Prof. Dr. Tarık Şengül: Evsizlik denilen sorunu daha ağır gorebiliriz ANKARA – Ankara’nın çeşitli bölgelerinde yaptığımız görüşmelerin ortak noktası artan kira ve konut tutarlarıydı. Bu artışlar birlikteinde kentleşmeye dair detaylarımizi bir daha ele almayı ve mümkün sonuçları değerlendirmeyi gerektiriyor. Bu çerçevede ODTÜ Kentsel Siyaset ve Mahallî İdareler Anabilim Kısmı Lideri, Kentleşme çalışmaları alanında Ankara özelinde dikkat çeken araştırmalara imza atan Prof. Dr. Tarık Şengül ile bir ortaya geldik.
Prof. Dr. Tarık Şengül, evsizliğin yaygınlaştığını fakat çabucak hemen kriz biçimine dönüşmediği için gereğince dikkat çekiyor.
Yaptığımız görüşmelerde Ankara genelinde konut ve kara fiyatlarını piyasasının belirlediği tabir edildi. Bu noktada bilhassa kiracılar sorun yaşıyor. Siz bir kentleşme hocası olarak bu durumu nasıl ele alırsınız? Konut demek piyasa mı demek hakikaten?
Ankara üzere öteki büyük kentlerde de konut ve kira bedellerinin piyasa şartları tarafınca dikte ettirildiği bir durumla karşı karşıyayız. Zira piyasaya alternatif olabilecek sistemler çalışmıyor ya da piyasaya boyun eğmiş durumda.
‘TOKİ RANTA ORTAK OLMAK ARACI OLARAK KULLANILDI’
Piyasa haricinde alternatif bir sistem var mı?
Evet. Piyasa haricinde iki sistem var; devlet müdahalesi ve toplulukların kendi çözümleri! Gecekondu tipi tahliller artık gündemde değil. Devlet müdahalesi ise TOKİ demek. Özü itibariyle TOKİ kuruluş basamağında alt gelir kümelerine konut üretecek diye kurulsa da, o denli olmadı; daha fazlaca kamu toprakları ve dönüşüm alanlarında ranta ortak olmanın bir aracı olarak kullanıldı. O yüzden piyasayı dengeleyecek bir müdahale biçimi ortada yok. Bu niçinle de epey katmanlı halde çalışan piyasa güçleri konut fiyatlarını ve ötürüsıyla da kiraları belirliyorlar. Geldiğimiz etapta bu sorun alt gelir kümeleri açısından daha da büyük bir sorun haline geliyor, zira konut maliyetleri son birkaç yıl ortasında inanılmaz boyutlarda arttı. Alıcı olarak piyasalara giremeyen alt gelir kümelerinin artık hiç talihi yok. Konut kredisi ve gibisi sistemler açısından da benzeri bir sorun var. Ekonomik göstergelerin bütün olarak bozulduğu ve faizlerin yükseldiği bir periyotta alt gelir kümeleri için hengame aç kalmamaya ait; konut edinmek artık tümüyle bir hayal haline geldi. Öte yandan konut fiyatlarının yükseldiği bir ortamda kiracı olarak tutunmak da kolay değil!
Biroldukça kesim bugün kiraya vermek yerine elindeki konutu boş tutuyor. Tek medet umacağımız yer, orta sınıfın mali meseleleri niçiniyle bu stratejiden kısmen vazgeçmesi olabilir ki bu da sorunun büyüklüğü karşısında ihmal edilir bir tesir yaratır konut piyasalarında! ötürüsıyla kamusal bir müdahale olmadan ne alt gelir kümelerinin konut edinmesi ne de gelirliyle orantılı kira ödediği bir gelecek mümkün değil. Küçük bir not, geçmişte bu çeşit bir durum gecekonduyu yarattı; önümüzdeki periyotta alt gelir kümelerinin kentlerde geliştireceği benzeri stratejiler olabilir mi sorusu bence önemli! Gecekondu geri gelmeyecek fakat örneğin boş konutların işgali vs üzere hiç düşünmediğimiz cinsten yaratıcı tahliller belirebilir.
