Geçtiğimiz hafta sonu BOTAŞ’ın doğal gaz kısıtlamasını duyurmasının çabucak akabinde Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) de sanayiciye elektrik kısıtlaması uygulayabileceğini açıklamıştı. Cumartesi günü uygulamanın birinci adımı sanayi bölgelerinin tek tek TEİAŞ tarafınca aranmasıyla atıldı. Sanayiciye yazılı bir evrak yollanmazken, 72 saatlik kesintiye uymayacaklar için “cezai müeyyidesi olacak” denildi. Birtakım sanayi bölgeleri kesintinin ardışık günlerde yapılması ve bu günlerde emekçilerinin yıllık müsaade kullanımını sağlarken, güç ağır kesimler fırınlarını durdurmamak için muafiyet istedi.
Dünya’nın haberine nazaran; bir muafiyet pazarlığı da besin işletmelerinden geldi. Pandemide bile çarkları durdurmadığını belirten besin kesimi, sütlerin heba olacağını, depolardaki etlerin bozulacağını, tedarik zincirinin kırılacağını belirttiler. Ayrıyeten kimi sanayi bölgeleri sistemden çekebilecekleri güç için de pazarlık halinde. Artan hammadde fiyatları, kur dalgalanmaları, güç artırımlarının akabinde kesintilerin uygulanacak olmasını endüstriciler “Moralsiziz, yılgınız. Bu hafta çalışanımı fabrikaya getirsem mi bilmiyorum” kelamlarıyla kıymetlendiriyor.
AYDINLATMA VE ISITMAYA MÜSAADE
Alınan kararla tüm OSB’lerde aydınlatma ve ısınma gayeli kullanılabilecek kadar güç çekimine müsaade verildi. Belirlenen günlerde belirlenen sayının üzerinde güç çeken bölgelerin gücü TEİAŞ tarafınca kesilecek ve cezai yaptırım uygulanacak.
3 SAATLİK KRİTİK GÖRÜŞME
Güç kesintileri niçiniyle Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, OSB liderleri, TOBB dal meclis liderleri, oda liderleri, ASKON, MÜSİAD, TİM Genel Liderleri, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst seviye yöneticilerinin katıldığı online toplantı düzenledi. Dün akşam 3 saati aşan online görüşmede seramikten cama, süt mamüllerinden sıhhate kadar birfazlaca bölüm temsilcisi olumlu ayrımcılık talebinde bulundu ve kesintilerin ne kadar süreceği ve takvim ile ilgili bilgi talep etti.
Edinilen bilgilere göre kesintilerin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik devam ederken kritik kesimlere ise hudutlu ölçüde güç verilebileceği lakin her hangi bir dala müspet bir ayrımcılık uygulanamayacağı açıklandı. İran tarafı ile görüşmelerin ağır bir biçimde devam ettiği belirtilirken, hali hazırda stok ölçüsünün ise kullanmasın yüzde 20’si kadar olduğu fakat bu ölçünün devreye alınmasının ise bir ekip gaz temasları sebebi ile fazlaca kolay olmadığı tabir edildi.
ENDÜSTRİCİ NE DİYOR?
Birinci kere bu kadar kapsamlı bir kesintiyle karşılaşıyoruz. Şoktayız.
Hammadde fiyatlarındaki artış, döviz kurları, güç artırımları derken kesintiler geldi. Endüstrici olarak darbe üstüne darbe yiyoruz.
Üretim ve ihracatın geleceği için güç arz güvenliği bir an evvel sağlanmalı.
Sanki rakibim gazını özetlemek gerekirsek mı, nasıl rekabet edeceğim…
80 dağıtım şirketi var, onlar OSB’lere nasıl ceza kesecek. Bu cezalar OSB idareleri tarafınca nasıl tesislere bildirilecek.
Yabancı ortağım huzursuz oluyor, yabancı yatırımcı nasıl gelecek.
