EPDK ve BOTAŞ, 1 Eylül’den itibaren geçerli olmak üzere elektrik ve doğalgaza artırım yaptı. BOTAŞ Eylül 2022 tarifesinde konutlar için olan doğal gaza yüzde 20,4, endüstriler için yüzde 50,8, elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza ise yüzde 49,5 oranında artış yaşandı. KOBİ’lerin kullandığı gaza uygulanan artış ise yüzde 47,6 olarak belirlendi.
Fiyat artışlarına münasebet olarak, milletlerarası güç meblağlarının yükselişi gösterildi. EPDK ise konut elektriğine yüzde 20, sanayi abone kümesine ise yüzde 50 oranında artırım yaptı. EPDK açıklamasında Rusya-Ukrayna savaşı ile ortaya çıkan güç fiyatları artışına dikkat çekildi.
EPDK sonucuyla, konut elektriğine ocak ve haziran aylarında da sırasıyla yüzde 50 ve yüzde 15 artırım yapılmıştı. Elektrikte tüketim düzeyine nazaran farklı tarifeler uygulanıyor. Meskenlerde günlük 8 kWh tüketim hesabıyla aylık 240 kWh tüketim en düşük tarifeye sahip olarak uygulanıyor. EPDK açıklamasında aylık 100 kWh elektrik tüketen bir abonenin faturasının 173,46 TL olacağı açıklandı.
EPDK, fiyat artışına yönelik yaptığı açıklamada, memleketler arası güç fiyat artışlarının “küresel güç krizi” olarak nitelendiğini vurguladı. Açıklamada, “Özellikle son aylarda global piyasalardaki güç hammadde fiyatlarındaki artışların makul düzeyleri geçmesi niçini ile son elektrik tarifelerinde mesken ve ziraî faaliyetler abone kümeleri için yüzde 20, kamu ve özel hizmetler kesimi ile öbür aboneler kümesi için %30, sanayi abone kümesi için yüzde 50 oranında artış yapılmıştır” denildi.
DOĞAL GAZA DA ARTIRIM GELDİ
BOTAŞ tarafınca yayımlanan eylül tarifesinde de fiyat artışına gidildiği duyuruldu. Açıklamada konutlarda tüketilen gazın yüzde 80 oranında sübvansiyonlu olduğu açıklandı. BOTAŞ artırımın öne sürülen sebebine ait olarak ise salgın daha sonrası talep artışıyla başlayan doğalgaz fiyat artışına işaret edilerek, bu duruma Rusya-Ukrayna savaşının olumsuz etkisinin de eklendiği ileri sürüldü.
“MÜŞTERİLERE FİYAT VEREMİYORUZ”
Dünya Gazetesi’nin haberine gore, son artırımları yorumlayan kesim temsilcileri ve endüstriciler, maliyet hesabı yapmakta zorlandıklarını ve müşterilerine de fiyat veremediklerini söz ettiler. Güç artırımlarının sanayiciye ağır bir yük olduğuna dikkat çeken dal temsilcileri, güncellemelerin bir daha değerlendirilmesini istedi.
TOBB Türkiye Besin Sanayi Meclisi Lideri Necdet Buzbaş: “Sanayinin olmazlarsa olmazları elektrik ve doğalgaz. Besin endüstrinde bisküvi ve makarna üzere kimi alt dallar direkt doğruya doğalgaza bağımlı. Doğalgaza yapılan her bir artırım kesinlikle ki eserlere yansıyacak ve bu kaçınılmaz. Artırımların eylül sonu itibariyle eserlere artarak yansıyacağını düşünüyoruz. Bunun niçini ise kış dönemine girerken doğalgazın fabrikalarda ısıtma olarak kullanılması. Doğalgaz sarfiyatı artacak ve artırımlı kullandığınız için de maliyetler de artacak.”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri ERDEM FAYAT: “Sıkışan endüstrici bu artırımlar ile her geçen gün daha da güç duruma düşüyor. aslına bakarsan ana pazardaki resesyon sebebiyle fiyatları bırakın artırmayı döviz bazında epeyce önemli fiyat baskısı yiyoruz. Güç maliyetlerimiz 4-5 ay evvel ortasında yüzde 4-5’lerde iken artık 7’lere geldi. Bizim için değerli bir kalem artık. Birinci sefer güç için bir maliyet kalemi oluşturacağız. Güç dövizden TL’ye dönerek fatura edildiği için dövizin buraya gelmesi de güç maliyetlerini başka ülkelere göre daha fazla hissetmemize yol açıyor.”