‘İYİ NİYETE SIĞINARAK KONUT PİYASASI DÜZENLEMEZ’
100.Yıl, Bahçelievler, Ayrancı üzere bakılırsace eski binaların ağır olduğu yerlerde kira meblağları beklenenden yüksek, bu kentsel dönüşümle de ilişkilendiriliyor. Bu eski binaların yenilenme süreci kente nasıl tesir eder, kira konut fiyatları açısından ve de kentin çehresi elbette.
100. Yıl, ODTÜ ye yakınlığı niçiniyle ayrıksı bir durumda; konut sahipleri denetimsiz bir piyasada bu tekelci pozisyonlarını berbata kullanıyor. Bu şaşırtan değil. Yeterli niyete sığınarak piyasa düzenlenemez. Öğrencilerin bu bölgeye anlaşılabilir niçinlerle ağır talebi var. Bu talep alternatifler yaratılmadan olduğu sürece yüksek kiralar kaçınılmaz olacak. Enteresan olan bu yüksek kiralar niçiniyle öğrenciler biraz daha uzak semtlere razı oluyorlar. Ayrancı bu semtlerden biri.
‘KENTSEL DÖŞÜMÜNDE MÜHEAHİTLER GENÇ ORTA SINIFI HEDEFLİYOR’
Ayrancı ve gibisi semtlerin geçtiğimiz devirde önemli bir gerileme yaşadığını biliyoruz. Orta sınıfı İncek, Alacaatlı üzere yeni yükselen semtlere yitirdiler. Bu semtlerde daha klâsik bir orta sınıfın kaldığını biliyoruz. aslında öğrenciler de kısmen hayat biçimleri kısmen de bu gerilemenin kiraya yansıması niçiniyle bu ve gibisi semtlere yöneliyorlar. Lakin görünen o ki bu yönelim Ayrancı’da da konut sahiplerine kiraları yükseltme açısından imkan sağlamış! Ayrıyeten bu semtlerdeki binaların yıpranması Ayrancı’da yaşanan bina bazlı dönüşümün bu artışlardaki rolünü epeyce büyük bulmuyorum. Tam sayılara sahip değilim, lakin konut stokunu esaslı halde değiştirecek bir dönüşüm çabucak hemen ortada yok, önümüzdeki periyotta de var olan ekonomik şartların berbatlaşması niçiniyle olacağını sanmıyorum. Lakin bu bölgeler Ankara’da laik kesitin değerli cepleri ve öğrencilerin de hayat biçimleri niçiniyle tercih ettiği yerler. O niçinle hem öğrenciler tıpkı vakitte genç aileler için (Çayyolu, İncek üzere yerler yaklaşılır olmadığından) Ayrancı, Esat, Emek üzere semtler değerli olmaya devam edecek. aslına bakarsan dönüşüme uğrayan yapılarda da müteahhitler, genç yeni orta sınıfı hedefliyor diye düşünüyorum.
‘KENTİN DAHA ZAYIF KÜMELERİNİN KENTİN ÇEPERİNE GİTMESİ KAÇINILMAZ; SORU O DENLİ BİR ÇEPER VAR MI?’
Bütçesine bakılırsa mesken bulamayanlar daha uzak semtlere taşınmak zorunda kalıyor. Bu kentin, Ankara’nın kimliği için ne söylüyor sizce?
Gelirlere nazaran semt ve konut seçme yeni değil. 1970’lerin sonu 80’lerin başında Batıkent misal bir noktaydı. Yani Ankara’da bakılırsace daha alt orta gelir kümesinin gittiği bir yerdi. Lakin son periyotta oradaki konut standartlarının yükselmesi, metro üzere ulaşım alternatiflerinin ortaya çıkmasıyla Batıkent orta gelir kümesine hitap eden bir yere dönüştü, fiyatlar da arttı. Bunun haricinde bir dış çeperde yer alan yer Eryaman’dı. Eryaman bir devir daha ucuz olduğu için öğrencilerin ve alt gelirler kümesinin gittiği bir yerdi. Gelirle kente erişilebilirlik içinde bir orantı var. Gelir düştükçe daha uzak uzaklıklardan kente geliyorsunuz. Bu kaçınılmaz. Örneğin birtakım bölgelerle var, Sincan bunlardan biri. Örneğin Dikmen I. Etap’ta hak sahibi olanlar, buradaki konutlarını satıp, Sincan’da hem kendileri tıpkı vakitte evlenecek olan çocuklarına mesken alıyordu. Dikmen dönüştüğünde bilhassa vadi bölgesinde bir epey hak sahibi konutlarını satıp Sincan’a gitti. ötürüsıyla kentin daha zayıf kümelerinin kentin çeperine gitmesi kaçınılmaz.