ZEYTİNOĞLU: ÜRETİCİLERİMİZİN KAYGILARI GİDERİLMELİ
Kocaeli Sanayi Odası Lideri Ayhan Zeytinoğlu, “Enerji ile ilgili kararlar alınırken, her sanayi kuruluşunun gereksinimlerinin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalı. Birtakım işletmelerde üretim planlaması yapılarak kısıtlama uygulanabilir olsa da üretim prosesleri gereği haddane, ark ocağı, ergitme fırınları üzere daima güç muhtaçlığı olan sanayi tesislerinde kısıtlama olmamalı. Sanayi kuruluşlarımızın kapasite ve üretim ivmelerini yavaşlatacak bu karar, ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir. Bu sebeplerle arz kanallarından kaynaklanan bu problemlerin en kısa müddette tahlile kavuşturularak, üreticilerimizin tasalarının giderilmesini umuyorum” diye konuştu.
YAYAN: UMARIZ GELECEKTE DE YAŞANMAZ
Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan da en çok elektrik kullanan bölümlerin başında geldiklerini belirterek, “Kesintinin her saniyesi maddi kayıp, manasına geliyor. Umarız gelecekte de yaşanmaz. Kesim için olağanüstü, önemli bir sorun yaratıyor. Türkiye’nin sorunlu anı en kısa vakitte aşmasını temenni ediyoruz. Her saniyesi maddi ziyan doğuruyor fakat şöyleki bir şey var: Yalnızca çelik bölümü olarak hayatıyoruz bu zorluğu, bütün sanayi bölümü, Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı bir ezayı paylaşıyoruz. Bu sıkıntıdan ders alınması, benzeri durumlarla gelecek senelerda karşılaşmamayı temenni ediyoruz” dedi.
KEÇECİ: KISITLAMALAR SANAYİCİYİ BERBAT VURDU
Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci, “Aylardan beri muhakkak bir fedakarlığa katlanan sanayicilerimizin artık de arz cephesinde bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması verimliliği, üretimi, kalite sorununu, bilhassa ihracatı olumsuz etkileyecek” dedi. Denizli’deki fabrikalara 26 Ocak Çarşamba gecesi 00:00 ile Cuma gecesi 24:00 saatleri içinde kesinti uygulanacağını anımsatan Keçeci, “Bir yandan ihracata dayalı bir büyümeyi hedefl erken öbür yandan üretimin her şeyi güç maliyetlerini artırarak sanayi üretimini aksatmak, sanayiciye gereksinim duyduğu enerjiyi verememek endüstrici için dayanılır bir durum değil. Son vakit içinderda finansmana erişimde zorlanarak fahiş fiyatlara gelen hammaddesini bulmak ve satın almak için, ne değerine olursa olsun ihracat pazarlarını ve müşterilerini kaybetmemek için her şeyini ortaya koyan sanayicimizi güçsüz bırakmak, sanayiciyi kendi mukadderatına terk etmektir. Bu durum hem endüstrimiz ve birebir vakitte ülkemiz açısından telafisi imkansız sonuçları ortaya çıkaracaktır” dedi. Keçeci, “Sanayici şaşkın, yılgın, moralsiz. Tahlil nerede ve ne vakit bilen de söyleyen de yok. Bu kahır nitekim kalıcı mı süreksiz mi bilinmeyen. Bizim cezalara değil, üretmeye muhtaçlığımız var. Bu niçinle oluşan güç kahrının faturasının sanayiciye kesilmesinden bir an evvel vazgeçilmesini ve öbür tahlil yollarına gidilmesini biz üretmek zorunda olan endüstriciler olarak ısrarla talep etmekteyiz” açıklamasını yaptı.
KAYA: SON DAKİKA HABER VERİLDİ, HERKES PANİKTE
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, şu an tüm sanayicilerin gündeminin güç kesintileri olduğunu belirtti. Kaya, “Fabrikaların dur kalk yapması hem performans kaybına yol açacak tıpkı vakitte terminsel açıdan külfetleri birlikteinde getirecek. Şu an kimse stoka çalışmıyor. vakit içinde yarışıyoruz. Bunu keşke daha evvelde haber verselerdi. Üreticiler de sanayi kuruluşları da müşterilerine haber verir, ona göre tedbir alırlardı. Son dakika oldu. Herkes panik. Bu durum süreksiz mi kısa vadeli mi? Herkes bununla ilgili bir açıklama bekliyor. Biz de ilgili bakanlıklara yazı göndereceğiz ve karşılık isteyeceğiz” dedi.