İKMİB Lideri ADİL PELİSTER: “Sektörümüzün imalat sürecinde en epey kullandığı birincil güç kaynağı doğalgaz, ikincil güç kaynağı ise elektrik. Kimya-petrokimya eserleri imalatı en ağır güç tüketen sanayi kısımlarımız ortasında üçüncü sırada geliyor. Dalda kullanılan güç kaynakları içinde doğalgazın oranı yaklaşık yüzde 50 iken, elektriğin oranı ise yüzde 30 civarında. Güç tüketimi en çok ve yaklaşık 2/3 oranında kimyasal eser imalatında daha sonrasında ise sırasıyla kauçuk ve plastik, gübre ve eczacılık eser imalatında oluyor. Başka yandan doğalgazın dalımızda petrokimyada girdi olarak ve güç kullanması olarak iki türlü kullanması kelam konusu olduğu için, doğalgazda yaşanan bu önemli oranındaki artış bölümümüzü de maliyet açısından olumsuz etkileyecektir. Bölümümüzde üretim sürecinde kullanılan güç ve hammaddede yaşanacak bu maliyet artışı maalesef tüketim mamüllerinde de fiyat artışına niçiniyet verecektir. Ayrıyeten birtakım firmaların üretimini kısmasına hatta durdurmasına niçiniyet verebilir.”
TÜRKBESD İdare Konseyi Üyesi MUSTAFA LAÇİN: “Enerji maliyetlerimizdeki yıllık artış yüzde 500’e yaklaştı. Artık Avrupalı müşteri, ‘lojistikte ve hammaddede fiyatlar düşmeye başladı’ diye iskonto istiyor. Lakin bizim içeride güç başta olmak üzere masraflarımız hayli arttı. Maliyet ve rekabet gücümüzü gittikçe kaybediyoruz. Güç evvelce toplam maliyetin ortasında hayli değerli değildi, lakin artık değerli öge. Bu artırımlar bizi rekabette zayıf düşürecek. Her ne kadar artık ihracatta orta fiyat uygulamaya başladıysak da bu fiyat artışları radikal olamıyor, kayıplarımızı telafi edecek kadar artış yapamıyoruz. Zira Avrupalı bu fiyat dalgalanmalarını kabul etmiyor. Artan maliyetlerle üretim üssü olma talihimiz riske giriyor.”
Çelik İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı UĞUR DALBELER: Elektriğe yapılan artırım ile çelikte ton başı 25 dolar, doğalgazda da 15 dolar artı maliyet olacak. Üreticinin ton başı çelik üretim maliyeti 40 dolar daha da artmış oldu. Bu durum çelik dalını olumsuz etkileyecek ve rekabet edilebilirliği ortadan kaldıracak. Birinci 8 ayda hem üretimde birebir vakitte ihracatta gerileme kaydeden bölüm, birtakım pazarlarda da rekabet gücünü kaybediyor. İç piyasada siparişler dingin ve üretime orta veren firmalarımız var. Şayet istenilen hareketlilik ve siparişler olmaz ise işten çıkarmalar başlayabilir.”
Çimento, Cam, Seramik ve Toprak İhracatçıları Birliği İdare Şurası Üyesi ERCÜMENT ARICI: “Enerjinin toplam maliyetler ortasındaki hissesi 1-1,5 yıl öncesine kadar yüzde 16 düzeylerindeyken, şimdilerde yüzde 45-46’ya yaklaştı, en yüksek hisse burada doğalgazın. Şu an bu maliyet artışlarından fiyat oluşturamıyorum. İş ilişkilerimizi en az 6 aylık, 1 yıllık kuruyoruz. Lakin maliyetler bu kadar süratli artarken fiyat vermekte epeyce zorlanıyorum. Bu artırımların getirdiği maliyet artışı ihracatı olumsuz etkilese de iç piyasa kadar değil. Bölüm, iç piyasada epeyce daha fazla etkileniyor. Güç maliyetlerini fiyatlara yansıtamadığımız durumda finansman gereksinimimiz daha da artıyor.”
Getob Lideri Bülent Bülbüloğlu: “Otellerin güç maliyetleri son 1 yılda dolar bazında yüzde 100 arttı. Otellerin en büyük maliyet kalemi güç oldu. Öncesinde çalışanlardı en büyük kalem. Son gelen artırımla bir arada eylül-ekim ayı faturalarını kara kara düşünmeye başladık. Zira dönem daha bitmedi. Faturalar sahiden konaklama bölümünü artık fazlaca zorluyor.”
Gaziantep Sanayi Odası Lideri Adnan Ünverdi: “Zamlar, tüm zorluklara karşın ayakta durmaya çalışan sanayicilerimizin yükünü daha da ağırlaştıracağı üzere enfl asyona olumsuz yansımaları da olacaktır. Ülke olarak, dünyadaki gelişmeler de göz önüne alındığında her zamankinden daha epeyce üretime, yatırıma ve istihdama muhtaçlığımız var. Sanayicimizin dış pazarlarda rekabet gücünü zorlayan, üretim ve tedarikte kahırlara niye olan bu artırımların gözden geçirilmesini talep ediyoruz.”