‘ARTIK ÇEPER DEDİĞİMİZ SİNCAN BATIKENT MAMAK’IN YİNE ÜRETİLMESİNDE SORUN VAR’
Çeperleşmenin bir tarafı de her kısmın kendi çeperinin olmasıydı. Örneğin Sincan muhafazakârlıkla özdeşleşmiş, Eryaman daha çağdaş orta alt gelir kümesinin yeri olmuştu. Mamak daha karışık bir yapıya sahipti geçmişte. Lakin geldiğimiz noktada çeperleşmenin de tıkanması üzere bir problemle karşı karşıyayız. Zira çeperi üretmekte de maliyeti, arsa üretimi başta olmak üzere daha evvel olmayan sonluluklar ortaya çıkıyor. Ankara’da merkezde tutunamayanların gidebileceği bir çeper giderek daralıyor. Alt kümeleri açısından dertli bir gelecek bekliyor Ankara’yı.
‘GECEKONDU MODELİ TAHLİL OLMAKTAKTAN ÇIKTI’
Bu durumda ne olacak bu biçimde?
Daha evvel söylemiş olduğimi bir dahaleyeyim piyasalar üç biçimde düzenlenir: biri, piyasalar düzenler. İkincisi devlet müdahalesi. Ne yazık ki devlet müdahalesi artık bir TOKİ formu oldu ve alt gelir kümelerine hitap etmekten uzak farklı bir rant sistemi olarak çalışmaya başladı. Son olarak toplum bunu kendi çözer. Geçmişte bunu gecekondu ile çözdü. Çeperin tükenişi üzere gecekondu üzere modeller de tükendi. Bu durumda kentin ortasındaki çaresizlerin farklı düzenekler geliştirmesi karşımıza çıkıyor. Birincisi, vakit zaman sonlu da olsa işgal hareketleri nazaranbiliriz, gelişmiş ülkelerde olduğu üzere. Kullanılmayan konut ve yapıları işgal edilmesinden kelam ediyorum. İkincisi, daha evvel öğrencilerin ve gençler içinde ağır gördüğümüz konut paylaşma daha da yaygın hale gelecektir. çabucak hemen öğrenciyken bir arada konuta çıkan beşerler çalışma hayatında da birlikte yaşamaya devam ediyor. Kira ve masrafları birlikte sırtlanıyorlar. bu biçimdece kentten uzaklaşmadan, daha evvel yaşadıkları semtte kalarak alternatif üretiyorlar. Bunun makûs bir türevi kuşkusu aile yanında kalmaya devam etme çaresizliği daha da genişleyebilir. Geniş aile modelinin hortlaması manasına gelen bir durumdan kelam ediyorum. Daha berbatı de var olağan olarak…
‘ANKARA’DA KARA DELİKLER VE EVSİZLİK ORANLARINDA ARTIŞ OLUŞABİLİR’
Bu alternatiflerin haricinde bilhassa Batı’da gördüğümüz evsizler denilen kümenin oluşma ihtimali var mı?
