Pekala, besin intoleransları niye oluşur?

celikci

New member
Genel niçinlere bakarsak;

Yanlış beslenme; İşlenmiş şekerler, işlenmiş eserler, yüksek oranda hayvansal besin, alkol tüketiminin fazlaca olması ve beslenmemizde taze zerzevat, meyvelerin az olması besin intoleransına yol açabilir. Bu stil bir yanlış beslenme bağırsak, kan bariyerini bozabilir, proteinlerin kana geçmesine niye olabilir. Buna da cevap olarak antikorlar üretilir bedende dolasan ve lenf nodları tıkanabilir. Bunun kararında birfazlaca kronik hastalığın tabanı oluşmuş olur.

Tıpkı besinlerin bilhassa glüten üzere alerjen olabilen besinlerin hayli ağır ve sık tüketilmesi de bağırsaklarda gerilimse niye olurak intolerans tablosuna yol açabilir.

Yaşlanmak; Yaşlandıkça sindirim sistemindeki kimi besinleri sindiren enzimler azalabilir (mesela, laktoz intoleransında laktaz azalması gibi)

Kronik toksisite bağırsak duvarını ve florasını etkileyerek ayrıyeten mide asidi ve enzimlerine tesir ederek (ve daha birfazlaca mekanizmaya) intolerans tablosuna niye olabilir.

Kronik gerilim; Daima gerilime maruz kalmak mide enzimlerinden başlayarak tüm sindirim sisteminizi etkileyen bir tablodur.

***Sürekli sizlerle paylaştığım üzere besin intoleransları birfazlaca hastalığın altında bulunmaktadır. Besin intoleransları “LEAKY GUT” yani geçirgen bağırsakla çok temaslıdır. Uzun vadeli besin intoleranslarına maruz kalmak geçirgen bağırsağa niye olacak ve bu da inflamasyonun daha da büyümesine niye olacaktır. Geçirgen bağırsak ile kana gecen proteinler immün tepkileri uyaracaktır ve oto immün durumlar bile oluşabilir. Hatta oto immünite patogenizinde temelde bu adımlar vardır.

BESİN İNTOLERANSLARI İLE İRTİBATLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN HASTALIKLAR

Egzama

Akne

Migren

Sedef hastalığı

Astım

Baş ağrıları

Kilo alma

His durum meseleleri, anksiyete, depresyon

İrritabl bağırsak sendromu

Hiperaktivite

Öğrenme zorlukları

Eklem ağrıları

İnsomnia

Kulak enfeksiyonları

Sinüzit

Çocuklarda yatak ıslatma

Post nazal akıntı

Fibromiyalji

Kronik yorgunluk

Oto immün hastalıklar

Bu hastalıklar irtibatı çalışmalarla ortaya konulmuş hastalıklardır fakat bütüncül bir tabip olarak kronik her hastalığın altında bir besin intolerans tablosu bulunabilir diye düşünüp hastayı ona göre değerlendirmenin değerini vurgulamak istiyorum.

EN SIK GÖRÜLEN BESİN İNTOLERANSLARI

Süt ve süt eserleri

Gluten

Yumurta

Maya-aminler

Soya

Fıstık-fındık-badem, ceviz, kaju

Kabuklu deniz eserleri

Kafein

Salisilatlar

Foodmaps

Yapay Früktoz içerikli besinler

Aspartam

Msg (monosodyumglutamat )

