İktisadın ısındığı süreçte gelen yüksek oranlı elektrik ve doğalgaz artırımları gündeme oturdu. 2010 ila 2017 içindeki 7 yıllık devirde elektriğe yüzde 54 artırım yapılmasına karşın yalnızca son 3.5 yıllık dönemde bu oran yüzde 123’ü buldu. Güçteki maliyet artışının tesiriyle her alanda yeni artırımların yolda olduğu açıklandı. İktidar kanadından gelen iletileri hatırlatan vatandaşlar toplumsal medyada reaksiyon paylaşımları yaptı.
KARAR 1 TEMMUZ’DAN EVVEL ÇIKTI EMEKLİ, MEMURUN EK ARTIRIMI UÇTU
CHP Sözcüsü Öztrak “İçişleri Bakanı ‘temmuzda ekonomimiz şahlanacak. Almanya, ABD bizi kıskanacak’ derken oysaki bunu kast etmiş. Milletin aklıyla alay ediyorlar” tabirini kullandı. GÜZEL Partili Bahadır Fazilet de reaksiyonunu “Yetti be yetti” kelamlarıyla lisana getirdi. Ekonomist Cem Başlevent ise “Elektrik artırımı 1 Haziran’da yapılsaydı enflasyona yansıyacak ve milyonlarca emekli, memura ek maaş artırımı gelecekti” dedi.
BAŞKANLIKLA İKTİSAT DEĞİL ARTIRIMLAR UÇUŞA GEÇTİ
Başkanlık sistemiyle birlikte Türkiye iktisadının uçacağı ve dünya ekonomileri ortasında birinci 5’e gireceğimiz vaat edilirken, sistemin son 3 yılda bu yana artırımdan diğer bir şey getirmediği görüldü. Ocak 2010’dan Aralık 2017’ye kadar elektriğe yüzde 54 artırım geldi. Aralık 2017’den Temmuz 2021’e kadar ise yalnızca 3.5 yılık süreçte elektrik yüzde 123 zamlandı. Doğalgaz ise birebir periyotta yüzde 93 arttı. En son ise Türkiye iktisadının Temmuz 2021’de uçuşa geçeceği söyleniyordu.
Liranın her geçen gün daha fazla kıymet kaybetmesi ve tıpkı vakitte baş gösteren yüksek enflasyon sorunu ekonomiyi güzelce yoruyor. Yüksek faizle bir arada alınan süratli kararlar ekonomiyi yakından ilgilendirirken, başkanlık sistemiyle verilen maksatlardan gün geçtikçe uzaklaşılıyor. İktisat idaresinde gece kararnameleriyle bir arada imzalanan biroldukça kanun vatandaşın geçim sorunu bir tık daha üst taşıyor. Doğalgaza ve elektriğe yapılan artırımlarla bir arada enflasyona bir odun daha atılırken, başkanlık sisteminin getireceği savunulan kolaylıkları halk hâlâ yaşayamadı. Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi, 16 Nisan 2017 referandumuyla kabul edildi. 9 Temmuz 2018 tarihi prestijiyle uygulanmaya başlandı. bu biçimdece Türkiye’de partili Cumhurbaşkanı devrine start verildi. Süratli kararların alınmasıyla övülen sistem vatandaşa süratli artırım olarak yansıdı. Ocak 2010’dan Aralık 2017’ye kadar elektrik meblağları 8 yılda 0,2672 liradan yüzde 54 artırımla 0,4120’ye çıktı. Aralık 2017-Temmuz 2021’de ise yalnızca 3.5 yıllık süreçte yılda yüzde 122,6 artırımla 0,4120’den 0,9171’e yükseldi. Doğalgazda da tablo tıpkı. Doğalgaza 8 yılda yüzde 63,8 artırım gelirken başkanlıkla birlikte son 3.5 yılda yüzde 92,7 artırım gerçekleşti. Temmuz ayı artırım ayı oldu.