Katiyen var. Bunun da ortaya çıkış biçim var. Aslında giderek yaygınlaşan bir durum evsizlik lakin bir kriz biçimine dönüşmediği için gereğince dikkat çekmiyor. İstanbul’da Derin Yoksulluk Ağı üzere oluşumlar kentin merkez ve çeperinde görünmez hale gelen ve derin mahrumluk yaşayan bu bölümlere ulaşmaya çalışıyorlar. Ben buna kentin kara delikleri dedim. Bu karadeliklerin bir kısmı kentin dönüşüme bahis olan geçiş bölgelerinde, küçük ceplerde ve metruk binalarda mevzileniyor. Oralarda sessiz bir biçimde hayatta kalmanın en ilkel biçimlerini kabul etmeye zorlanıyor. Bundan daha berbatı kuşkusuz mutlak evsizlik. Sığınacak metruk da olsa yer bulamayanlar, tümüyle yersiz yurtsuz formda kent ortasında bedensel karadeliklere dönüşüyorlar. İstanbul bunu en çok gördüğümüz yer ancak başka büyük kentler de arttan geliyor. Parklar, yol kenarları, geceleri boşalan merkez bölgeleri bu vücutların sığındığı saatlik ceplere dönüşüyor. Önümüzdeki periyotta daha yüksek görünürlük kazanacak bir ömür biçiminden kelam ediyoruz. Biz fazla alışkın değiliz, parklarda sokaklarda yaşayan uyuyan beşerler görmeye, İstanbul ve Ankara’da kısmen görüyoruz. Bu durum yaygınlaşabilir, parkların kamusal alanların orta sınıfı rahatsız etme değerine da olsa belirli vakit içinderda bu kısımlar tarafınca zarurî işgalinden kelam ediyorum. Çeper modelinin bilakis burada karadeliklerin merkezlerde oluşumu kelam konusu olan! Karadelikler dememin bir sebebi ise bu cins bir ömür biçiminin içine düşeni de epey uzun sürmeyecek bir gelecekte yok etmesidir! Evsizlik, sürdürülebilirliği olan bir hayat biçimi değil ve birinci hedeflediği yer evsiz vücuttur.
özetlemek gerekirse piyasa karşında konut meselesinin tahlili yüzünü topluma ve sorun sahiplerine dönmüş kamusal müdahale gerektiriyor.
Tarık Şengül Kimdir?
ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısmı öğretim üyesi ve Kentsel Siyaset Planması Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Tarık Şengül, “Hegemonya ve Kent Yeri: Ankara Örneği” başlıklı tezle, İngiltere’nin Kent Üniversitesi, Kentsel Çalışmalar Ünitesi’nden doktorasını tamamlamıştır. Akademik hayatı haricinde üstlendiği misyonlar içinde, Diyarbakır Kenti Nazım Plan çalışmasının koordinatörlüğü (2004-2006) ve TMMOB Kent Plancıları Odası Genel Başkanlığı (2008-2010) vardır. Şengül’ün Kentsel Çelişki ve Siyaset Kitabı birfazlaca üniversitede kentleşme alanında ders kitabı olarak okutulmaktadır.
Prof. Dr. Tarık Şengül, evsizliğin yaygınlaştığını fakat çabucak hemen kriz biçimine dönüşmediği için gereğince dikkat çekiyor.
Yaptığımız görüşmelerde Ankara genelinde konut ve kara fiyatlarını piyasasının belirlediği tabir edildi. Bu noktada bilhassa kiracılar sorun yaşıyor. Siz bir kentleşme hocası olarak bu durumu nasıl ele alırsınız? Konut demek piyasa mı demek hakikaten?
Ankara üzere öteki büyük kentlerde de konut ve kira bedellerinin piyasa şartları tarafınca dikte ettirildiği bir durumla karşı karşıyayız. Zira piyasaya alternatif olabilecek sistemler çalışmıyor ya da piyasaya boyun eğmiş durumda.
‘TOKİ RANTA ORTAK OLMAK ARACI OLARAK KULLANILDI’
Piyasa haricinde alternatif bir sistem var mı?
Evet. Piyasa haricinde iki sistem var; devlet müdahalesi ve toplulukların kendi çözümleri! Gecekondu tipi tahliller artık gündemde değil. Devlet müdahalesi ise TOKİ demek. Özü itibariyle TOKİ kuruluş basamağında alt gelir kümelerine konut üretecek diye kurulsa da, o denli olmadı; daha fazlaca kamu toprakları ve dönüşüm alanlarında ranta ortak olmanın bir aracı olarak kullanıldı. O yüzden piyasayı dengeleyecek bir müdahale biçimi ortada yok. Bu niçinle de epey katmanlı halde çalışan piyasa güçleri konut fiyatlarını ve ötürüsıyla da kiraları belirliyorlar. Geldiğimiz etapta bu sorun alt gelir kümeleri açısından daha da büyük bir sorun haline geliyor, zira konut maliyetleri son birkaç yıl ortasında inanılmaz boyutlarda arttı. Alıcı olarak piyasalara giremeyen alt gelir kümelerinin artık hiç talihi yok. Konut kredisi ve gibisi sistemler açısından da benzeri bir sorun var. Ekonomik göstergelerin bütün olarak bozulduğu ve faizlerin yükseldiği bir periyotta alt gelir kümeleri için hengame aç kalmamaya ait; konut edinmek artık tümüyle bir hayal haline geldi. Öte yandan konut fiyatlarının yükseldiği bir ortamda kiracı olarak tutunmak da kolay değil!
