Polikistik over teşhis

celikci

New member
En sık kullanılan teşhis kriteri çizelgesi (Rotterdam kriterleri)

1- USG imgesinde
-Overlerde 12 ve daha fazla folikül görünmesi
-Overlerin boyutunun artması ( 10ml üstü)

2- Androjen hormonlarına baglı
-Kanda androjen hormonların yükselmesi
-Androjen hormon yükselmesine bağlı semptomlar görülmesi = akne , kıllanma , sac kaybı üzere

3-Menstural düzensizlikler
-Adet düzensizliği ( adet görmeme ya da adet müddetlerinin nizamlı olmaması
-Adet ölçüsünde değişiklikler
-Ovulasyonun olmaması ( oligo olulasyon ya da anovulasyon )
***Bu üç maddedn 2sini barındırıyorsanız genelde polikistik over sendromu tanısı alabilirsiniz.Ama hasta cok detaylı değerlendirilmeli ve yalnızca bu kriterlere bakılmamalıdır.

Not : Ayrıyeten Androgen Excess And Pcos Society Guidelines’ ta polikisitk over sendromunun androjen çoklığına bağlı olduğu belrtilmiş ve buna bağlı kriterler ortaya konulmuştur. Teşhis bu 3 kriteri birden barındırmalıdır. (son vakit içinderda en cok kabul goren teşhis kriterleridir)

Bunlar :
1-hiperandrogenisim (klinik ya da labaratuar olarak hiper androjenizim tanısı )
2-overlerin disfonksiyonu ya da polikistik over ( 25 ve daha fazla folikül bulunması overlerde ; over hacminin 10 ml den çok olması )
3-Diğer androjen yüksekliklerinin elenmesi

***Hasta aşağıda sayacağım tüm parametreler acısından detaylı değerlendirilmelidir.
***Polikistik over sendromu tanısı koymak için spesifik bir test yok. Bİrfazlaca hormon ve semptom , aile hikayesi ,fiziksel muayane , labaratuar ve görüntüleme formları bir arada kıymetlendirilerek teşhis koyulmalıdır.
***testler değerlendirilirken kimi testler öbür niçinleri elemek için bakılır.adrenal ve over tümörleri , adrenal hiperplazi üzere niçinler elenmelidir.

FİZİK MUAYENE

Bedende kıllanma , akne ve sac dökülmesi kıymetlendirilir. tansiyon ölcülmeli ve hipertansiyon var mı bakılmalıdır.
Kişinin kilosu ölçülür.
BMI endeksine bakılır .( Body-mass index )
Pelvik fizik muayane yapılabilir.

AİLE ÖYKÜSÜ

Polikistik over sendromu genetik yatkınlık gösterir. Buyüzden anne , kardeş ya da başka yakın bayan akrabalarda polikistik over sendromu var mı sorgulanabilir. Aile bireylerinden birinde pcos varsa başkalarında de olma olaslıgı % 40 civarındadır.

LABORATUVAR

1- FSH =Hipofizden salınan bu hormon yumurtalıklardaki yumurtanın olgunlaşmasını sağlar. Polikistik over sendromunda laboratuvar kararı olağan ya da düşük olacaktır.
2- LH =Hipofizden salınan bu hormon ovulasyonu sağlar , yani yumurtanın yumurtalıklardan salınımını uyarır.Polikistik over sendromunda muhtemelen yükselecektir

Not : evvelde lh/ fsh oranı 3 ve daha fazla olması polikistik over sendromu için bir teşhis parametresi olarak kabul ediliyordu lakin artık bu oransal değerlendirmenin pek yanlışsız olmadığı belirlendi.Gene de bu kıymetlendirme teşhis koymak için değil fakat bir fikir edinmek için bakılabilir.
Not : FSh ve lh düzeyleri adet döngüsünün basında 5-20 mIU/ml civarında seyreder. Birçok bayan adet döngülerinin birinci yarısında eşit oranlarda fsh lh barındırır.Lh düzeyi ovulasyondan ( yumurtlama) bir gün evvel 25-40 düzeylerine kadar çıkar.ovulasyon daha sonrasında olağan düzeylerine gerçek döner.Fsh ve lh oranları norml aralık olan 5-20 mIU/ml içinde olsa da üstte bahsetmiş olduğum üzere birden fazla pcos lu bayanda bu lh fsh’tan çok fazladır.BU bir teşhis değildir ancak yönlendirmesi acısından kıymetlidir.Yani fsh ve lh bedellerinin olağan aralıkta olması polikistik over teşhisini elemez.