Gaziantep Ticaret Odası Lideri Tuncay Yıldırım: “Önümüzü bakılırsamiyoruz. Maalesef bir gecede endüstride doğalgaza ve elektriğe yüzde 50 artırım geldi. Aldığımız siparişler için verdiğimiz fiyatlarla bugün zarardayız. İş insanlarımız bu kaideler altında fiyatlama yapamıyor. Karar vericilerimizden olumlu bir adım atılmasını talep ediyoruz.”
Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci: “Biz bu biçimde bir artırımı tarihimizde hiç görmedik. Endüstriciler olarak yüzde 50’lik artırımı nereye nasıl yansıtacağımızı bilemiyoruz. Bu durumun endüstricinin üstünde kalmasını, sanayiciye bu kadar yüklenilmesini yanlışsız bulmuyorum. Yüzde 50 oranlarında yapılan bu artırımları, biz müşterimize nasıl yansıtacağız onu düşünüyoruz. İhracat pazarlarımız ne olacak? Biz Türk endüstrisi olarak bu yükü tek başımıza yüklenemeyiz, bu yükün altından kalkamayız.”
Parlamış Şirketler Kümesi Lideri Bülent Parlamış: “Enerji masraflarını ve artırımları maliyetlerimize yansıtamadığımız ve Euro ile ihracat yaptığımız için paritenim bilakis dönmesinden de kaynaklı faktörleri de göze aldığımız vakit imalatçının, üreticinin, ihracatçının kar etmesini bırakın, ziyan etmemesi mucize. İhracatçı firmalara sipariş almak ortasından çıkılamaz bir paradoks yaratıyor. Bu artırımların ihracatı negatif etkileyeceğini düşünüyorum.”
Fabra İdare Şurası Lideri Engin Alemdar: “Zor bir ihtimal ancak velev ki dolar biraz güçsüzleşirse, şu anda savaştığımız yüksek maliyetler dolar karşısında cazibesini kaybedecek. Doğalgazda üç dört yıl öncesine bakılırsa, yedi ila sekiz kat artış hissediyoruz. Bunlar, şu andaki kur düzeylerinde ihracatçılar nezdinde kabul edilebiliyor. Fakat dolarda ani düşüş yaşanırsa nasıl yöneteceğimize dair bir aksiyon planımız yok.”
Yorglass Ceo’su Semavi Yorgancılar: “Tek seferde büyük artırımlar piyasanın hazmetmesi açısından güç oluyor. Bir seferde yüzde 50 üzere radikal yapılmasındansa her ay güncelleme yapılsa her kesim için daha güzel olacak. bu türlü tek seferde büyük artırım yapılınca enfl asyona tesiri de daha fazla oluyor bence. örneğin bu artırımla kendi maliyeti yüzde 10 artsa bile elektriğe yüzde 50 artırım geldiği sebebi öne sürülerek daha epeyce fiyat artırın endüstriciler var. Avrupa’da endüstrici doğalgaz maliyetini hedge edebiliyor, garanti altına alabiliyor, ancak bizde o sistemler çabucak hemen yok. Artırım 1 Eylül’de yapılıyor ve ben bugünden itibaren bu maliyet artışına katlanmak zorundayım. Bu maliyetin artışını hesap etmem lazım. Fakat müşterilerim var, onlarla bu sefer bir daha pazarlık yapmam gerekiyor.”
KOMBİYİ AÇMANIN MALİYETİ 9 AYDA 2 KATTAN FAZLA ARTTI
CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın: CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, kara kış öncesi elektrik ve doğalgaza yapılan artırımlar niçiniyle milyonlarca ailenin faturasını ödeyemez duruma geleceğini belirterek, “Konutlarda tüketilen elektrik 9 ayda düşük kademede yüzde 94.5, yüksek kademede ise yüzde 200 oranında; doğalgaz ise yüzde 165 oranında arttı. Sanayi ve ticarethanelere yapılan artırımlar da hayat pahalılığını daha da artıracak” dedi.
FATURALARIN NEREDEYSE DÖRDE KATLANMASINA niye OLACAK
Akın, yaptığı yazılı açıklamada, konutlarda taban tüketim olarak kabul edilen aylık 240 kilovatsaatin 2021 yılında faturaya yansımasının 210 olurken; son yapılan artırımla birlikte faturaya yansımasının 417 liraya çıktığına dikkat çekerek, ticarethane ve endüstrideki artışın ise faturaların neredeyse dörde katlanmasına niye olacağını söylemiş oldu. Ahmet Akın, doğalgaz da ise konut abonelerinde yıl içerisinde yapılan yüzde 20,4 oranındaki dördüncü artırımla birlikte 2022 yılında yapılan toplam artırım oranının yüzde 164,1’e ulaştığını belirterek, “Vatandaşların ısınma emelli kullanması bıraktığı geçtiğimiz nisan ayından bu yana ise konutlarda kullanılan doğalgaz yüzde 111 oranında artmış oldu. Öbür bir deyişle bu kış hiç artırım yapılmasa bile kombiyi açmanın maliyeti şimdiden 2 kattan fazla artmış oldu. Kış aylarında ısınma gayesiyle gerçekleştirilen ortalama tüketimde kullanılan aylık 300 metreküp doğalgazın faturaya yansıması Aralık 2021’de 570 liradan Eylül 2022 prestijiyle yaklaşık 1200 liraya yükseldi” diye konuştu.