Biroldukça kesim bugün kiraya vermek yerine elindeki konutu boş tutuyor. Tek medet umacağımız yer, orta sınıfın mali meseleleri niçiniyle bu stratejiden kısmen vazgeçmesi olabilir ki bu da sorunun büyüklüğü karşısında ihmal edilir bir tesir yaratır konut piyasalarında! ötürüsıyla kamusal bir müdahale olmadan ne alt gelir kümelerinin konut edinmesi ne de gelirliyle orantılı kira ödediği bir gelecek mümkün değil. Küçük bir not, geçmişte bu çeşit bir durum gecekonduyu yarattı; önümüzdeki periyotta alt gelir kümelerinin kentlerde geliştireceği benzeri stratejiler olabilir mi sorusu bence önemli! Gecekondu geri gelmeyecek fakat örneğin boş konutların işgali vs üzere hiç düşünmediğimiz cinsten yaratıcı tahliller belirebilir.
‘İYİ NİYETE SIĞINARAK KONUT PİYASASI DÜZENLEMEZ’
100.Yıl, Bahçelievler, Ayrancı üzere bakılırsace eski binaların ağır olduğu yerlerde kira meblağları beklenenden yüksek, bu kentsel dönüşümle de ilişkilendiriliyor. Bu eski binaların yenilenme süreci kente nasıl tesir eder, kira konut fiyatları açısından ve de kentin çehresi elbette.
100. Yıl, ODTÜ ye yakınlığı niçiniyle ayrıksı bir durumda; konut sahipleri denetimsiz bir piyasada bu tekelci pozisyonlarını berbata kullanıyor. Bu şaşırtan değil. Yeterli niyete sığınarak piyasa düzenlenemez. Öğrencilerin bu bölgeye anlaşılabilir niçinlerle ağır talebi var. Bu talep alternatifler yaratılmadan olduğu sürece yüksek kiralar kaçınılmaz olacak. Enteresan olan bu yüksek kiralar niçiniyle öğrenciler biraz daha uzak semtlere razı oluyorlar. Ayrancı bu semtlerden biri.
‘KENTSEL DÖŞÜMÜNDE MÜHEAHİTLER GENÇ ORTA SINIFI HEDEFLİYOR’
Ayrancı ve gibisi semtlerin geçtiğimiz devirde önemli bir gerileme yaşadığını biliyoruz. Orta sınıfı İncek, Alacaatlı üzere yeni yükselen semtlere yitirdiler. Bu semtlerde daha klâsik bir orta sınıfın kaldığını biliyoruz. aslında öğrenciler de kısmen hayat biçimleri kısmen de bu gerilemenin kiraya yansıması niçiniyle bu ve gibisi semtlere yöneliyorlar. Lakin görünen o ki bu yönelim Ayrancı’da da konut sahiplerine kiraları yükseltme açısından imkan sağlamış! Ayrıyeten bu semtlerdeki binaların yıpranması Ayrancı’da yaşanan bina bazlı dönüşümün bu artışlardaki rolünü epeyce büyük bulmuyorum. Tam sayılara sahip değilim, lakin konut stokunu esaslı halde değiştirecek bir dönüşüm çabucak hemen ortada yok, önümüzdeki periyotta de var olan ekonomik şartların berbatlaşması niçiniyle olacağını sanmıyorum. Lakin bu bölgeler Ankara’da laik kesitin değerli cepleri ve öğrencilerin de hayat biçimleri niçiniyle tercih ettiği yerler. O niçinle hem öğrenciler tıpkı vakitte genç aileler için (Çayyolu, İncek üzere yerler yaklaşılır olmadığından) Ayrancı, Esat, Emek üzere semtler değerli olmaya devam edecek. aslına bakarsan dönüşüme uğrayan yapılarda da müteahhitler, genç yeni orta sınıfı hedefliyor diye düşünüyorum.