Yaşanan artırım furyasından daha sonra İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun kelamları gündem oldu. Soylu 5 Haziran 2021’de Afyon’da yaptığı konuşmada şu kelamları lisana getirmişti: “nazarancekseniz, temmuz ayından itibaren ülkemin iktisadı o denli bir atağa kalkacak, o denli bir sıçrayacak ve büyüyecek ki etrafımızdaki Almanya’sı, Fransa’sı, İngiltere’si, İtalya’sı ve hele o her şeye burnunu sokan ABD’si de çatlayacak, patlayacak.” Temmuz ayında elektrik ve doğalgazın yanı sıra LPG ve üniversite harçlarına da artırım geldi. Tıp fakültelerinde öğrenci katkı hissesi 642 liradan 706 liraya, hukukta 340 liradan 374 liraya çıkarıldı. Demokrat Partili Cemal Enginyurt ise “Temmuz ayında iktisat uçacak, Avrupa bizi kıskanacak demişlerdi inanmamıştım. Birinci günden uçtuk ya! Elektrik meblağlarına yüzde 15 doğalgaz fiyatlarına yüzde 12 artırım, uçuşa tam gaz devam” dedi.
“SÖKE SÖKE VATANDAŞIN VARINI AĞIRI ALACAK”
Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, elektrik ve doğalgaz artırımına sert reaksiyon gösterdi. Twitter’dan paylaşım yapan Davutoğlu “Her ay yaptıkları doğalgaz artırımı yetmiyormuş üzere elektriğe bir daha yüzde 15 artırım yaptılar. İktidar güya yemin etmiş söke söke vatandaşın varını ağırı alacak” tabirlerini kullandı. Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Selçuk Özdağ da Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Niye artırım yaptınız ki, hani ekonomimiz pik yapmıştı? Hani bu Avrupa bizi kıskanıyordu! Yarından tezi yok bu artırımı Sayın Cumhurbaşkanı iptal eder, demedi demeyin. bakılırsaceksiniz öngörümde isabet edeceğim” tabirlerini kullandı. DÜZGÜN Parti’li Bahadır Fazilet de yansısını “Yetti be yetti” kelamlarıyla lisana getirdi.
“ŞAHLANMA TAM GAZ DEVAM EDİYOR”
Elektrik ve doğalgaza yapılan artırımlara siyasetçi ve ekonomistlerden de reaksiyon geldi. CHP milletvekili Faik Öztrak, Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Ekonomideki ‘şahlanma’ tam gaz devam ediyor. Gece elektrik artırımıyla yatıp, sabahına doğalgaza artırımıyla uyanmak. Bu kadar artırım ve zulmü yapsa yapsa Erdoğan Şahsım Hükümeti yapar. Artık kâfi. Getirin sandığı, kapansın bu artırım ve zulüm kapıları” sözlerini kullandı. CHP Güç ve Altyapıdan Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın da “İktidar vatandaşımıza söke söke artırım yapmaya devam ediyor” diyerek şöyleki eleştirdi: “Yılbaşından bu yana elektrik artırımı yüzde 22’ye çıktı. Doğalgazda her ay sistemli olarak ayrıyeten artırım yapılıyor. Akaryakıtta neredeyse her ay artırım yapılıyor. Ülkeyi yönetemeyen AK Parti iktidarı, yanlış siyasetlerinin faturasını vatandaşa kesiyor. Soruyoruz, hangi memur, hangi emekliye son 6 ayda yüzde 20 oranında artırım yapıldı? Artık kâfi. Şirketleri değil, vatandaşın refahı için kararlar alın. Vatandaşı artık müşteri olarak görmeyin.”
“ENFLASYONDA YÜKSELİŞ KESİN”
Karar Gazetesi muharriri analist Oğuz Demir ise artırımlarla ilgili şu paylaşımı yaptı: “Her 2 artırımın kaynağı kurdaki ve petrol fiyatlarındaki artış. Petrol her neyse de kurdaki artışın sebebi ise makûs idare. Uygun idare olursa kur bu biçimde sıçramaz, fiyatlar da bu biçimde artmazdı. Faturaları düşürmenin yolunu da bu mantıktan yola çıkarak bulmak mümkün. Doğalgazın, elektriğin fiyatının yüzde 12-15 arttığı bir iktisatta enflasyonun kredi kartlarıyla yapılan harcamalardaki taksit sınırlaması ile düşürebileceğini sanmıyorlardır, değil mi?” diye konuştu. Ekonomist Hakan Kara da “Elektrikte yapılan yüzde 15 fiyat artışının Temmuz ayı enflasyonu üstündeki direkt tesiri 0,41 puan olacak. bu biçimdece Temmuz’da yıllık enflasyonun bir daha yükseleceği mutlaklaşmış oldu. Elektrik ve doğalgaz artırımlarının tüketici enflasyonuna direkt tesiri 0,6 puan olacak. Dolaylı tesirlerle birlikte toplam tesir 1,1 puana ulaşabilir. Bu artırımlardan daha sonra Temmuz-Ağustos üzere enflasyonun %19’u geçme ihtimali yükseldi. Yani yakında gerçek faiz tekrar negatif olabilir” dedi.