Besin boyaları

Sülfitler

***Listede fark ettiğiniz üzere en sık besin alerjileri yapan besinler ile en sık besin intoleransları yapan besinler neredeyse büsbütün tıpkı, bu yüzden de alerji mi intolerans mı saptamak için beslemenizde yeterli bir detektif olmanız gerekecek. İntoleranslar sindirim sistemini ve alttaki sıkıntıları tedavi ettikten daha sonra yok olabilir ancak alerjiler hayatınız boyunca sizinle birlikte. Cevabınızın şiddeti azalabilir lakin bu besinlerin alerji karşılığı oluşturduğunu düşünüyorsanız hayatınızdan çıkarmakta yarar var.
Bu intolerans tablolarını biraz detaylı açıklamak gerekirse;
***Süt mamüllerindeki cevap daha epey sütte görülmekle birlikte süt eserleri yani peynir, yoğurt, kefir üzere besinlerde da görülebilir. Temel sebebi sütün içerisindeki laktoz şekerini bedende sindiren laktaz enzimindeki sorunlardır(eksiklik, işlev bozukluğu ). Dünyadaki insanların %65’inin laktozu sindirmekte meseleleri olduğu düşünülmektedir. Bu önemli bir sayıdır. Laktoz ölçüsü süt fermente edildikçe pek azalır yani peynir ve yoğurt ya da kefire dönüştükçe ancak bir daha de büsbütün yok olmaz. Ayrıyeten laktoz haricinde süt içerisinde bulunan birtakım protein yapıları da intolerans tablosu oluşturabilir ve bu protein yapıları fermente edilmek ile kaybolmazlar. Yani kimi şahıslar hayatlarından yalnızca sütü çıkararak rahat etseler de birfazlaca kişinin süt mamüllerinin tamamına karsı intoleransı oluşabilir. Bilhassa oto immün hastalıkları bulunan tüm bireylere süt mamüllerinin her türlüsünü hayatlarından çıkarmasını önermekteyim.
***Gluten arpa buğday üzere tahıllarda bulunan bir proteindir. Gluten intoleransı karsımıza birinci çölyak hastalığı ile çıkmıştır. Çölyakta glutene karsı oto immün bir karşılık vardır. Son senelerda artık net ortaya konuldu ki çöl yak haricinde da glüten de intoleransa sebep olabilir. Hatta datalar çölyak olmayan gluten intoleransının dünyada %15’leri bulan sayılara sahip olduğunu savunuyor. Otoimmün bir hastalığınız varsa glutenden büsbütün uzak durmanızda yarar var.
***Yumurta intoleransı da toplumda sık görülmektedir ve en sık şişkinlik şikâyetleri ile karsımıza çıkar. Bilhassa yumurta beyazına karsı cevap daha yüksektir. Yumurta tüketiminin temel sorunu daha epeyce yumurtayı epey ve sık tüketmekle alakalıdır. Basta bir müddet kesip daha sonra haftada birkaç gün kullanım halinde sokulduğunda genelde cevap oluşturmaz.
***Maya intoleransının altında aslında bedenin aminlere karşı karşılığı vardır. Aminler bakteriler tarafınca üretilen; fermantasyon ve besinlerin uzun müddet beklemeleri kararı oluşan proteinlerdir. Bunlardan biri de sizlerin de epey sık duyduğu histamindir. Histamin bedende bağışıklık sisteminde, hudut siteminde ve sindirim sisteminde bakılırsav alan bir yapıdır. Alerjenlere karşı inflamatuar bir karşılık oluşumunda nazaranv alır; Bu da kasıntılara, hapşırmalara yol açar. Histamin sağlıklı şahıslarda yani intoleransı olmayan şahıslarda çarçabuk metabolize olur. Lakin “diamin oksidaz (DAO ) ve n-metil transferaz “ eksikliğinde ve işlevsel bozukluğunda ki bu enzimler histamini yıkıp ortadan kaldıran enzimlerdir; histamin ortamda birikir ve intolerans karşılıklarının oluşmasına ve artmasına yol açar. Ayrıyeten kronik inflamasyonu tetikler. Histamin haricinde mayalanma sürecinde oluşan diğer yapılar da bireylerde intolerans cevabını uyarabilir. O yüzden mayalı eserlere çok dikkat etmek gereklidir ki birden fazla mayalı eser sağlıklı da olsa dikkatli yaklaşılmalıdır. Klinikte o kadar sık maya intoleransı ile karşılaşmaktayım ki, hatta gözlemlerime bakılırsa ve biroldukça uzman görüşe göre toplumda pek ağır bir maya intoleransı olduğunu söylemeliyim.
***Soya protein yapısı niçiniyle hem alerji birebir vakitte intolerans oluşturabilir. Alerjiler genelde çocuklarda görülmektedir. Soya mamüllerine karsı benim itimadım GMO yani genetiği modifiye edilmiş eserler olması niçiniyle fazlaca yok. Genel olarak soya eserleri tüketmenizi bilhassa önermem.