‘KENTİN DAHA ZAYIF KÜMELERİNİN KENTİN ÇEPERİNE GİTMESİ KAÇINILMAZ; SORU O DENLİ BİR ÇEPER VAR MI?’
Bütçesine bakılırsa mesken bulamayanlar daha uzak semtlere taşınmak zorunda kalıyor. Bu kentin, Ankara’nın kimliği için ne söylüyor sizce?
Gelirlere nazaran semt ve konut seçme yeni değil. 1970’lerin sonu 80’lerin başında Batıkent misal bir noktaydı. Yani Ankara’da bakılırsace daha alt orta gelir kümesinin gittiği bir yerdi. Lakin son periyotta oradaki konut standartlarının yükselmesi, metro üzere ulaşım alternatiflerinin ortaya çıkmasıyla Batıkent orta gelir kümesine hitap eden bir yere dönüştü, fiyatlar da arttı. Bunun haricinde bir dış çeperde yer alan yer Eryaman’dı. Eryaman bir devir daha ucuz olduğu için öğrencilerin ve alt gelirler kümesinin gittiği bir yerdi. Gelirle kente erişilebilirlik içinde bir orantı var. Gelir düştükçe daha uzak uzaklıklardan kente geliyorsunuz. Bu kaçınılmaz. Örneğin birtakım bölgelerle var, Sincan bunlardan biri. Örneğin Dikmen I. Etap’ta hak sahibi olanlar, buradaki konutlarını satıp, Sincan’da hem kendileri tıpkı vakitte evlenecek olan çocuklarına mesken alıyordu. Dikmen dönüştüğünde bilhassa vadi bölgesinde bir epey hak sahibi konutlarını satıp Sincan’a gitti. ötürüsıyla kentin daha zayıf kümelerinin kentin çeperine gitmesi kaçınılmaz.
‘ARTIK ÇEPER DEDİĞİMİZ SİNCAN BATIKENT MAMAK’IN YİNE ÜRETİLMESİNDE SORUN VAR’
Çeperleşmenin bir tarafı de her kısmın kendi çeperinin olmasıydı. Örneğin Sincan muhafazakârlıkla özdeşleşmiş, Eryaman daha çağdaş orta alt gelir kümesinin yeri olmuştu. Mamak daha karışık bir yapıya sahipti geçmişte. Lakin geldiğimiz noktada çeperleşmenin de tıkanması üzere bir problemle karşı karşıyayız. Zira çeperi üretmekte de maliyeti, arsa üretimi başta olmak üzere daha evvel olmayan sonluluklar ortaya çıkıyor. Ankara’da merkezde tutunamayanların gidebileceği bir çeper giderek daralıyor. Alt kümeleri açısından dertli bir gelecek bekliyor Ankara’yı.
‘GECEKONDU MODELİ TAHLİL OLMAKTAKTAN ÇIKTI’
Bu durumda ne olacak bu biçimde?