KÜÇÜKKAYALAR: RÜZGAR VE GÜNEŞ GÜCÜNE YÜK VERİLMELİ
Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Lideri Buğra Küçükkayalar, “Her sert geçen kışta, İran ya da Rusya tarafınca vanalar kapatılır mı, her sıcak geçen yazda elektrik sunumu kâfi olacak mı üzere tasaları artık yaşamamalıyız! Doğal gazda depolama kapasitemiz epey evvelde artırılmalı, belli aralıklarla yaşadığımız bu üzere durumlar için bir B planımız kesinlikle olmalıydı” dedi. Küçükkayalar: “Bu durumun ihracat taahhütlerini gerçekleştirme noktasında iş insanlarını güç durumda bırakacağı, orta vadede ülkemiz endüstrisinin risk endeksinin artmasına niye olabileceğini de göz önünde bulundurmak gerek. Daha fazla güneş ve rüzgâr güç sistemlerinin kurulması gerekmektedir” biçiminde konuştu.
YORGANCILAR: 50 MİLYON EURO’LUK CAM FIRINLARI RİSK ALTINDA
Güç kesintilerinin en büyük risk teşkil ettiği dallardan biri cam sanayii. Dalın değerli isimlerinden Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, cam endüstrisinin yapısı gereği elektrik ve doğalgaz başta olmak üzere güç kesintilerine katiyetle tahammülü olmadığına dikkat çekerek, cam fabrikalarında yedekleme sistemleri olsa da en çok 48 saatlik bir müddetyi kurtarabileceğini aktardı. Birtakım kesimlerin 3 gün, birtakım dalların bir haftalık güç kesintilerini kaldırabileceğini, lakin kimi bölümlerin 7/24 çalışması gerektiğini bildiren Yorgancılar, burada hükümetin bundan öncelik sırası belirleyip kesintileri buna nazaran gerçekleştirmesi gerektiğini vurguladı. Yorgancılar, “Bunları kâr korkusuyla söylemiyorum. Bilhassa demirçelik ve cam sanayilerinin hassasiyeti için söylüyorum” dedi. Cam fırınlarının kâfi güç olmadığı için soğuması halinde önemli bir maliyet ve kullanılamayan kapasite tehdidi ile karşı karşıya kalındığını tabir eden Yorgancılar, “Enerji yetersizliği niçiniyle cam fırınları için kâfi ısıyı sağlayamazsanız cam fırınınız soğur. Soğursa da likit cam fırına yapışır. Bu durumda soğuk bakım gerekir ki bunun mühleti en az 4-5 ay… Bir cam fırını 40-50 milyon Euro civarında. Hem yatırım maliyeti tıpkı vakitte kaybolan kapasite açısından bu durum bizi kahra sokar” sözlerini kullandı.
ZEYDAN: YENİLENEBİLİR YATIRIMLAR ÖZENDİRİLMELİ
Eskişehir Ticaret Borsası Lideri Ömer Zeydan da tamda üretim ve ihracatın ivmelendiği bir devirde bu durumun yol açabileceği olumsuz sonuçlara karşı alınacak süreksiz tahlillerde üretim süreçleri ve dalların dikkate alınması gerektiğine dikkat çekti. Zeydan, “Yakın vadede yenilenebilir alternatif güç yatırımları özendirilmeli ve özel kesimin elektrik üretimindeki fiyatlamaları güncellenerek yıl bazlı mahsuplaşmaya imkan sağlanmalıdır” dedi.
SEYHAN: DAĞITIM ŞİRKETLERİ KORUNUYOR CEZA SANAYİCİYE YANSITILIYOR
Eskişehir Müteşebbis İşadamları Derneği (ESMİAD) Lideri Şamil Seyhan da, “OSB’lerde 3 gün boyunca; kamera, güvenlik, bilgisayar ve bilgi sistemleri ile etraf aydınlatmaları için elektrik gücü tüketimi yapılması, dışında elektriğin büsbütün kesileceği, devamında da dağıtım şirketlerine uygulanacak olan müeyyidelerin sanayicilere yansıtılacağı bilgisi verildi. Bu kabul edilebilir bir durum değil. Dağıtım şirketleri muhafaza altına alınırken biz sanayicilerin; yapılan ticaret kontratları, ihracat beklentileri ve üretim aksamalarından kaynaklanacak kayıplarını kim nasıl telafi edecek? Çok acil tedbir alınıp durumun olağana dönmesi, biz endüstriciler için elzem. Her hususta sanayicilerin yanında olan devletimizden bu bahiste da takviye beklemekteyiz” biçiminde konuştu.