***Çiğ kuruyemişler çoğunlukla alerji ve intolerans yapabilir. Fıstık alerjisi üzere durumlar hayati tehlike bile oluşturabilir anafilaksiye niye olarak. Toplumun ortalama %1inde alerji görülmektedir. İntolerans hakkında net bir veri yoktur. Ancak hastalarıma da söylemiş olduğim üzere bu besinleri tüketirken kendinizi yakından takip ediniz.
***Kabuklu deniz eserleri alerji olarak oranları %5lere kadar çıkmaktadır. İntolerans sıklığı ile alakalı net bir veri yoktur. Genelde sindirim sistemlerindeki enzimleri sorun olan hastalarda daha fazlaca intolerans olarak karsıma çıkmaktadır. Genelde alerji tablosu değilse sindirim toparlandığında şikâyetler de geçmektedir. Fakat alerji durumu hayati tehlike yaratabilir dikkatli olunuz.
***Kafein adenozin reseptörünü bloke ederek tesir eden uyarıcı bir kimyasaldır. Kahvede, yeşil çayda, güç içeceklerinde vb. bulunur. Toplumda birçok insan kafeini muhakkak oranlara kadar rahatça sindirip metabolize edebilmektedir fakat neredeyse toplumun yarısında ise intolerans görülmektedir. Bunun niçininin kimi insanlarda olan kafeini metabolize etmekteki genetik bir defekt olduğu düşünülmektedir ve birtakım çalışmalarla da ortaya konulmuştur. Yani kafeini sindiremiyor ya da kafeine karsı semptomlar yasıyorsanız genetik olarak kafeine intoleransınız olabilir.
***Salisiltlar bitkiler tarafınca çevresel böceklere ve toksinlere karsı kendilerini korumak maksatlı üretilen bir kimyasaldır. Yani bitkiler böcekler gelip onlara ziyan vermesin diye salislat üretip kendilerini koruyorlar. Salisilatlar antiinflamtuar casuslardır ve biroldukca besinde bulunabilir meyve, zerzevat, bal, çaylar, kahve, kuruyemişler, baharatlar üzere. Salisilatlar hem de kimyasal olarak kimi besinlerde hami olarak kullanılabilir, birtakım ilaçlarda olabilir. Salisilatların yüksek oranda tüketilmesi genelde intolerans tablosuna yol açar ve salisilat içeren besinleri ömrümüzden büsbütün çıkarmak imkansızdır. Zira biroldukca bitkisel kaynakta mevcutlar. Fakat ağır oranda salisilat içeren besinleri hayatımızdan çıkararak eliminasyon ile tesirlerini gözlemleyebilir; örneğin salisilat içeren ilaçlar, kahve, baharatlar, portakal, üzüm üzere.
***Foodmaps; Fermente olabilen oligosakkarit ve disakkaritlerdir, monosakkarit, poliollerdir. Bunlar karbonhidrat çeşitleridir ve bedende bağırsaklarda epey kolay fermente olabilirler. foodmap intoleransında bağırsaklar bu karbonhidratları sindirmekte zorlanır ve sonuç olarak emilmesinde de zorluk yaşanır. daha sonrasında bağırsak florasındak bakteriler bunları çarçabuk fermente edebilirler. Bu fermentayon kararında da gaz ve şişkinlik oluşur karında.
Bu biçim hastalarda low foodmap diyeti yapılabilir. Yalnız bu diyetin kısa vadeli yapılması değerlidir zira uzun vadede bu türlü beslenme bağırsak florasını olumsuz etkilemektedir.
***Yapay früktoz içerikli besinler kola, meyve suları, paketli besinler içerisinde bulunan yapay früktoz şekerinin malabsorbsiyonu biçiminde görülür. Önemli olarak kronik hastalıklarla da ilişkilidir. Früktoz malabsorbsiyonunda früktoz kana emilemez ve bağırsak bakterileri tarafınca fermente edilir. Ve bağırsak sıkıntılarına yol açar.
***Aspartam bir tatlandırıcı olarak biroldukça paket eserin ortasında bulunmaktadır. Aspartam intoleransı bulunan bireyler ile anksiyete ve depresyon üzere hastalıklar içinde temas kurulmuştur. Her biçimde beslenmenizden büsbütün çıkarılması gerekir
***MSG (monosodyumglutamat) besinlere tat vermek gayeli ve tatlandırıcıların baharatların tesirini arttırmak emelli kullanılan bir kimyasaldır. Biroldukca hastalıkla ilişkisi vardır. İntolerans oluşturan kimyasallardan birisidir. Her biçimde beslenmeden büsbütün çıkarılması gerekmektedir.
***Gıda boyaları birfazlaca besin boyasının insanlarda hassasiyet ve semptom oluşturduğu gösterilmiştir.
***Sülfitler biroldukca ilaç ve paketli besinde gözetici olarak kullanılan kimyasallardır. Kurutulmuş meyvelere, şaraplara kadar birfazlaca besine eklenebilir. Beklemiş peynirlerde doğal olarak zaten oluşur. Biroldukca kişinin sülfitlere karsı hassasiyeti bulunmaktadır. Sülfitler genel olarak solunumsal tepkiler verseler de biroldukca intolerans semptomuna niye olabilirler.