düşürücü müddet dolduğu nedeni öne sürülerek personelin talebini reddetti.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine bakılırsa, emekçinin temyiz başvurusu üzerine belgeyi inceleyen Yargıtay, emekçiyi haklı buldu. Kararda, kanun uyarınca sigortasız çalıştırılanların, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl ortasında mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirler ise bunların mahkeme sonucunda belirtilen aylık kar toplamları ile prim ödeme gün sayılarının emeklilik bakımından dikkate alınabildiği açıklandı. Kanunda yer alan 5 yıllık mühletin “hak düşürücü” müddet olduğu vurgulanan kararda, personelin birebir işyerinde çalışmasını sürdürmesinin yahut 5 yıllık hak düşürücü müddet içerisinde yine birebir işyerine girerek çalışmasının hak düşürücü mühletin işlemesine pürüz olmayacağı, hak düşürücü müddetin kesilmesi ve durmasının mümkün bulunmadığı söz edildi.
“BU DOKÜMANLARDAN BİRİ var ise HAK DÜŞÜRÜCÜ MÜHLET İŞLEMEZ”
Kararda, patronun çalıştırmış olduğu sigortalılara ilişkin hangi evrakları Toplumsal Güvenlik Kurumu’na vermesi gerektiğinin 506 Sayılı Eski Toplumsal Sigortalar Kanunu’nun 79/1. hususu ve Toplumsal Sigorta Süreçleri Yönetmeliği’nin dördüncü kısmında düzenlendiği açıklandı. Bunların aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi vs olduğu tabir edilen kararda, şu biçimde denildi:
“Yönetmelikte sayılan bu evraklardan birisinin dahi (SGK’ya) verilmiş olması halinde artık kanunda yer alan hak düşürücü müddetten kelam edilemez. Yargıtay uygulamasında, anılan unsurun yorumu geniş tutulmakta; şayet sayılan evraklardan birisi patron tarafınca verilmişse burada Kurumun (SGK’nın) emekçinin çalışmasından haberdar olduğu ve artık hizmet tespiti davası için hak düşürücü müddetin varlığından kelam edilemeyeceği kabul edilmektedir.”
Yönetmelikte yer alan dokümanların, mesela işe giriş bildirgesinin verilmesi durumunda hak düşürücü müddetten bahsedilemeyeceği üzere çalışmaların sigorta müfettiş raporu ile saptanması durumunda da hak düşürücü mühletin geçtiğinden kelam edilemeyeceği kaydedildi. Bir kişinin askere gitmedilk evvel çalıştığı işyerine askerliği müteakip girmesi durumunda hizmet akdi mecburi hizmet niçiniyle kesilmiş olduğundan artık hak düşürücü müddetin oluştuğundan bahsedilemeyeceği belirtilen kararda, “Davacıya ödenen fiyattan sigorta primi kesilen hallerde, davacının iş ve toplumsal sigorta mevzuatının öngördüğü sigorta hak ve yükümlülüklerini yerine getirmesi niçiniyle SGK’nın kanundan kaynaklanan kontrol ve inceleme vazifesini yapmaması karşısında hak düşürücü müddetin işlemeyeceğinin kabul edilmesi gerektiği tabir edildi.
YARGITAY HUKUK GENEL KONSEYİ KARARI’NA ATIF YAPILDI
Emekçinin sigortalı çalışmalarının SGK’ya kısmen bildirildiği hallerde, eksik bildirimlere yönelik olarak açılan davada hak düşürücü müddetin işlemeyeceği konusunda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun da daha evvel almış olduğu bir karar (Esas No: 2004/21-369, Karar No: 2004/371) bulunduğuna dikkat çekildi.
Ayrıyeten çalışmanın blok çalışma niteliğinde olması, yani kesintisiz devam etmesi halinde hak düşürücü mühletten bahsedilemeyeceği üzere, mevsimlik çalışmanın bulunması ve bu çalışmanın yıllar prestijiyle kesintisiz sürdüğünün kabulü halinde de çalışılmayan periyotta hizmet akdi askıda olduğundan 5 yıllık hak düşürücü mühletin başlangıcı olarak, mevsimlik çalışmanın bitmiş olduği yılın temel alınması gerektiği açıklandı.
Kelam konusu davada, çalışanın birebir patrona ilişkin iki farklı işyerinde çalıştığına dikkat çekilen kararda, blok çalışmanın kelam konusu olduğu, bu niçinle hak düşürücü mühletin kelam konusu olamayacağı söz edildi. Yargıtay, bu münasebetlerle çalışanın talebinin kabul edilmesi gerektiğine hükmetti.
Özetlemek gerekirse, bir işyerinde büsbütün sigortasız çalıştırıldıktan daha sonra ilişiği kesilen emekçinin hizmet tespiti davası açabilmesi için 5 yıllık hak düşürücü müddet uygulanıyor. Beş yıllık mühlet, ilişiğin kesildiği yılın sonunda başlıyor.
Lakin, Yargıtay sonucunda olduğu üzere, mesela personel bir süre sigortasız çalıştırıldığı işyerinde kesintisiz olarak sonrasındasında sigortalı çalışmaya devam ederse beş yıllık hak düşürücü mühlet işlemiyor.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