“OBEZ DEVLETİ BESLEMEMİZ İSTENİYOR”
Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota “Cumhurbaşkanlığı tasarruf önlemlerinden, oğlunun yöneticisi olduğu vakıf ise vergiden muaf tutuldu. Elektriğe yüzde 15, doğalgaza yüzde 12 artırım yapıldı. Porsiyonlarınızı küçültüp tasarruf etmeniz tavsiye edildi. Bunları yaparak, ‘Obez Devleti’ beslemeniz isteniyor. Pekala devlet nasıl obezleşti? 2017 yılında (Faiz+Personel+Hazine yardımları+Sosyal gayeli transferler+Gelirlerden ayrılan payların) bütçe sarfiyatlarına oranı yüzde 67’den yüzde 78’e yükseldi. Buna rağmen vergi gelirlerinin toplam gelirlere oranı yüzde 85’den yüzde 78’e düştü. Bu 4 yılda toplam istihdam 28 milyonda sabit kaldı. Kamu da 2017’de 3.5 milyon kişi çalışırken, 2021’de 4.8 milyon bireye yükseldi. Yani özel kesimin çıkardığı 1.3 milyon kişi işsiz kaldı, kamu ise bir o kadar büyüdü. O niçinle daha epey vergi ve artırım üstlenmeniz gerekiyor” dedi.
“MEMUR VE EMEKLİ ARTIRIMINI FATURALAR YOK EDECEK”
Elektriğe gelen artırım biroldukca temel tüketim kaleminde de fiyat artışlarını getirecek. Haziran enflasyonuna tesir yapmayacak olan artırımlar kendini Temmuz ayı enflasyon sayılarında gösterecek. Ayrıyeten emekli ve memura yapılan artırımlar da bundan nasbini alacak. Haziran ayının sonuna göre belirlenen emekli ve memur artırımı Temmuz’da artan fiyatlardan etkilenmeyecek. bu biçimdece temmuz enflasyonu değil de haziran enflasyonuna göre artırım alınacak. Temmuz ayında ise memur ve emekli maaşları yüzde 6 ile yüzde 7 içinde artacak. Maaş artırımını tek başına elektrik faturaları götürecek. Ekonomist Cem Başlevent ise “Elektrik artırımı 1 Haziran’da yapılsaydı enflasyona yansıyacak ve milyonlarca emekli, memurlara ek maaş artırımı gelecekti” dedi.
EPDK MALİYETLERİ MÜNASEBET GÖSTERDİ
Güç Piyasası Düzenleme Kurulu’nun sonucuna nazaran, 1 Temmuz tarihinden geçerli olmak üzere tüm tüketici kümelerinde elektrik fiyat tarifeleri yüzde 15 arttırıldı. EPDK yetkilileri, artırıma münasebet olarak, elektrik üretim maliyetlerindeki artışları gösterdi. EPDK yaptığı açıklamada “Elektrik üretiminde oluşan maliyet artışları sebebi ile 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kesin elektrik satış meblağlarında tüm abone kümeleri için yüzde 15 oranında artış yapılmıştır. Bu kapsamda, 1 Temmuz 2021 itibariyle mesken abonelerince 100 kilovatsaat elektrik gücü için vergi ve fonlar dâhil olmak üzere 91,56 Türk Lirası ödenecektir” sözleri kullanıldı. BOTAŞ ise konut doğalgazına yüzde 12, sanayi doğalgazına yüzde 20 artırım yaptı.