3- PROGESTERON = ovulasydaha sonrasında corpus luteumdan salgılanır.Uterusu gebeliğe hazırlar.Düşük düzey progesteron ovulasyonun olmadığının göstergesidir. ( genelde infertilite testlerinde oldugu üzere ovulasyonun olması gereken günden 7 gün daha sonra progesteron düzeylerine bakılır. Porgesteron düzeyleri 14 ng /ml den yüksek ise ovulasyon muhtemelen olmamıstır.)

4- TESTESTERONE = Polkistik over sendromunda düzeyleri genelde yüksektir. Akne , kıllanma ,adet düzensizlikleri üzere biroldukca semptomdan sorumludur .Ama kan testeleriniz olağan gelebilir ve bu semptomları ve polikistik over sendormunu yasıyor olabilrisiniz tekrar de.
Not : yüksek testesteron düzeyleri yumurtalıklarda testesteron salgılayan over tümörlerinden kaynaklı olabilir; kesinlikle elemine edilmelidir.

***total testesteron düzeyi =normalde 6.0-86 ng/dl içindedır.Polikistik overde biraz artabilir.Total testesteron düzeyi 40 ng/ dl üzeri kıymetler yakından takip edilmelidir.
***serbest testesteron düzeyi = olağanda 0.7-3.6 pg / ml içindedır.Serbest testesteron düzeyi pcosta artabilir.

5- DHEA-s (DEHİDROEPİANDESTERONE sülfat) =adrenal bezlerden salınan bir androjendir.Polikistik over sendromunda sıklıkla artacaktır. Olağan düzeyleri 35-430 ug/ dl içindedır.Polikistik over sendormunda 200 üstü kıymetler kuşkulu değerlendirilmelidir.
Not : yüksek dhea düzeyleri böbrek üstü bezlerden androjen salgılayan tümör belrtisi olabilir.mutlaka elemine edilmelidir.
6- ANDROSTENEDİONE =Overler ve adrenal bezler tarafınca üretilen bir hormondur. olağan düzeyleri 0.7-3.1 ng/ ml içindedır.Polikistik over sendromunda muhtemelen artacaktır.
7- ÖSTROJEN ( estradiol ) =Genelde yumurtalıklar tarafınca sentezlenen ve az ölçüde da adrenal bezlerden sentezlenen bir hormondur. Düzeyi artacak ya da azalacaktır. Polikistik overli birçok bayanda östrojen düzeyleri olağan aralığı olan 25-575 pg/ml içindedır ; lakin aslında olması gerekenden daha düşüktür.( yani olağan aralıkra da olsa o anda siklüste olması gereken aralıktan daha düşüktür )
8- SHBG ( SEX HORMONE BİNDİNG GLOBULİNE ) = azalmış olabilir. Fazla testesteron üretimini elemek için bakılır.Eğer ortamdaki shbg oranları azalıyorsa testesteron üretimi artmış olabilir ( shbg-testesteron ile bağlanır )

9- HCG = gebelik için bakılır
10- AMH ( ANTİ MÜLLERİAN HORMONE )=Overlerin ( yumurtalıkların ) çalışma kapasitesini gösteren bir testtir.(foliküllerin prematur olarak gelişmesini önler amh , Fakat amh düzeyleri çok yüksek olduğunda bu süreç durur ve yumurtanın olgunlaşması aksar ) Polikistik over sendromunda genelde amh düzeyleri artacaktır.Son çalışmalar pcos teşhisinde amh düzeylerinin değerli bir yeri olduğunu belirtmektedir.Ve pcos hastalarını takip ederken de bir takip paramatresi olarak kullanılabilir.
*** amh düzeyleri 5 ng/ ml üstü yüksek olarak kabul edilir.
***amh düzeyleri 3.5-5.0 ng / ml üst düzey sınırdır.
***amh olağan düzeyleri 0.7-3.5 ng/ml dir
***amh sveşyeleri 0.3-0.7 ortası alt düzey sonudur.
***amh düzeyleri = 0.3 ng/ml altı düşüktür.

Not : bilhassa 35 yaş üstü bayanlarda amh sveiyeleri pcos tanısı için pek kıymetlidir.35 yaş üstü usg de polikistik manzaralar çoğunlukla görülmez ve burada amh bize pek faydalı olabilir.
11- TSH , T3,T4 = tiroid sıkıntılarını elemek için bakılır.Biroldukca tiroid hastalığı ve hormon dengesizliği tiroid hormonlarındaki polikistik overe misal smeptomlar oluşturmaktadır.
12- KORTİZOL = cushing sendormunu elemek için ( 24 saatlik idrar özgür kortizolu bakılmalı ). cushing sendormunda yüksek olur. Ayrıyeten cushing sendromu olmasa bile yüksek kolesterol düzeyleri kilo alımına , hipertansiyona , şeker yüksekliğine , osteoporzise , cilt meselelerine niye olabilir.
13- PROLAKTİN =hipofizden salgılanan ve süt üretimini denetim eden bir hormondur .yüksek düzeylerde salgılanması bayanlarda adet görmemeye niye olabilir. Buyüzden bu test hiperprolaktinemiyayı elemek için bakılır. Mr ( manyetik rezonans ) ile prolaktinoma ismi verilen bir tümör var mı bakılır ve hem de hipotroidizm de hiperprolaktinoma yapabileceği için elenmesi gereklidir. Polikistik ovcer sendromunda genelde 25 ng/ ml den az seyreder düzeyleri. Birtakım bayanlarda prolaktin düzeyleri polikistik over sendromunda artabilir , genelde 25-40 ng/ml içinde seyreder bu artış.