Daha evvel söylemiş olduğimi bir dahaleyeyim piyasalar üç biçimde düzenlenir: biri, piyasalar düzenler. İkincisi devlet müdahalesi. Ne yazık ki devlet müdahalesi artık bir TOKİ formu oldu ve alt gelir kümelerine hitap etmekten uzak farklı bir rant sistemi olarak çalışmaya başladı. Son olarak toplum bunu kendi çözer. Geçmişte bunu gecekondu ile çözdü. Çeperin tükenişi üzere gecekondu üzere modeller de tükendi. Bu durumda kentin ortasındaki çaresizlerin farklı düzenekler geliştirmesi karşımıza çıkıyor. Birincisi, vakit zaman sonlu da olsa işgal hareketleri nazaranbiliriz, gelişmiş ülkelerde olduğu üzere. Kullanılmayan konut ve yapıları işgal edilmesinden kelam ediyorum. İkincisi, daha evvel öğrencilerin ve gençler içinde ağır gördüğümüz konut paylaşma daha da yaygın hale gelecektir. çabucak hemen öğrenciyken bir arada konuta çıkan beşerler çalışma hayatında da birlikte yaşamaya devam ediyor. Kira ve masrafları birlikte sırtlanıyorlar. bu biçimdece kentten uzaklaşmadan, daha evvel yaşadıkları semtte kalarak alternatif üretiyorlar. Bunun makûs bir türevi kuşkusu aile yanında kalmaya devam etme çaresizliği daha da genişleyebilir. Geniş aile modelinin hortlaması manasına gelen bir durumdan kelam ediyorum. Daha berbatı de var olağan olarak…
‘ANKARA’DA KARA DELİKLER VE EVSİZLİK ORANLARINDA ARTIŞ OLUŞABİLİR’
Bu alternatiflerin haricinde bilhassa Batı’da gördüğümüz evsizler denilen kümenin oluşma ihtimali var mı?
Katiyen var. Bunun da ortaya çıkış biçim var. Aslında giderek yaygınlaşan bir durum evsizlik lakin bir kriz biçimine dönüşmediği için gereğince dikkat çekmiyor. İstanbul’da Derin Yoksulluk Ağı üzere oluşumlar kentin merkez ve çeperinde görünmez hale gelen ve derin mahrumluk yaşayan bu bölümlere ulaşmaya çalışıyorlar. Ben buna kentin kara delikleri dedim. Bu karadeliklerin bir kısmı kentin dönüşüme bahis olan geçiş bölgelerinde, küçük ceplerde ve metruk binalarda mevzileniyor. Oralarda sessiz bir biçimde hayatta kalmanın en ilkel biçimlerini kabul etmeye zorlanıyor. Bundan daha berbatı kuşkusuz mutlak evsizlik. Sığınacak metruk da olsa yer bulamayanlar, tümüyle yersiz yurtsuz formda kent ortasında bedensel karadeliklere dönüşüyorlar. İstanbul bunu en çok gördüğümüz yer ancak başka büyük kentler de arttan geliyor. Parklar, yol kenarları, geceleri boşalan merkez bölgeleri bu vücutların sığındığı saatlik ceplere dönüşüyor. Önümüzdeki periyotta daha yüksek görünürlük kazanacak bir ömür biçiminden kelam ediyoruz. Biz fazla alışkın değiliz, parklarda sokaklarda yaşayan uyuyan beşerler görmeye, İstanbul ve Ankara’da kısmen görüyoruz. Bu durum yaygınlaşabilir, parkların kamusal alanların orta sınıfı rahatsız etme değerine da olsa belirli vakit içinderda bu kısımlar tarafınca zarurî işgalinden kelam ediyorum. Çeper modelinin bilakis burada karadeliklerin merkezlerde oluşumu kelam konusu olan! Karadelikler dememin bir sebebi ise bu cins bir ömür biçiminin içine düşeni de epey uzun sürmeyecek bir gelecekte yok etmesidir! Evsizlik, sürdürülebilirliği olan bir hayat biçimi değil ve birinci hedeflediği yer evsiz vücuttur.
özetlemek gerekirse piyasa karşında konut meselesinin tahlili yüzünü topluma ve sorun sahiplerine dönmüş kamusal müdahale gerektiriyor.
Tarık Şengül Kimdir?
ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısmı öğretim üyesi ve Kentsel Siyaset Planması Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Tarık Şengül, “Hegemonya ve Kent Yeri: Ankara Örneği” başlıklı tezle, İngiltere’nin Kent Üniversitesi, Kentsel Çalışmalar Ünitesi’nden doktorasını tamamlamıştır. Akademik hayatı haricinde üstlendiği misyonlar içinde, Diyarbakır Kenti Nazım Plan çalışmasının koordinatörlüğü (2004-2006) ve TMMOB Kent Plancıları Odası Genel Başkanlığı (2008-2010) vardır. Şengül’ün Kentsel Çelişki ve Siyaset Kitabı birfazlaca üniversitede kentleşme alanında ders kitabı olarak okutulmaktadır.