DÖVİZ HESAPLARINDA DÖNÜŞÜME KÂFİ OLMAZ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yabancı para zarurî karşılık oranlarını artırdı. Resmi Gazete’de yayımlanan bildirime göre vadesiz, ihbarlı, bir aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve bir yıla kadar vadeli yabancı para cinsi mecburî karşılık oranları yüzde 19’dan yüzde 21’e çıktı. Bir yıl ve bir yıldan uzun vadeli yabancı para cinsi mecburî karşılık oranları da yüzde 13’ten yüzde 15’e yükseltildi. Yeni oranlar 19 Temmuz tarihinden itibaren geçerli olacak. Bankaların ellerindeki mevduatlar karşılığında Merkez Bankası bünyesinde bulundurmak zorunda olduğu mevduat oranına mecburî karşılık oranı deniyor. Banka elinde bulunan dövizin Merkez’in belirlediği yüzdesini Merkez Bankası’na zorunluk karşılık olarak veriyor. Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan Merkez’in attığı adımın piyasada beklendiğini söz etti.
Erkan, “Bankaların TL cinsinden tutulan zarurî karşılıklara daha fazla nema ödeneceğini varsayım ediyorduk. Hedef, bankaların TL cinsinden daha fazla mevduat tutmalarını ve döviz tevdiat hesapları (DTH) tartısını TL mevduat tarafına kaydırmalarını sağlamak. Bankaların TL cinsinden daha fazla mevduat tutmaları, TCMB mecburî karşılık hesabında bulundurdukları meblağa daha fazla faiz ödemesi almasını sağlayacaktır. Döviz mecburî karşılıkların artırılmasıyla da bankaların döviz mevduatlarını fonlama maliyetinin artması sağlanacak” dedi. Enver Erkan, Merkez Bankası’nın attığı adımı şu biçimde yorumladı: “Ters dolarizasyona katkı sağlama emelli olduğunu gördüğümüz zarurî karşılık değişikliklerinin aktifliği tek başına kâfi olmayacaktır. DTH’dan TL’ye geçişi sağlamak için mudilerin tercihini değiştirebilmek kıymetli. Bu da TL’de itimat, istikrar ve güçlü getiri konumuyla olur. TL’nin enflasyon ve yabancı paralar karşısındaki aşınma hissesi dolarizasyonda net bir geri dönüşüm olmamasına niye oluyor.”
TÜKETİM TEKRAR TAKSİTLE KISILIYOR
Artan enflasyon ve faiz ekseninde bir daha tüketimden kısılmak için adım atılıyor. Bankacılık Düzenleme ve Kontrol Kurumu (BDDK), kredi kartı harcamalarında taksit sayılarını düşürdü. tıpkı vakitte taşıt kredilerinde de vade sayıları indirildi. BDDK’nın kredi kartı taksitleriyle aldığı yeni karara göre; bakılırsa, mobilya ve beyaz eşyada taksit sayıları 12 aydan 9 aya indirilirken kuyum harcamalarında ise 6 ay olan azami taksit sayısı 3 aya düşürüldü. Kredi kartları ve gereksinim kredilerinde de risk yükleri artırıldı. TV alımlarında fiyatı 3-5 bin TL ortası olan TV’lerde taksit sayısı 9 ay olarak gerçekleşirken, fiyatı 5 bin TL ve üzeri TV’lerde taksit sayısı 4 ay oldu.
Son fatura bedeli 120 bin TL ve altında olan taşıt alımı emeliyle kullandırılan kredilerin vadesi 60 aydan 48 aya indirildi. 120 bin TL – 300 bin TL içinde olan taşıt alımlarında kullandırılan kredilerin vadesi 48 aydan 36 aya indirildi. 300-750 bin TL ortası taşıt alımında kullandırılan kredilerin vadesi 36 aydan 24 aya indirilirken, 750 bin TL ile 1 milyon 500 bin TL içindeki taşıt kredilerinde ise vade 24 aydan 12 aya indirildi. Gelecek Partili İbrahim Turhan alınan kararla ilgili şunu paylaştı: “BDDK, ferdi kredilerin risk yüklerini artırmış. Bankalara; ‘tüketim için verdiğin kredi faizlerini artır’ bildirisi veriyor. Tüketici kredilerinin vade hudutları ile kredi kartı taksit sonlarını daraltarak da tüketiciye; ‘daha az borçlan, daha az harca’ diyor.”
