celikci
New member
Fizikî, kimyasal, termal, ışınım, cerrahi niçinlere bağlı olarak ya da tabiatıyla gelişen doku bütünlüğünün bozulması durumuna YARA denir.
Yara,
• tutulan dokunun derinliğine (yüzeyel-tam kat),
• gelişim sürecine (akut-kronik)
• sebebine (diyabetik, venöz, basınç vs)
• infeksiyon durumuna (temiz-infekte)
• yaranın durumuna (eskar, nekrotik, granüle, epitelize vs) üzere hayli çeşitli formlarda sınıflandırılabilir.
Akut yara; Travmatik yahut cerrahi olarak oluşan, çoklukla güzelleşme sürecine düzgün cevap veren, pak yaralardır
Kronik yara; Geç yahut güç uygunlaşan yahut güzelleşmeyen yaralardır. (6-8 haftada güzelleşmeyen yahut 4 haftada hiç bir düzgünleşme belirtisi göstermeyen).
Altta yatan bir ekip sorunlardan dolayı ( diyabet , enfeksiyon , damar problemleri…) uygunlaşması geciken, olağan düzgünleşme safhalarını göstermeyen birçok vakit uygunlaşmak için 3 aydan fazla müddet alan tedaviye cevap vermeyen yaralara denir.
En sık karşılaştığımız kronik yaralar;
Diyabetik ayak (diyabetik ülser, nöropatik, iskemik, nöro-iskemik)
Venöz ülser (ulcus cruris venosum, venöz bacak yarası, varis ülseri)
Basınç yarası (bası yarası, basınç ülseri, dekübitis yarası, yatak yarası)
Arteriyel yetmezlik yarası (aterosklerotik, vaskülitik)
RİSK GURUPLARI
Diyabetliler
Yaşlılar
Obezler
Yatağa Bağımlı Hastalar
Diyabetik ayak
Diyabetik ayak vakit içinde oluşan bir hastalıktır. Çok kısa müddette yayılmadığı için başlangıçta anlaşılması güç olmaktadır. Bu yüzden diyabetik ayak belirtileri hissedildiğinde ya da görülmeye başlandığında bir uzman tabiple görüşülmesi ehemmiyetle gereklidir. Diyabet hastasının kanındaki şekerin uzun vakit tertipli ve denetimli olmaması, hastanın ayağındaki kılcal damarların yapısında bozulmalar meydana getirir. Bu damarlarda tıkanmalar ve daralmalar oluşunca kaslara kâfi kan gitmez ve kişi yürüme esnasında bacaklarında ya da ayaklarında ağrılar hissetmeye başlar. Ayakta oluşan bu ağrılar vakit içinde artarak şeker hastası bir kişinin yürümesini mahzurlar. Makus hijyen şartları da diyabetik ayak yaralarını tetikler.
Olağan bireylerde uygun tedaviyle kısa müddette güzelleşebilecek sıradan bir ayakkabı vurması ya da tırnak batması, şeker hastalarında diyabetik ayak ülserine dönüşebilir. Diyabetli hastalarda ayaklarda yanma, uyuşukluk, his kaybı, ayakta terleme kaybı ve kuruluk, topuk çatlaması üzere bulgular var ise nöropati ve vaskülopatiden şüphelenilmeli ve diyabetik ayak yarası gelişmeden gerekli tedbirler alınmalıdır.
Venöz ülserler
Venöz ülser, bacak toplardamarlarındaki yetmezlik niçiniyle çoklukla ayak bileği etrafı ve bacakta açılan yaradır. Hastalığın birinci belirtisi ekseriyetle ayak bileği iç kısmında ve bacak ön yüzünde olan şişliktir (ödemdir). Şayet şişliğin bulunduğu bölgeye parmağımızla bastırırsak parmağımız içe gerçek sarfiyat ve çukur oluşur. Bu çukurluk parmağımızı kaldırdıktan daha sonra da kalır. bir daha bu bölgede kaşıntı, variköz (varis) damar genişlemeleri olabilir. Yaralar, genelde bacakta venöz basıncın en yüksek olduğu, diz altında ve bilhassa bileklerin üzerinde (tozluk kısmı olarak da bilinir) olur. Yara ekseriyetle pembe/kırmızı renkte ve akıntılı olup kenarları düzensizdir. Tedavi de iki gaye vardır. Başta mevcut yaranın güzelleştirilmesi, daha sonrasında ise yeni
bir yaranın açılmasını engellemek amaçlanır.
Basınç yaraları
Basınç yarası, dekübit ülseri, yatak yarası da denilen bası yarası, bedenin bası alan yerlerinde açılan yaralardır. Bu yerler daha epeyce otururken yahut yatarken alt tarafta kalan kemik çıkıntıların üzerine denk gelmektedir. Kemik çıkıntılar ile yüzey içinde sıkışan dokuların deveranı bozulur, bir süre daha sonra beslenemeyen bu dokularda hasar ortaya çıkmaya başlar. Bası yaralarına sadece direkt baskı niye olmaz, sürtünme, yırtılma-makaslama kuvvetleri de dokuda hasara niye olurlar. Cilt altı dokular evvel etkilenir. Bu niçinle çabucak hemen sıradan bir kızarıklık görüldüğünde alttaki dokularda
zedelenme meydana gelmiştir. Hastanın kendi genel sıhhat durumu yahut bası yarasının geliştiği bölgeye özel durumlar bası yarası açılmasına yol açar yahut bunun oluşmasını kolaylaştırır.