ŞARMAN: MUAFİYET İÇİN BAKANLIĞA YAZI YAZDIK
Türkiye Besin ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu Lideri Demir Şarman da, 28 üye derneği altındaki 2000’den çok firmayı temsil ettiğini belirterek, Güç Bakanlığı’na bir mektup kaleme aldıklarını bildirdi. Şarman, şunları söylemiş oldu: “Kesintiler bölümümüzde başta besin güvenliği olmak üzere telafisi mümkün olmayan ekonomik kayıplara sebep olabileceği üzere besin hiperenflasyonuna da yol açacaktır. “Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde onaylı ve kayıtlı işletmelerin” uygulanacağı açıklanan doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulması tarafında talebimizi sunduk.”
KRİZ 15 MART’A KADAR yine EDEBİLİR
GazDay Güç Genel Müdürü Mehmet Doğan, Türkiye tarihinde birinci sefer tüm endüstrinin gücünün tıpkı anda birebir müddetle kesilmeye çalışıldığını söylerken, asıl sorunun İran’dan doğal gazın alınamaması değil, arz güvenliğinin sağlanamaması olduğunu savundu. Yazın değerli denilerek gaz alınmayıp depolardaki gazın kullanıldığını lisana getiren Doğan, depolardaki gaz bitip de epey soğuk geçen ardışık günler niçiniyle krizin patlak verdiğini kaydetti. Doğan, 15 Mart’a kadar güç krizinin yinelayabileceği ikazında bulundu.
DEPODAKİ GAZLAR TÜKETİLDİ
Güç kriziyle ilgili değerlendirmelerde bulunan Doğan, Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanım oranının ortalama sıcaklıklara nazaran belirlendiğini, bu metodun kusurlu olduğunu belirterek, “Türkiye’nin günlük doğal gaz kullanması 300 milyon metreküp olduğu varsayım ediliyor. Pekala bu 300 milyon metreküp neye bakılırsa belirleniyor? Bu işleri ortalama sıcaklıklara göre alır yaparsanız yanılgı olur. Geçen yıl ocakta 6 milyar metreküp tükettik bu bize kâfi, diye düşünürseniz kusur yaparsınız. Bütün kaynaklardan akış sağlanırken, talep iddiasını gerçek yapmak gerekir. Kaynak kesildiğinde ne yapılması gerektiğini öncesinden hesaplamak gerekir” dedi. Yeni yıla girerken aslında ‘Krizin ben geliyorum’ söylemiş olduğini, Türkiye’nin İran ya da öbür bir kaynaktan gaz gelmemesi halinde bunu tolore edemeyeceğinin ortada olduğunu lisana getiren Doğan, “esasen gaz yetmeyecek biçimde yeni yıla girdik. Depolardaki gazlar yazın bitti. Gaz meblağları yaz aylarında epeyce arttığı için yüksek fiyattan gaz almamak ismine depolardaki gazlar tüketildi, yani bir manada artırım yapılmamak için stoklar kullanıldı.” sözlerini kullandı.
ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA EK ÖNLEMLER ALINMASI GEREKEBİLİR
Doğan, “Türkiye’de iş yapan yabancı müşterilerimiz arıyor, ‘Ne yapacağız artık, bu biçimde bir şey görmedik daha önce’ diyorlar.” diye konuştu. Öte yandan sanayicilerin başında birtakım soru işaretleri olduğunu da belirten Doğan, gazı kesilmeyeceğini lakin firmaların özetlemek gerekirseğını, lakin yüzde 60’ın aşılması durumunda cezanın ne olacağının açıklanmamasının da telaşlara niye olduğunu, kimi sanayicilerin ‘acaba rakibim özetlemek gerekirsek mı’ tasalarını taşıdığını bildirdi. Doğan, “KAB yani kesinti aşım bedeli uygulayacak deniyor lakin onun da ne kadar olacağı muhakkak değil” dedi. Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Lideri Yaşar Arslan da, “Önümüzdeki bir haftalık dönemde kimi ek önlemlerin alınması gerekliliği ortaya çıkabilir.” tabirlerini kullandı.