VATANDAŞLARA HAYAT PAHALILIĞI OLARAK GERİ DÖNECEK
Elektrikte olduğu üzere doğalgazda da ticarethane ve sanayi abonelerine yapılan artırımlar niçiniyle üretim maliyetlerini artırarak vatandaşlara hayat pahalılığı olarak geri döneceğini kaydeden Akın, “Ticarethane abonelerine son yapılan yüzde 47,6 oranındaki artırımla bir arada 2022 yılı içeresinde yapılan toplam artırım oranı yüzde 224’e çıkarken; sanayi abonelerine son yapılan yüzde 50,8 oranındaki artırımla 2022 yılında yapılan toplam artırım yüzde 273’e yükseldi. Elektrik üreti m santrallerinin kullandığı doğalgaza yapılan yüzde 49,5 oranındaki artırımla 2022 yılında yapılan artırım yüzde 261’e çıkmış oldu” dedi.
OSB’LERDEN ARTIRIMA REAKSİYON: ENDÜSTRİCİ ÖNÜNÜ GÖREMİYOR
Uludağ OSB Lideri Yunus Aydın: “Sanayici önünü goremiyor. Maliyet hesaplamalarındaki hammadde dışındaki en büyük iki ana kalem elektrik ve doğalgaz. Maalesef yarın ne olacağını nazaranmediği için geleceğe dönük planlamada büyük yanlışa düşüyor ve sanayicilerimizin bir kısmı zahmete girdi. Artık piyasanın oturması lazım. Ne karar alınacaksa, alınsın artık. Dolar 40 lira mı olacak, olsun. Lakin otursun artık ki biz de önümüzü nazaranlim. Çünkü endüstrici açısından fazlaca daha makus bir gelecek bizi bekliyor”
Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi Lideri Erol Gülmez: “Şu ana kadar ki fiyatlar esasen çok zorlayıcı idi. Yüzde 50 sahiden hayli ağır. Endüstrici aslına bakarsan son bir yıldır artan güç fiyatlarından dolayı önemli ıstırap ortasındaydı. Bölgemizde güç fiyatlarında ödeme zorluğu çeken firma yok iken, son bir yıldır birden fazla firmayı ödeme tarihlerini uzatarak, yönetim etmeye çalışıyoruz. Korkarım bu kış epeyce sıkıntı geçecek.”
DOSABSİAD Lideri Nilüfer Çevikel: “Sadece son 5 ayda doğalgazda yüzde 110, elektrikte yüzde 100’ün üstündeki fiyat artışları, endüstricinin yükünü kuvvetli üretim koşullarında yeterlice artırdı. Bir de yeşil dönüşüm ile alakalı endüstrici şu an ekstra yatırım yapmaya çalışıyor ki uyumlansın. tıpkı vakitte güç maliyetlerinin üst çıkması epey olumsuz etkiliyor. Global pazarlarda rekabet gücümüzü azaltacak güç maliyetlerindeki yükselişin önüne geçilmesi ve yenilenebilir güç yatırımlarının daha fazla desteklenerek dışa bağımlığımızın azaltılması elzemdir. Üretimin yurtdışına kaymasından ve birtakım fabrikaların şalterleri kapatmasından kaygılıyız.”
Hasanağa Organize Sanayi Bölgesi Lideri Ömer Faruk Korun: “Daha fazla üretim, daha fazla ihracat, daha fazla istihdam için elini taşın altına koyan, büyüme ve kalkınmada yükün birçoklarını sırtlayan sanayi bölümü, kış öncesi gelen elektrik ve doğalgaz artırımlarından olağan olarak şad değil. Unutulmamalıdır ki, üretim maliyetlerini artıran her gelişme, enfl asyon ve hayat pahalılığı demektir.”
Mustafakemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi Lideri Levent Kalın: “Enerji fiyatları yılbaşından bu yana endüstricinin gündeminde ve giderek büyük oranda artış var. Doğalgaz fiyatları geçen yıl 300 doların altında iken, bugün bin 50 dolara ulaşmış durumda. Ortadaki artış dolar bazında dört kattan fazla. Elektrik de buna olduğu üzere yansıyor. ötürüsıyla güç piyasası bir kaos ortamına yanlışsız gidiyor.”
DOSAB Lideri Ersan Özsoy: “Şu fazlaca açık ki, endüstrimizin ve Türk iktisadının rekabet gücünün korunması için güç meblağları üzere maliyet artışlarının frenlenmesi gerek. Çünkü yüksek oranlı artırımları hiç bir üretici, mamüllerine kelam konusu devir ortasında yansıtamadı. Kaygı ettiğimiz şey, endüstride yaşamaya başladığımız üretim kaybının bu tıp maliyet baskıları ile süratli biçimde artması, talep tarafının da sert düşüşü.”