KARAR 1 TEMMUZ’DAN EVVEL ÇIKTI EMEKLİ, MEMURUN EK ARTIRIMI UÇTU
CHP Sözcüsü Öztrak “İçişleri Bakanı ‘temmuzda ekonomimiz şahlanacak. Almanya, ABD bizi kıskanacak’ derken oysaki bunu kast etmiş. Milletin aklıyla alay ediyorlar” tabirini kullandı. GÜZEL Partili Bahadır Fazilet de reaksiyonunu “Yetti be yetti” kelamlarıyla lisana getirdi. Ekonomist Cem Başlevent ise “Elektrik artırımı 1 Haziran’da yapılsaydı enflasyona yansıyacak ve milyonlarca emekli, memura ek maaş artırımı gelecekti” dedi.
BAŞKANLIKLA İKTİSAT DEĞİL ARTIRIMLAR UÇUŞA GEÇTİ
Başkanlık sistemiyle birlikte Türkiye iktisadının uçacağı ve dünya ekonomileri ortasında birinci 5’e gireceğimiz vaat edilirken, sistemin son 3 yılda bu yana artırımdan diğer bir şey getirmediği görüldü. Ocak 2010’dan Aralık 2017’ye kadar elektriğe yüzde 54 artırım geldi. Aralık 2017’den Temmuz 2021’e kadar ise yalnızca 3.5 yılık süreçte elektrik yüzde 123 zamlandı. Doğalgaz ise birebir periyotta yüzde 93 arttı. En son ise Türkiye iktisadının Temmuz 2021’de uçuşa geçeceği söyleniyordu.
Liranın her geçen gün daha fazla kıymet kaybetmesi ve tıpkı vakitte baş gösteren yüksek enflasyon sorunu ekonomiyi güzelce yoruyor. Yüksek faizle bir arada alınan süratli kararlar ekonomiyi yakından ilgilendirirken, başkanlık sistemiyle verilen maksatlardan gün geçtikçe uzaklaşılıyor. İktisat idaresinde gece kararnameleriyle bir arada imzalanan biroldukça kanun vatandaşın geçim sorunu bir tık daha üst taşıyor. Doğalgaza ve elektriğe yapılan artırımlarla bir arada enflasyona bir odun daha atılırken, başkanlık sisteminin getireceği savunulan kolaylıkları halk hâlâ yaşayamadı. Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi, 16 Nisan 2017 referandumuyla kabul edildi. 9 Temmuz 2018 tarihi prestijiyle uygulanmaya başlandı. bu biçimdece Türkiye’de partili Cumhurbaşkanı devrine start verildi. Süratli kararların alınmasıyla övülen sistem vatandaşa süratli artırım olarak yansıdı. Ocak 2010’dan Aralık 2017’ye kadar elektrik meblağları 8 yılda 0,2672 liradan yüzde 54 artırımla 0,4120’ye çıktı. Aralık 2017-Temmuz 2021’de ise yalnızca 3.5 yıllık süreçte yılda yüzde 122,6 artırımla 0,4120’den 0,9171’e yükseldi. Doğalgazda da tablo tıpkı. Doğalgaza 8 yılda yüzde 63,8 artırım gelirken başkanlıkla birlikte son 3.5 yılda yüzde 92,7 artırım gerçekleşti. Temmuz ayı artırım ayı oldu.