‘İHRACATÇI, ÇİN’DEN TÜRKİYE’YE GELEN ALICILARI KAYBEDEBİLİR’
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe: Kesime panik havası hakim. 18 binden çok hazır giysi ihracatçısını ve 20 milyar doları aşkın ihracatı temsil ediyorum. Biz süratli üretip, süratli teslim eden ve bu özelliğimiz ile de dünyada tercih edilen bir ülkeyiz. Güç kesintileri sebebi ile önümüzdeki günlerde teslimatlarda bir aksama olacak. Jeneratörler ile çalışmaya çalışacağız lakin ne kadar faydalı, üretken olacak bilemiyoruz. Onda da maliyetler yüksek. Kesintilerin hazır giysi ihracatına haftalık maliyeti 250 milyon doları bulabilir. Bundan da öte müşteri kaybedeceğiz. Vaktinde bu sebeple Çin’den Türkiye’ye gelen alıcıları kaybetme riskimiz var. Umuyoruz bu hafta ile hudutlu olur uygulama. İhracat amacını artırdığımız bu vakitte hepimiz şoktayız.
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lider Yardımcısı Çetin Tecdelioğlu: Bu durum bizleri olumsuz manada etkileyecek. Pandemiden dolayı tedarik zinciri Türkiye’ye kaymıştı. Bunda da en değerli tesir süratli teslimattı. Bizlerin bu fırsatı kaybetmemesi lazım. Elektrik kesintisi endüstrinin durması demek. Umarım kısa müddetli, süreksiz bir durum olur.
TİM Dallar Kurulu Maden Kesimi Lideri Rüstem Çetinkaya: İmalat yapamazsak ihracat da duracak. Bu durum bizleri olumsuz etkileyecek. Siparişlerin ağır olduğu bu vakitte üretimin durması ihracatın da yavaşlaması manasına gelecek.
Mesken ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Lideri Talha Özger: Kesintilerin yaratacağı üretimdeki aksamalar ihracatı olumsuz etkileyecek. İhracat taahhütlerini yerine getiremememiz halinde birtakım cezai kurallar var. Bunu yabancı müşterilerimize anlatmakta zorlanırız. İhracatta büyüme gösteriyoruz. Pandemi koşullarında bile endüstrinin çarklarını durdurmadık, bir daha durmamasını ümit ediyoruz.
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lider Adayı Kazım Taycı: Şu anda epey önemli manada gemisi, konteynırı hazırlanmış siparişler var. Bu durum plan dışı kesinti olması sebebiyle taahhütleşmelerimizde önemli ezalara yol açacaktır. Bilhassa bu ay ihracatımızı olumsuz etkileyecektir.
ARMATÜR Derneği İdare Şurası Lideri Gökhan Turhan: Bu sorunun kısa müddetli olması sanayimizi ve ihracatımızı hayli etkilemese de yaratacağı olumsuz durum gelecek planlarında endüstrideki kuvvetli algımızı olumsuz tarafta etkileyecektir. Umarız bu sorun en kısa müddette tahlile kavuşacak, ihracat ve üretimi durduran bu durum ortadan kalkacaktır.
‘ENERJİ ŞİRKETLERİ KONTRATLARINI İPTAL EDECEK’ SAVI
Doğal gaz arzındaki kısıt üzerine güç dağıtım şirketlerinin mukaveleleri iptal edip yeni kontrat yoluna gidecekleri belirtiliyor. Sav sahibi endüstriciler, güç şirketlerinin telefonla arayarak elektrik mukavelelerinde iptal hazırlıklarını duyurduklarını söylerken, çabucak hemen ocak ayı başında yeni yapılmış kontratları iptal ederek, bakanlığın ‘geçici bir durum’ diyerek nitelediği durumu kalıcı bir artırıma çevirmek istemelerini eleştiriyor. Sanayicilere ulaşan güç şirketlerinin temsilcilerinin mart-nisan üzere mukavelelerin yenilenebileceğini, artırımı kabul etmeyen sanayicilerin öbür şirketlerle çalışması gerektiğini söylemiş oldukleri sav ediliyor.