Fiyat artışlarına münasebet olarak, milletlerarası güç meblağlarının yükselişi gösterildi. EPDK ise konut elektriğine yüzde 20, sanayi abone kümesine ise yüzde 50 oranında artırım yaptı. EPDK açıklamasında Rusya-Ukrayna savaşı ile ortaya çıkan güç fiyatları artışına dikkat çekildi.
EPDK sonucuyla, konut elektriğine ocak ve haziran aylarında da sırasıyla yüzde 50 ve yüzde 15 artırım yapılmıştı. Elektrikte tüketim düzeyine nazaran farklı tarifeler uygulanıyor. Meskenlerde günlük 8 kWh tüketim hesabıyla aylık 240 kWh tüketim en düşük tarifeye sahip olarak uygulanıyor. EPDK açıklamasında aylık 100 kWh elektrik tüketen bir abonenin faturasının 173,46 TL olacağı açıklandı.
EPDK, fiyat artışına yönelik yaptığı açıklamada, memleketler arası güç fiyat artışlarının “küresel güç krizi” olarak nitelendiğini vurguladı. Açıklamada, “Özellikle son aylarda global piyasalardaki güç hammadde fiyatlarındaki artışların makul düzeyleri geçmesi niçini ile son elektrik tarifelerinde mesken ve ziraî faaliyetler abone kümeleri için yüzde 20, kamu ve özel hizmetler kesimi ile öbür aboneler kümesi için %30, sanayi abone kümesi için yüzde 50 oranında artış yapılmıştır” denildi.
DOĞAL GAZA DA ARTIRIM GELDİ
BOTAŞ tarafınca yayımlanan eylül tarifesinde de fiyat artışına gidildiği duyuruldu. Açıklamada konutlarda tüketilen gazın yüzde 80 oranında sübvansiyonlu olduğu açıklandı. BOTAŞ artırımın öne sürülen sebebine ait olarak ise salgın daha sonrası talep artışıyla başlayan doğalgaz fiyat artışına işaret edilerek, bu duruma Rusya-Ukrayna savaşının olumsuz etkisinin de eklendiği ileri sürüldü.
“MÜŞTERİLERE FİYAT VEREMİYORUZ”
Dünya Gazetesi’nin haberine gore, son artırımları yorumlayan kesim temsilcileri ve endüstriciler, maliyet hesabı yapmakta zorlandıklarını ve müşterilerine de fiyat veremediklerini söz ettiler. Güç artırımlarının sanayiciye ağır bir yük olduğuna dikkat çeken dal temsilcileri, güncellemelerin bir daha değerlendirilmesini istedi.
TOBB Türkiye Besin Sanayi Meclisi Lideri Necdet Buzbaş: “Sanayinin olmazlarsa olmazları elektrik ve doğalgaz. Besin endüstrinde bisküvi ve makarna üzere kimi alt dallar direkt doğruya doğalgaza bağımlı. Doğalgaza yapılan her bir artırım kesinlikle ki eserlere yansıyacak ve bu kaçınılmaz. Artırımların eylül sonu itibariyle eserlere artarak yansıyacağını düşünüyoruz. Bunun niçini ise kış dönemine girerken doğalgazın fabrikalarda ısıtma olarak kullanılması. Doğalgaz sarfiyatı artacak ve artırımlı kullandığınız için de maliyetler de artacak.”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri ERDEM FAYAT: “Sıkışan endüstrici bu artırımlar ile her geçen gün daha da güç duruma düşüyor. aslına bakarsan ana pazardaki resesyon sebebiyle fiyatları bırakın artırmayı döviz bazında epeyce önemli fiyat baskısı yiyoruz. Güç maliyetlerimiz 4-5 ay evvel ortasında yüzde 4-5’lerde iken artık 7’lere geldi. Bizim için değerli bir kalem artık. Birinci sefer güç için bir maliyet kalemi oluşturacağız. Güç dövizden TL’ye dönerek fatura edildiği için dövizin buraya gelmesi de güç maliyetlerini başka ülkelere göre daha fazla hissetmemize yol açıyor.”