Yaşanan artırım furyasından daha sonra İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun kelamları gündem oldu. Soylu 5 Haziran 2021’de Afyon’da yaptığı konuşmada şu kelamları lisana getirmişti: “nazarancekseniz, temmuz ayından itibaren ülkemin iktisadı o denli bir atağa kalkacak, o denli bir sıçrayacak ve büyüyecek ki etrafımızdaki Almanya’sı, Fransa’sı, İngiltere’si, İtalya’sı ve hele o her şeye burnunu sokan ABD’si de çatlayacak, patlayacak.” Temmuz ayında elektrik ve doğalgazın yanı sıra LPG ve üniversite harçlarına da artırım geldi. Tıp fakültelerinde öğrenci katkı hissesi 642 liradan 706 liraya, hukukta 340 liradan 374 liraya çıkarıldı. Demokrat Partili Cemal Enginyurt ise “Temmuz ayında iktisat uçacak, Avrupa bizi kıskanacak demişlerdi inanmamıştım. Birinci günden uçtuk ya! Elektrik meblağlarına yüzde 15 doğalgaz fiyatlarına yüzde 12 artırım, uçuşa tam gaz devam” dedi.
“SÖKE SÖKE VATANDAŞIN VARINI AĞIRI ALACAK”
Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, elektrik ve doğalgaz artırımına sert reaksiyon gösterdi. Twitter’dan paylaşım yapan Davutoğlu “Her ay yaptıkları doğalgaz artırımı yetmiyormuş üzere elektriğe bir daha yüzde 15 artırım yaptılar. İktidar güya yemin etmiş söke söke vatandaşın varını ağırı alacak” tabirlerini kullandı. Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Selçuk Özdağ da Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Niye artırım yaptınız ki, hani ekonomimiz pik yapmıştı? Hani bu Avrupa bizi kıskanıyordu! Yarından tezi yok bu artırımı Sayın Cumhurbaşkanı iptal eder, demedi demeyin. bakılırsaceksiniz öngörümde isabet edeceğim” tabirlerini kullandı. DÜZGÜN Parti’li Bahadır Fazilet de yansısını “Yetti be yetti” kelamlarıyla lisana getirdi.
“ŞAHLANMA TAM GAZ DEVAM EDİYOR”
Elektrik ve doğalgaza yapılan artırımlara siyasetçi ve ekonomistlerden de reaksiyon geldi. CHP milletvekili Faik Öztrak, Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Ekonomideki ‘şahlanma’ tam gaz devam ediyor. Gece elektrik artırımıyla yatıp, sabahına doğalgaza artırımıyla uyanmak. Bu kadar artırım ve zulmü yapsa yapsa Erdoğan Şahsım Hükümeti yapar. Artık kâfi. Getirin sandığı, kapansın bu artırım ve zulüm kapıları” sözlerini kullandı. CHP Güç ve Altyapıdan Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın da “İktidar vatandaşımıza söke söke artırım yapmaya devam ediyor” diyerek şöyleki eleştirdi: “Yılbaşından bu yana elektrik artırımı yüzde 22’ye çıktı. Doğalgazda her ay sistemli olarak ayrıyeten artırım yapılıyor. Akaryakıtta neredeyse her ay artırım yapılıyor. Ülkeyi yönetemeyen AK Parti iktidarı, yanlış siyasetlerinin faturasını vatandaşa kesiyor. Soruyoruz, hangi memur, hangi emekliye son 6 ayda yüzde 20 oranında artırım yapıldı? Artık kâfi. Şirketleri değil, vatandaşın refahı için kararlar alın. Vatandaşı artık müşteri olarak görmeyin.”
“ENFLASYONDA YÜKSELİŞ KESİN”
Karar Gazetesi muharriri analist Oğuz Demir ise artırımlarla ilgili şu paylaşımı yaptı: “Her 2 artırımın kaynağı kurdaki ve petrol fiyatlarındaki artış. Petrol her neyse de kurdaki artışın sebebi ise makûs idare. Uygun idare olursa kur bu biçimde sıçramaz, fiyatlar da bu biçimde artmazdı. Faturaları düşürmenin yolunu da bu mantıktan yola çıkarak bulmak mümkün. Doğalgazın, elektriğin fiyatının yüzde 12-15 arttığı bir iktisatta enflasyonun kredi kartlarıyla yapılan harcamalardaki taksit sınırlaması ile düşürebileceğini sanmıyorlardır, değil mi?” diye konuştu. Ekonomist Hakan Kara da “Elektrikte yapılan yüzde 15 fiyat artışının Temmuz ayı enflasyonu üstündeki direkt tesiri 0,41 puan olacak. bu biçimdece Temmuz’da yıllık enflasyonun bir daha yükseleceği mutlaklaşmış oldu. Elektrik ve doğalgaz artırımlarının tüketici enflasyonuna direkt tesiri 0,6 puan olacak. Dolaylı tesirlerle birlikte toplam tesir 1,1 puana ulaşabilir. Bu artırımlardan daha sonra Temmuz-Ağustos üzere enflasyonun %19’u geçme ihtimali yükseldi. Yani yakında gerçek faiz tekrar negatif olabilir” dedi.