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, güç şirketleriyle mukavelelerin ocak ayında yapıldığını, bu biçimdece endüstricinin bu yılın maliyetlerini hesaplarken bunu baz aldığını, fakat artık güç şirketlerinin bunu iptal hazırlığı ortasında olduklarını duymuş olmaktan dolayı huzursuz olduklarını söz etti. Dış kaynaklı güç tedarikinde yaşanan sorunu endüstriciler olarak gördüklerini ve anladıklarını vurgulayan Eroğlu, “Burada güç şirketlerinin kalıcı bir fiyat artışına dönmesini gerektirecek bir durum yok. aslına bakarsanız kamu da sorunun giderilmesi için çalışıldığını ve kestirimi 10 gün ortasında çözüleceğini belirtiyor. Kalıcı bir durum olacaksa aslına bakarsanız artırımı anlarız. Lakin durum buyken ocak ayında daha taze yapılmış mukaveleleri iptal etmek üzere bir mazeret olamaz. Bu durum imalat sanayiinin rekabetçiliğini olumsuz etkiler” halinde konuştu.
SANAYİ DALINDA PANİK DAHA DA ARTTI
Mesken ve Mutfak Sanayicileri ve İhracatçıları Birliği (EVSİD) Kontrol Şurası Üyesi Burak Lider, çabucak bir panik havası ile mukavelelerin iptal edilmek istenmesine yönelik duyumlar aldıklarını belirterek, bu yaklaşımın endüstrideki panik havasını daha da artırdığını söz etti. Pandemi periyodunda toplumun tüm kesitlerinin fazlaca farklı zorlukları deneyim ettiklerini vurgulayan Başkan, “Süreç bize evvela sıhhat olarak yüzünü gösterse de çabucak ardından ham unsurdan güce, lojistikten tedarik zincirine farklı konularda farklı sorunları yaşadık. Evet pandemi sürecinde dünyada kimi düşünceler yaşanıyor, ancak bu badireyi bir istikameti ile fırsata çevirmeye çalışan güç odakları da oluyor ve sorundan menfaat elde etmeye çalışıyorlar. Bunu hammadde ve lojistik üzere yaşadığımız tüm problemli süreçlerde gördük. Bugün bu hususta duyumlar aldık. Daha birinci-ikinci günde çabucak bir panik havası ile ya da panik havası yaratılarak kontratlar iptal ediliyor ya da artırım isteniyor. Biz bilhassa elektrik satan özel şirketlerde bunu daha evvelki vakit içinderda da deneyim ettik. aslına bakarsan bu süreçte endüstrici bölümünde bir ceylan ürkekliği var. Bu yaklaşımın gerçek olmadığını, sanayi dalında paniği daha artırdığını düşünüyorum.
KÜTÜKCÜ: SANAYİCİYİ ZORLAMAYA DEVAM EDİYOR
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, kesintileri kıymetlendirerek, “Üretimin ve ihracatın artış ivmesi gösterdiği bir devirde OSB’lerde yaşanan elektrik kesintileri sanayicileri zorlamaya devam ediyor. Mevzuyu yakından takip ediyoruz. Kimi yetkililer İran’a sorunu çözmeye gitti. OSB’lerimiz şu anda bu süreci yönetmek, sanayicilerimizin üretim kayıplarını minimumda tutmak için olağanüstü çaba gösteriyor. Lakin buna karşın şunu biliyoruz ki, kesinlikle olumsuz bir yansıması olacak” biçiminde konuştu.
AYDIN: YAZILI TALİMAT GEREKLİ, BEKLİYORUZ
OSTİM Lideri Orhan Aydın, yaptığı açıklamada, kelamlı bir talimatla kesintinin bildirildiğini ve hazırlıklı olmak için kesinti planlarını sanayicilerle görüşerek hazırladıklarını söylemiş oldu. Buna karşılık, resmi bir yazı da beklediklerini ve bu yazının gönderilmesinin değerli olduğunu söyleyen Aydın, “Biz hazırlığımızı yaptık. OSBÜK ortasındaki haberleşmelerimizde de anladığımız kadarıyla resmi yazı çabucak hemen kimseye gelmemiş. Biz de yazılı bir metin bekliyoruz. Bugün kesintilere başlayacağız fakat resmi bildirim olmadan kesinti yapamayız. Kelamlı bir tabir elektrikleri kesmeye yetmez. Mühürlü bir yazının gelmesi lazım. OSTİM’de üretimin arttığı bir dönemdeydik. Her ay elektrik talebi artıyordu, bu da üretim artışı manasına gelir doğal. Umarım kısa müddette atlatırız” dedi.