Bunlar;
– Yatağa yahut tekerlekli sandalyeye bağlı hastalarda hareketsizlik
– Yetersiz beslenme, az su alımı
– Dışkı tutamama, idrar tutamama
– His kaybı olması (felçli hastalar, şeker hastaları vb)
– İleri yaş
– Düşük tansiyon, ateş, kansızlık, sigara kullanması vb durumlar
– Tıpkı durumda uzun müddet yatmaya yahut oturmaya bağlı bası.
– Islak cilt
– Yetersiz beden paklığı
– Yanlış konumda yatma yahut oturma
– Takviye materyallerin yanlış yahut uygun olmayan biçimde kullanılması.
Bası yarasını evrelendirme, hastalığın şiddetini belirlemekte ve tedavi seçiminde değer taşır. Biroldukça sistemi evrelendirme tanım edilmiştir fakat en sık kullanılanı dörtlü evreleme sistemidir.
Arteriyel yetmezlik yaraları
Atardamar çeperinde çeşitli sebeplerle plak oluşumu kararı damar elastikiyeti ve çapı daralır. Daralan atardamarlar bedenin uç noktalarına yeterice kan ulaştıramadığından dokulardaki oksijen yetersizliği sebebiyle ayak ve bacaklarda arteryel ülserler oluşur. kimi vakit de dolanımı ve doku beslenmesi bozuk şahıslarda çarpma yahut düşme üzere sıradan niçinlerle güzelleşmeyen yaralar açılır. Hastalığın belirtisi çoklukla bacak cildinde soğukluk, kuruluk, deride incelmiş kağıt görünümü, bacakta muhakkak bir bölgele kıllarda azalma, tırnak yapısında kalınlaşma ve renk değişikliği kalınlaşmıştır. Alt bacakta ve ayakta nabız atımı alınamaması yahut az hissedilen atım, yürürken artan dinlenmekle azalan bacak ağrısı (kladikasyo). Geceleri uykudan uyandıran ağrı ve bacakları yataktan aşağı sarkıtma gereksinimi ve yetmezlik arttıkça bacaktaki daima ağrı. Açılan yaranın görünümü, çoklukla küçük, yuvarlak ve hudutları serttir.
Yara,
• tutulan dokunun derinliğine (yüzeyel-tam kat),
• gelişim sürecine (akut-kronik)
• sebebine (diyabetik, venöz, basınç vs)
• infeksiyon durumuna (temiz-infekte)
• yaranın durumuna (eskar, nekrotik, granüle, epitelize vs) üzere hayli çeşitli formlarda sınıflandırılabilir.
Akut yara; Travmatik yahut cerrahi olarak oluşan, çoklukla güzelleşme sürecine düzgün cevap veren, pak yaralardır
Kronik yara; Geç yahut güç uygunlaşan yahut güzelleşmeyen yaralardır. (6-8 haftada güzelleşmeyen yahut 4 haftada hiç bir düzgünleşme belirtisi göstermeyen).
Altta yatan bir ekip sorunlardan dolayı ( diyabet , enfeksiyon , damar problemleri…) uygunlaşması geciken, olağan düzgünleşme safhalarını göstermeyen birçok vakit uygunlaşmak için 3 aydan fazla müddet alan tedaviye cevap vermeyen yaralara denir.
En sık karşılaştığımız kronik yaralar;
Diyabetik ayak (diyabetik ülser, nöropatik, iskemik, nöro-iskemik)
Venöz ülser (ulcus cruris venosum, venöz bacak yarası, varis ülseri)
Basınç yarası (bası yarası, basınç ülseri, dekübitis yarası, yatak yarası)
Arteriyel yetmezlik yarası (aterosklerotik, vaskülitik)
RİSK GURUPLARI
Diyabetliler
Yaşlılar
Obezler
Yatağa Bağımlı Hastalar
Diyabetik ayak
Diyabetik ayak vakit içinde oluşan bir hastalıktır. Çok kısa müddette yayılmadığı için başlangıçta anlaşılması güç olmaktadır. Bu yüzden diyabetik ayak belirtileri hissedildiğinde ya da görülmeye başlandığında bir uzman tabiple görüşülmesi ehemmiyetle gereklidir. Diyabet hastasının kanındaki şekerin uzun vakit tertipli ve denetimli olmaması, hastanın ayağındaki kılcal damarların yapısında bozulmalar meydana getirir. Bu damarlarda tıkanmalar ve daralmalar oluşunca kaslara kâfi kan gitmez ve kişi yürüme esnasında bacaklarında ya da ayaklarında ağrılar hissetmeye başlar. Ayakta oluşan bu ağrılar vakit içinde artarak şeker hastası bir kişinin yürümesini mahzurlar. Makus hijyen şartları da diyabetik ayak yaralarını tetikler.