“OBEZ DEVLETİ BESLEMEMİZ İSTENİYOR”
Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota “Cumhurbaşkanlığı tasarruf önlemlerinden, oğlunun yöneticisi olduğu vakıf ise vergiden muaf tutuldu. Elektriğe yüzde 15, doğalgaza yüzde 12 artırım yapıldı. Porsiyonlarınızı küçültüp tasarruf etmeniz tavsiye edildi. Bunları yaparak, ‘Obez Devleti’ beslemeniz isteniyor. Pekala devlet nasıl obezleşti? 2017 yılında (Faiz+Personel+Hazine yardımları+Sosyal gayeli transferler+Gelirlerden ayrılan payların) bütçe sarfiyatlarına oranı yüzde 67’den yüzde 78’e yükseldi. Buna rağmen vergi gelirlerinin toplam gelirlere oranı yüzde 85’den yüzde 78’e düştü. Bu 4 yılda toplam istihdam 28 milyonda sabit kaldı. Kamu da 2017’de 3.5 milyon kişi çalışırken, 2021’de 4.8 milyon bireye yükseldi. Yani özel kesimin çıkardığı 1.3 milyon kişi işsiz kaldı, kamu ise bir o kadar büyüdü. O niçinle daha epey vergi ve artırım üstlenmeniz gerekiyor” dedi.
“MEMUR VE EMEKLİ ARTIRIMINI FATURALAR YOK EDECEK”
Elektriğe gelen artırım biroldukca temel tüketim kaleminde de fiyat artışlarını getirecek. Haziran enflasyonuna tesir yapmayacak olan artırımlar kendini Temmuz ayı enflasyon sayılarında gösterecek. Ayrıyeten emekli ve memura yapılan artırımlar da bundan nasbini alacak. Haziran ayının sonuna göre belirlenen emekli ve memur artırımı Temmuz’da artan fiyatlardan etkilenmeyecek. bu biçimdece temmuz enflasyonu değil de haziran enflasyonuna göre artırım alınacak. Temmuz ayında ise memur ve emekli maaşları yüzde 6 ile yüzde 7 içinde artacak. Maaş artırımını tek başına elektrik faturaları götürecek. Ekonomist Cem Başlevent ise “Elektrik artırımı 1 Haziran’da yapılsaydı enflasyona yansıyacak ve milyonlarca emekli, memurlara ek maaş artırımı gelecekti” dedi.
EPDK MALİYETLERİ MÜNASEBET GÖSTERDİ
Güç Piyasası Düzenleme Kurulu’nun sonucuna nazaran, 1 Temmuz tarihinden geçerli olmak üzere tüm tüketici kümelerinde elektrik fiyat tarifeleri yüzde 15 arttırıldı. EPDK yetkilileri, artırıma münasebet olarak, elektrik üretim maliyetlerindeki artışları gösterdi. EPDK yaptığı açıklamada “Elektrik üretiminde oluşan maliyet artışları sebebi ile 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kesin elektrik satış meblağlarında tüm abone kümeleri için yüzde 15 oranında artış yapılmıştır. Bu kapsamda, 1 Temmuz 2021 itibariyle mesken abonelerince 100 kilovatsaat elektrik gücü için vergi ve fonlar dâhil olmak üzere 91,56 Türk Lirası ödenecektir” sözleri kullanıldı. BOTAŞ ise konut doğalgazına yüzde 12, sanayi doğalgazına yüzde 20 artırım yaptı.