BAHAR: KARTOPU ÜZERE YUVARLANDI, ÇIĞA DÖNÜŞÜYOR
Antalya Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Lideri Ali Bahar, güç alanında yaşanan problemlerin kartopu üzere yuvarlanarak çığa dönüştüğünü belirtti. Bahar, “Ülkemizde bir güç krizi yaşanıyor ise bu sorunu toplumun tüm kısımlarının ortak bir biçimde sırtlamalı. Sorunu fabrikalardan bir bariyer ile durdurmaya kalkmak tüm ülkenin çığ altında kalmasına niye olmaktan diğer bir işe yaramayacaktır. OSB’lerimizde üretimini 7/24 sürdürmek zorunda olan, en ufak bir aksaklıkta üretimi uzun müddet duracak, stoku çöp olacak fabrikalarımız var. Ülke imalatının 3 gün müddetle durdurulması hayal bile edilmemesi gereken vahim bir şeyken, bunun harekete geçirilmesi fazlaca daha vahim ve tehlikelidir” dedi.
SÖZDİNLER: CEZAİ MÜEYYİDELERİ KABUL EDİP ÜRETİM YAPANLAR VAR
Çerkezköy OSB İdare Konseyi Lideri Eyüp Sözdinler, şunları söylemiş oldu: “BOTAŞ’tan gelen yazıyı sanayicilerimize ilettik. Kesintinin yapıldığı günlerde kullanım yapan sanayicilerin ise mevcut tarifelerinin yüzde 50 oranında cezalandırılacağını belirttik” diyerek, şunları söylemiş oldu: “Gözlemlediğimiz kadarıyla endüstrici buna uymaya çalışıyor. Vardiyayı azaltma yoluna giden firmalarımız var lakin sanayicilerimiz güç durumda. BOTAŞ yazısından ikinci bir duyuruya kadar ibaresine yer veriyor yani kesintinin mühleti de tam net değil. Buna ek olarak gaz kesintisini kabul etmişken öbür yandan da TEİAŞ kesintiye gideceğini deklare etti. Bu kapsamda endüstricilerden iki gün boyunca kademeli bir biçimde güç kullanmasını azaltmasını daha sonraki iki günde de hiç elektrik kullanmaması istenirken daha sonraki gün olağana dönebileceğimiz aktarıldı. Eldeki müşterileri tutmak ve siparişleri yetiştirmek ismine bölgemizdeki birtakım endüstriciler, cezai müeyyideleri kabul edip üretim devam ediyor.”
ÖZLEYEN: TEİAŞ KESİNTİYE GİDEBİLİR, MUKAVELELERDE VAR
İkitelli OSB Bölge Müdürü İhsan Özleyen, “OSB’lerin hangi saatlerde ne kadar yük çekeceği konusunda programlar verildi. Bize yarı yarıya yük düşümü önerildi. Bu program her sanayi bölgesi için farklılık arz edebilir. Kış olması niçiniyle sanayi tesislerimizde güç kullanımları azamî seviyede. Bunun haricinde birtakım OSB’ler elektriği TEİAŞ’tan almıyor. Bu bölgeler üretime olağan koşullarda devam ediyor. Başka yandan TEİAŞ rastgele bir resmi bildirim yapmadan kesintiye gidebilir. Bu durum mukavelelerde net olarak yazıyor. Türkiye’deki güç kullanımları ikili kontratlarla dağıtılıyor. Sonuç prestijiyle önce yapılan duyurular var” açıklamalarında bulundu.