İKMİB Lideri ADİL PELİSTER: “Sektörümüzün imalat sürecinde en epey kullandığı birincil güç kaynağı doğalgaz, ikincil güç kaynağı ise elektrik. Kimya-petrokimya eserleri imalatı en ağır güç tüketen sanayi kısımlarımız ortasında üçüncü sırada geliyor. Dalda kullanılan güç kaynakları içinde doğalgazın oranı yaklaşık yüzde 50 iken, elektriğin oranı ise yüzde 30 civarında. Güç tüketimi en çok ve yaklaşık 2/3 oranında kimyasal eser imalatında daha sonrasında ise sırasıyla kauçuk ve plastik, gübre ve eczacılık eser imalatında oluyor. Başka yandan doğalgazın dalımızda petrokimyada girdi olarak ve güç kullanması olarak iki türlü kullanması kelam konusu olduğu için, doğalgazda yaşanan bu önemli oranındaki artış bölümümüzü de maliyet açısından olumsuz etkileyecektir. Bölümümüzde üretim sürecinde kullanılan güç ve hammaddede yaşanacak bu maliyet artışı maalesef tüketim mamüllerinde de fiyat artışına niçiniyet verecektir. Ayrıyeten birtakım firmaların üretimini kısmasına hatta durdurmasına niçiniyet verebilir.”
TÜRKBESD İdare Konseyi Üyesi MUSTAFA LAÇİN: “Enerji maliyetlerimizdeki yıllık artış yüzde 500’e yaklaştı. Artık Avrupalı müşteri, ‘lojistikte ve hammaddede fiyatlar düşmeye başladı’ diye iskonto istiyor. Lakin bizim içeride güç başta olmak üzere masraflarımız hayli arttı. Maliyet ve rekabet gücümüzü gittikçe kaybediyoruz. Güç evvelce toplam maliyetin ortasında hayli değerli değildi, lakin artık değerli öge. Bu artırımlar bizi rekabette zayıf düşürecek. Her ne kadar artık ihracatta orta fiyat uygulamaya başladıysak da bu fiyat artışları radikal olamıyor, kayıplarımızı telafi edecek kadar artış yapamıyoruz. Zira Avrupalı bu fiyat dalgalanmalarını kabul etmiyor. Artan maliyetlerle üretim üssü olma talihimiz riske giriyor.”
Çelik İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı UĞUR DALBELER: Elektriğe yapılan artırım ile çelikte ton başı 25 dolar, doğalgazda da 15 dolar artı maliyet olacak. Üreticinin ton başı çelik üretim maliyeti 40 dolar daha da artmış oldu. Bu durum çelik dalını olumsuz etkileyecek ve rekabet edilebilirliği ortadan kaldıracak. Birinci 8 ayda hem üretimde birebir vakitte ihracatta gerileme kaydeden bölüm, birtakım pazarlarda da rekabet gücünü kaybediyor. İç piyasada siparişler dingin ve üretime orta veren firmalarımız var. Şayet istenilen hareketlilik ve siparişler olmaz ise işten çıkarmalar başlayabilir.”
Çimento, Cam, Seramik ve Toprak İhracatçıları Birliği İdare Şurası Üyesi ERCÜMENT ARICI: “Enerjinin toplam maliyetler ortasındaki hissesi 1-1,5 yıl öncesine kadar yüzde 16 düzeylerindeyken, şimdilerde yüzde 45-46’ya yaklaştı, en yüksek hisse burada doğalgazın. Şu an bu maliyet artışlarından fiyat oluşturamıyorum. İş ilişkilerimizi en az 6 aylık, 1 yıllık kuruyoruz. Lakin maliyetler bu kadar süratli artarken fiyat vermekte epeyce zorlanıyorum. Bu artırımların getirdiği maliyet artışı ihracatı olumsuz etkilese de iç piyasa kadar değil. Bölüm, iç piyasada epeyce daha fazla etkileniyor. Güç maliyetlerini fiyatlara yansıtamadığımız durumda finansman gereksinimimiz daha da artıyor.”
Getob Lideri Bülent Bülbüloğlu: “Otellerin güç maliyetleri son 1 yılda dolar bazında yüzde 100 arttı. Otellerin en büyük maliyet kalemi güç oldu. Öncesinde çalışanlardı en büyük kalem. Son gelen artırımla bir arada eylül-ekim ayı faturalarını kara kara düşünmeye başladık. Zira dönem daha bitmedi. Faturalar sahiden konaklama bölümünü artık fazlaca zorluyor.”
Gaziantep Sanayi Odası Lideri Adnan Ünverdi: “Zamlar, tüm zorluklara karşın ayakta durmaya çalışan sanayicilerimizin yükünü daha da ağırlaştıracağı üzere enfl asyona olumsuz yansımaları da olacaktır. Ülke olarak, dünyadaki gelişmeler de göz önüne alındığında her zamankinden daha epeyce üretime, yatırıma ve istihdama muhtaçlığımız var. Sanayicimizin dış pazarlarda rekabet gücünü zorlayan, üretim ve tedarikte kahırlara niye olan bu artırımların gözden geçirilmesini talep ediyoruz.”
Gaziantep Ticaret Odası Lideri Tuncay Yıldırım: “Önümüzü bakılırsamiyoruz. Maalesef bir gecede endüstride doğalgaza ve elektriğe yüzde 50 artırım geldi. Aldığımız siparişler için verdiğimiz fiyatlarla bugün zarardayız. İş insanlarımız bu kaideler altında fiyatlama yapamıyor. Karar vericilerimizden olumlu bir adım atılmasını talep ediyoruz.”
Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci: “Biz bu biçimde bir artırımı tarihimizde hiç görmedik. Endüstriciler olarak yüzde 50’lik artırımı nereye nasıl yansıtacağımızı bilemiyoruz. Bu durumun endüstricinin üstünde kalmasını, sanayiciye bu kadar yüklenilmesini yanlışsız bulmuyorum. Yüzde 50 oranlarında yapılan bu artırımları, biz müşterimize nasıl yansıtacağız onu düşünüyoruz. İhracat pazarlarımız ne olacak? Biz Türk endüstrisi olarak bu yükü tek başımıza yüklenemeyiz, bu yükün altından kalkamayız.”
Parlamış Şirketler Kümesi Lideri Bülent Parlamış: “Enerji masraflarını ve artırımları maliyetlerimize yansıtamadığımız ve Euro ile ihracat yaptığımız için paritenim bilakis dönmesinden de kaynaklı faktörleri de göze aldığımız vakit imalatçının, üreticinin, ihracatçının kar etmesini bırakın, ziyan etmemesi mucize. İhracatçı firmalara sipariş almak ortasından çıkılamaz bir paradoks yaratıyor. Bu artırımların ihracatı negatif etkileyeceğini düşünüyorum.”
Fabra İdare Şurası Lideri Engin Alemdar: “Zor bir ihtimal ancak velev ki dolar biraz güçsüzleşirse, şu anda savaştığımız yüksek maliyetler dolar karşısında cazibesini kaybedecek. Doğalgazda üç dört yıl öncesine bakılırsa, yedi ila sekiz kat artış hissediyoruz. Bunlar, şu andaki kur düzeylerinde ihracatçılar nezdinde kabul edilebiliyor. Fakat dolarda ani düşüş yaşanırsa nasıl yöneteceğimize dair bir aksiyon planımız yok.”
Yorglass Ceo’su Semavi Yorgancılar: “Tek seferde büyük artırımlar piyasanın hazmetmesi açısından güç oluyor. Bir seferde yüzde 50 üzere radikal yapılmasındansa her ay güncelleme yapılsa her kesim için daha güzel olacak. bu türlü tek seferde büyük artırım yapılınca enfl asyona tesiri de daha fazla oluyor bence. örneğin bu artırımla kendi maliyeti yüzde 10 artsa bile elektriğe yüzde 50 artırım geldiği sebebi öne sürülerek daha epeyce fiyat artırın endüstriciler var. Avrupa’da endüstrici doğalgaz maliyetini hedge edebiliyor, garanti altına alabiliyor, ancak bizde o sistemler çabucak hemen yok. Artırım 1 Eylül’de yapılıyor ve ben bugünden itibaren bu maliyet artışına katlanmak zorundayım. Bu maliyetin artışını hesap etmem lazım. Fakat müşterilerim var, onlarla bu sefer bir daha pazarlık yapmam gerekiyor.”
KOMBİYİ AÇMANIN MALİYETİ 9 AYDA 2 KATTAN FAZLA ARTTI
CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın: CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, kara kış öncesi elektrik ve doğalgaza yapılan artırımlar niçiniyle milyonlarca ailenin faturasını ödeyemez duruma geleceğini belirterek, “Konutlarda tüketilen elektrik 9 ayda düşük kademede yüzde 94.5, yüksek kademede ise yüzde 200 oranında; doğalgaz ise yüzde 165 oranında arttı. Sanayi ve ticarethanelere yapılan artırımlar da hayat pahalılığını daha da artıracak” dedi.
FATURALARIN NEREDEYSE DÖRDE KATLANMASINA niye OLACAK
Akın, yaptığı yazılı açıklamada, konutlarda taban tüketim olarak kabul edilen aylık 240 kilovatsaatin 2021 yılında faturaya yansımasının 210 olurken; son yapılan artırımla birlikte faturaya yansımasının 417 liraya çıktığına dikkat çekerek, ticarethane ve endüstrideki artışın ise faturaların neredeyse dörde katlanmasına niye olacağını söylemiş oldu. Ahmet Akın, doğalgaz da ise konut abonelerinde yıl içerisinde yapılan yüzde 20,4 oranındaki dördüncü artırımla birlikte 2022 yılında yapılan toplam artırım oranının yüzde 164,1’e ulaştığını belirterek, “Vatandaşların ısınma emelli kullanması bıraktığı geçtiğimiz nisan ayından bu yana ise konutlarda kullanılan doğalgaz yüzde 111 oranında artmış oldu. Öbür bir deyişle bu kış hiç artırım yapılmasa bile kombiyi açmanın maliyeti şimdiden 2 kattan fazla artmış oldu. Kış aylarında ısınma gayesiyle gerçekleştirilen ortalama tüketimde kullanılan aylık 300 metreküp doğalgazın faturaya yansıması Aralık 2021’de 570 liradan Eylül 2022 prestijiyle yaklaşık 1200 liraya yükseldi” diye konuştu.