14- 17-HİDROKSİPROGESTERONE =konjenital adrenal hiperplaziyi elemek için bakılır.

15- IGF-1 = fazla büyüme hormonu var mı elemek için ( akromegali )

16- HDL , LDL , TOTAL KOLESTEROL , TRİGLİSERİTLER = pcos ile artan kardiyovasküler riski pahalandırmak için bakılır.Polikistik over sendromu olan bayanların birçoklarında lipit profili ile alakalı metobolik sıkıntılar olabilir.Kalp hastalıklarına yatkınlıkları yüksektir.

17- AÇLIK KAN SEKERİ VE HBA1C VE AÇLIK İNSÜLİN= pcos ile ilişkili insülin direncini pahalandırmak için bakılır. Polikistik over sendromu olan bayanlarda insülin direnci ve diyabete yatkınlık odlukça yüksektir.
Ayrıyeten ben hastanın durumunu pahalandırmak için bu analizlere bakmaktayım.

18- Homosistein

19- Magnezyum

20- Çinko

21- Selenyum

22- D vitamini

23- B12 vitamini

24- İdrarda spot iyot

25- Spot iyot/ kreatinin

26- Histamin

27- Folik asit

28- Hemogram

29- Demir , ferritin

30- Ggt ,ast,alt

31- Crp , sedim

32- KİMİ olaylarda AGIR METAL PANELLERİ İSTENEBİLİR.

Not : oral kontraseptif kullanırken ( doğum denetim hapları ) bakılan test soncuları doğruyu yansıtmayacaktır. Bilhassa androjen hormon sonuçları pek etkilenecektir .Polikistik over tanısı için labaratuar analizi yapıldığında bireye oral kontraseptif kullanıp kullanmadığı kesinlikle sorulmalıdır. Hekiminize kesinlikle oral kontraseptif kullanıyorsanız belirtiniz. EN gerçek labaratuar sonuçları için kişi en az 3 ay oral kontraseptif kullanmamış olmalıdır.

GÖRÜNTÜLEME FORMÜLLERİ

***TRANSVAGİNAL YA DA ABDOMİNAL USG ile yumurtalıklar değerlendirilr. Transvaginal usg cok daha yanlışsız sonuçlar vermektedir.
***polikistik over hastalarında overler ( yumurtalıklar ) genelde 2-3 katı daha büyük olabilirler.
*** her bir over farklı başka kıymetlendirilir ve her bir overde 12 den çok yumurtalık kisti olup olmadığı bakılır.(2-9mm ortası kistler vesaire)
***genelde kistler yumurtalıklarda dizilmiş olarak bulunurlar.
***foliküller genelde küçük ve olgunlasmamıs olarak görülebilirler.
*** görüntüleme formları % 90 oranında semptomları anlamada yardımcı olurlar. Ancak tek basına manalı olmayabilirler. Görüntüsel olarak usg uyumlu iken labaratuar ve semptom olarak kişi rastgele bir semptom vermeyebilir. Lakin bu hadiseler herzaman yakından takip edilmelidir.
Polikistik over tanısı almak için labaratuar-klinik-görüntüleme birlikte değerlendirilmelidir.
Yalnızca usg de çıkan sonuçlar polikistik görünüm olarak kıymetlendirilir ve direk sendrom tanısı almazlar.
Not : polikistik over görünümü bilhassa genç bayanlarda ( ergenliğe yeni girmiş ) sık sık görülmektedir. Buyüzden adet görmeye başlamadan 8 yıl daha sonraya kadarki periyotta usg de görülen polikistik over görünümü hayli manalı olmayabilir.
Not : ” İnternational Evidence-Based Guidelines For Pcos” , polikistik over sendromu tansıında polikistik over görğnümüün bir teşhis kriteri olmaması gerektiğin, belirtmiştir: Poliksiitk over görünümünün her 3 bayandan 1 inde görüldüğü ortaya konulmuştur.