Olağan bireylerde uygun tedaviyle kısa müddette güzelleşebilecek sıradan bir ayakkabı vurması ya da tırnak batması, şeker hastalarında diyabetik ayak ülserine dönüşebilir. Diyabetli hastalarda ayaklarda yanma, uyuşukluk, his kaybı, ayakta terleme kaybı ve kuruluk, topuk çatlaması üzere bulgular var ise nöropati ve vaskülopatiden şüphelenilmeli ve diyabetik ayak yarası gelişmeden gerekli tedbirler alınmalıdır.
Venöz ülserler
Venöz ülser, bacak toplardamarlarındaki yetmezlik niçiniyle çoklukla ayak bileği etrafı ve bacakta açılan yaradır. Hastalığın birinci belirtisi ekseriyetle ayak bileği iç kısmında ve bacak ön yüzünde olan şişliktir (ödemdir). Şayet şişliğin bulunduğu bölgeye parmağımızla bastırırsak parmağımız içe gerçek sarfiyat ve çukur oluşur. Bu çukurluk parmağımızı kaldırdıktan daha sonra da kalır. bir daha bu bölgede kaşıntı, variköz (varis) damar genişlemeleri olabilir. Yaralar, genelde bacakta venöz basıncın en yüksek olduğu, diz altında ve bilhassa bileklerin üzerinde (tozluk kısmı olarak da bilinir) olur. Yara ekseriyetle pembe/kırmızı renkte ve akıntılı olup kenarları düzensizdir. Tedavi de iki gaye vardır. Başta mevcut yaranın güzelleştirilmesi, daha sonrasında ise yeni
bir yaranın açılmasını engellemek amaçlanır.
Basınç yaraları
Basınç yarası, dekübit ülseri, yatak yarası da denilen bası yarası, bedenin bası alan yerlerinde açılan yaralardır. Bu yerler daha epeyce otururken yahut yatarken alt tarafta kalan kemik çıkıntıların üzerine denk gelmektedir. Kemik çıkıntılar ile yüzey içinde sıkışan dokuların deveranı bozulur, bir süre daha sonra beslenemeyen bu dokularda hasar ortaya çıkmaya başlar. Bası yaralarına sadece direkt baskı niye olmaz, sürtünme, yırtılma-makaslama kuvvetleri de dokuda hasara niye olurlar. Cilt altı dokular evvel etkilenir. Bu niçinle çabucak hemen sıradan bir kızarıklık görüldüğünde alttaki dokularda
zedelenme meydana gelmiştir. Hastanın kendi genel sıhhat durumu yahut bası yarasının geliştiği bölgeye özel durumlar bası yarası açılmasına yol açar yahut bunun oluşmasını kolaylaştırır.
Bunlar;
– Yatağa yahut tekerlekli sandalyeye bağlı hastalarda hareketsizlik
– Yetersiz beslenme, az su alımı
– Dışkı tutamama, idrar tutamama
– His kaybı olması (felçli hastalar, şeker hastaları vb)
– İleri yaş
– Düşük tansiyon, ateş, kansızlık, sigara kullanması vb durumlar
– Tıpkı durumda uzun müddet yatmaya yahut oturmaya bağlı bası.
– Islak cilt
– Yetersiz beden paklığı
– Yanlış konumda yatma yahut oturma
– Takviye materyallerin yanlış yahut uygun olmayan biçimde kullanılması.
Bası yarasını evrelendirme, hastalığın şiddetini belirlemekte ve tedavi seçiminde değer taşır. Biroldukça sistemi evrelendirme tanım edilmiştir fakat en sık kullanılanı dörtlü evreleme sistemidir.
Arteriyel yetmezlik yaraları
Atardamar çeperinde çeşitli sebeplerle plak oluşumu kararı damar elastikiyeti ve çapı daralır. Daralan atardamarlar bedenin uç noktalarına yeterice kan ulaştıramadığından dokulardaki oksijen yetersizliği sebebiyle ayak ve bacaklarda arteryel ülserler oluşur. kimi vakit de dolanımı ve doku beslenmesi bozuk şahıslarda çarpma yahut düşme üzere sıradan niçinlerle güzelleşmeyen yaralar açılır. Hastalığın belirtisi çoklukla bacak cildinde soğukluk, kuruluk, deride incelmiş kağıt görünümü, bacakta muhakkak bir bölgele kıllarda azalma, tırnak yapısında kalınlaşma ve renk değişikliği kalınlaşmıştır. Alt bacakta ve ayakta nabız atımı alınamaması yahut az hissedilen atım, yürürken artan dinlenmekle azalan bacak ağrısı (kladikasyo). Geceleri uykudan uyandıran ağrı ve bacakları yataktan aşağı sarkıtma gereksinimi ve yetmezlik arttıkça bacaktaki daima ağrı. Açılan yaranın görünümü, çoklukla küçük, yuvarlak ve hudutları serttir.