DÖVİZ HESAPLARINDA DÖNÜŞÜME KÂFİ OLMAZ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yabancı para zarurî karşılık oranlarını artırdı. Resmi Gazete’de yayımlanan bildirime göre vadesiz, ihbarlı, bir aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve bir yıla kadar vadeli yabancı para cinsi mecburî karşılık oranları yüzde 19’dan yüzde 21’e çıktı. Bir yıl ve bir yıldan uzun vadeli yabancı para cinsi mecburî karşılık oranları da yüzde 13’ten yüzde 15’e yükseltildi. Yeni oranlar 19 Temmuz tarihinden itibaren geçerli olacak. Bankaların ellerindeki mevduatlar karşılığında Merkez Bankası bünyesinde bulundurmak zorunda olduğu mevduat oranına mecburî karşılık oranı deniyor. Banka elinde bulunan dövizin Merkez’in belirlediği yüzdesini Merkez Bankası’na zorunluk karşılık olarak veriyor. Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan Merkez’in attığı adımın piyasada beklendiğini söz etti.
Erkan, “Bankaların TL cinsinden tutulan zarurî karşılıklara daha fazla nema ödeneceğini varsayım ediyorduk. Hedef, bankaların TL cinsinden daha fazla mevduat tutmalarını ve döviz tevdiat hesapları (DTH) tartısını TL mevduat tarafına kaydırmalarını sağlamak. Bankaların TL cinsinden daha fazla mevduat tutmaları, TCMB mecburî karşılık hesabında bulundurdukları meblağa daha fazla faiz ödemesi almasını sağlayacaktır. Döviz mecburî karşılıkların artırılmasıyla da bankaların döviz mevduatlarını fonlama maliyetinin artması sağlanacak” dedi. Enver Erkan, Merkez Bankası’nın attığı adımı şu biçimde yorumladı: “Ters dolarizasyona katkı sağlama emelli olduğunu gördüğümüz zarurî karşılık değişikliklerinin aktifliği tek başına kâfi olmayacaktır. DTH’dan TL’ye geçişi sağlamak için mudilerin tercihini değiştirebilmek kıymetli. Bu da TL’de itimat, istikrar ve güçlü getiri konumuyla olur. TL’nin enflasyon ve yabancı paralar karşısındaki aşınma hissesi dolarizasyonda net bir geri dönüşüm olmamasına niye oluyor.”
TÜKETİM TEKRAR TAKSİTLE KISILIYOR
Artan enflasyon ve faiz ekseninde bir daha tüketimden kısılmak için adım atılıyor. Bankacılık Düzenleme ve Kontrol Kurumu (BDDK), kredi kartı harcamalarında taksit sayılarını düşürdü. tıpkı vakitte taşıt kredilerinde de vade sayıları indirildi. BDDK’nın kredi kartı taksitleriyle aldığı yeni karara göre; bakılırsa, mobilya ve beyaz eşyada taksit sayıları 12 aydan 9 aya indirilirken kuyum harcamalarında ise 6 ay olan azami taksit sayısı 3 aya düşürüldü. Kredi kartları ve gereksinim kredilerinde de risk yükleri artırıldı. TV alımlarında fiyatı 3-5 bin TL ortası olan TV’lerde taksit sayısı 9 ay olarak gerçekleşirken, fiyatı 5 bin TL ve üzeri TV’lerde taksit sayısı 4 ay oldu.
Son fatura bedeli 120 bin TL ve altında olan taşıt alımı emeliyle kullandırılan kredilerin vadesi 60 aydan 48 aya indirildi. 120 bin TL – 300 bin TL içinde olan taşıt alımlarında kullandırılan kredilerin vadesi 48 aydan 36 aya indirildi. 300-750 bin TL ortası taşıt alımında kullandırılan kredilerin vadesi 36 aydan 24 aya indirilirken, 750 bin TL ile 1 milyon 500 bin TL içindeki taşıt kredilerinde ise vade 24 aydan 12 aya indirildi. Gelecek Partili İbrahim Turhan alınan kararla ilgili şunu paylaştı: “BDDK, ferdi kredilerin risk yüklerini artırmış. Bankalara; ‘tüketim için verdiğin kredi faizlerini artır’ bildirisi veriyor. Tüketici kredilerinin vade hudutları ile kredi kartı taksit sonlarını daraltarak da tüketiciye; ‘daha az borçlan, daha az harca’ diyor.”