VATANDAŞLARA HAYAT PAHALILIĞI OLARAK GERİ DÖNECEK
Elektrikte olduğu üzere doğalgazda da ticarethane ve sanayi abonelerine yapılan artırımlar niçiniyle üretim maliyetlerini artırarak vatandaşlara hayat pahalılığı olarak geri döneceğini kaydeden Akın, “Ticarethane abonelerine son yapılan yüzde 47,6 oranındaki artırımla bir arada 2022 yılı içeresinde yapılan toplam artırım oranı yüzde 224’e çıkarken; sanayi abonelerine son yapılan yüzde 50,8 oranındaki artırımla 2022 yılında yapılan toplam artırım yüzde 273’e yükseldi. Elektrik üreti m santrallerinin kullandığı doğalgaza yapılan yüzde 49,5 oranındaki artırımla 2022 yılında yapılan artırım yüzde 261’e çıkmış oldu” dedi.
OSB’LERDEN ARTIRIMA REAKSİYON: ENDÜSTRİCİ ÖNÜNÜ GÖREMİYOR
Uludağ OSB Lideri Yunus Aydın: “Sanayici önünü goremiyor. Maliyet hesaplamalarındaki hammadde dışındaki en büyük iki ana kalem elektrik ve doğalgaz. Maalesef yarın ne olacağını nazaranmediği için geleceğe dönük planlamada büyük yanlışa düşüyor ve sanayicilerimizin bir kısmı zahmete girdi. Artık piyasanın oturması lazım. Ne karar alınacaksa, alınsın artık. Dolar 40 lira mı olacak, olsun. Lakin otursun artık ki biz de önümüzü nazaranlim. Çünkü endüstrici açısından fazlaca daha makus bir gelecek bizi bekliyor”
Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi Lideri Erol Gülmez: “Şu ana kadar ki fiyatlar esasen çok zorlayıcı idi. Yüzde 50 sahiden hayli ağır. Endüstrici aslına bakarsan son bir yıldır artan güç fiyatlarından dolayı önemli ıstırap ortasındaydı. Bölgemizde güç fiyatlarında ödeme zorluğu çeken firma yok iken, son bir yıldır birden fazla firmayı ödeme tarihlerini uzatarak, yönetim etmeye çalışıyoruz. Korkarım bu kış epeyce sıkıntı geçecek.”
DOSABSİAD Lideri Nilüfer Çevikel: “Sadece son 5 ayda doğalgazda yüzde 110, elektrikte yüzde 100’ün üstündeki fiyat artışları, endüstricinin yükünü kuvvetli üretim koşullarında yeterlice artırdı. Bir de yeşil dönüşüm ile alakalı endüstrici şu an ekstra yatırım yapmaya çalışıyor ki uyumlansın. tıpkı vakitte güç maliyetlerinin üst çıkması epey olumsuz etkiliyor. Global pazarlarda rekabet gücümüzü azaltacak güç maliyetlerindeki yükselişin önüne geçilmesi ve yenilenebilir güç yatırımlarının daha fazla desteklenerek dışa bağımlığımızın azaltılması elzemdir. Üretimin yurtdışına kaymasından ve birtakım fabrikaların şalterleri kapatmasından kaygılıyız.”
Hasanağa Organize Sanayi Bölgesi Lideri Ömer Faruk Korun: “Daha fazla üretim, daha fazla ihracat, daha fazla istihdam için elini taşın altına koyan, büyüme ve kalkınmada yükün birçoklarını sırtlayan sanayi bölümü, kış öncesi gelen elektrik ve doğalgaz artırımlarından olağan olarak şad değil. Unutulmamalıdır ki, üretim maliyetlerini artıran her gelişme, enfl asyon ve hayat pahalılığı demektir.”
Mustafakemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi Lideri Levent Kalın: “Enerji fiyatları yılbaşından bu yana endüstricinin gündeminde ve giderek büyük oranda artış var. Doğalgaz fiyatları geçen yıl 300 doların altında iken, bugün bin 50 dolara ulaşmış durumda. Ortadaki artış dolar bazında dört kattan fazla. Elektrik de buna olduğu üzere yansıyor. ötürüsıyla güç piyasası bir kaos ortamına yanlışsız gidiyor.”
DOSAB Lideri Ersan Özsoy: “Şu fazlaca açık ki, endüstrimizin ve Türk iktisadının rekabet gücünün korunması için güç meblağları üzere maliyet artışlarının frenlenmesi gerek. Çünkü yüksek oranlı artırımları hiç bir üretici, mamüllerine kelam konusu devir ortasında yansıtamadı. Kaygı ettiğimiz şey, endüstride yaşamaya başladığımız üretim kaybının bu tıp maliyet baskıları ile süratli biçimde artması, talep tarafının da sert düşüşü.”