KARABULUT: TOPU ENDÜSTRİCİNİN KUCAĞINA BIRAKTILAR
Isparta Süleyman Demirel OSB Lideri Mustafa Karabulut da, TEİAŞ Antalya Tansiyon Takip Müdürlüğü tarafınca OSB’de güçten sorumlu elektrik mühendisinin telefonla arandığını ve Salı, Çarşamba ve Cuma günü olmak üzere toplam 72 saat elektrik kısıtlaması yapılmasının talep edildiğini söylemiş oldu. Karabulut, şunları kaydetti: “TEİAŞ ve CK yetkilileri telefonlarımıza çıkmıyor. Uygulama nasıl olacak. Bölgemizde 75 fabrika var. İletim sınırlarında güç olacak. Lakin bize ‘kesintiyi sen yap’ diyorlar. Topu endüstricinin kucağına bıraktılar. Yazılı bir açıklama yapmıyor, yalnızca telefonla bilgi veriyorlar”
SİLAHTAROĞLU: KALICI TAHLİL İÇİN OSB’LERDE DEPOLAR KURULMALI
Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Lideri Sedat Silahtaroğlu, “Biz var olan güç kapasitemizi yüzde 50 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak lakin üretim olması mümkün değil. Bu karar tüm Türkiye’de uygulanacak. İhracatçı için endüstrici için epey güç. En kısa vakitte tahlile kavuşturmak lazım, bir an evvel kısa vadede siyasi ve ticari meseleler çözülmeli. Kalıcı tahlil olarak da OSB’ler de doğal gaz depoları bulunmalı. Bizim şu an yapabileceklerimiz; üretimleri telafi edilebilecek kadar azaltalım, jeneratörleri hazır tutalım, üretimimizi gece vardiyasına ve tatil günlerine kaydıralım” diye konuştu.
TOKKAN: SKALA SİSTEMİ OLMAYAN OSB’LER BÜSBÜTÜN KESİNTİYE GİTTİ
İMES OSB Lideri Ahmet Tokkan da “Var olan güç kapasitemizi yüzde 80 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak lakin üretim olması mümkün değil. Bizde bir skala sistemi olduğu için bölgemize gelen kısıtlı enerjiyi, kısıtlı biçimde dağıtabiliyoruz. Fakat skala sistemi olmayan OSB’ler ise enerjiyi sistem üzerinden ayarlayamadıkları için büsbütün elektrik kesintisine gitti. En kısa vakitte tahlile kavuşur” açıklamalarında bulundu.
ÖZSOY: UMUDUMUZ EN AZ HASARLA ATLATILMASI
Demirtaş OSB Lideri Ersan Özsoy ise “DOSAB olarak geçtiğimiz haftada günlük olarak tarihi seviyede yüksek elektrik tüketim sayılarını gördük. Yüklü olarak ihracat yapan otomotiv ana ve yan sanayi ile dokuma bölümü firmalarından oluşan bölgemizde, üretimin dorukta olduğu bir periyotta olan doğal gaz ve elektrikte kısıntı/ kesintiler bizleri pek sıkıntı durumda bıraktı” dedi. Özsoy, “Bazı firmalarda üretim planlaması yaparak orta vermek mümkün lakin, prosesi gereği daima güce muhtaçlığı olan işletmeler için durum daha makus. Umudumuz, bu sürecin en kısa vakitte ve üretimimize en az hasar verecek biçimde atlatılması. Lakin güç arz güvenliği konusunun epey önemli olarak masamızda olması şart” dedi.
ŞAHİN: 3 GÜNDen çok KESİNTİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL
İnegöl OSB Lideri Zeki Şahin, “Sanayicinin bir gün bile çalışmaması maliyetini artırır” diyerek, şunları kaydetti: “Bursa’da en çok güç tüketen OSB’yiz. Geçen yıl elektrik tüketimimiz 684 milyon KWH oldu. Son aylarda aylık 65 milyon KWH tüketimimiz oldu. Yıllık ortalamamız ise 57 milyon KWH. 2020 yılına göre yüzde 15 güç tüketimimiz arttı. Doğal gazda da 90 milyon metreküp kullanımla bundan evvelki yıla bakılırsa yüzde 5 artış kaydettik. Tüketimler arttı. Endüstrimiz yüksek kapasite ile çalışıyor. Bu tempoda bu duruşlar maliyetleri, teminleri, üretimleri olumsuz etkileyecek. Bunun bir an evvel olağana dönmesini bekliyoruz. Kesintinin 2 -3 günden çoksı katlanılabilir ve sürdürülebilir değil.”
GÜLMEZ: HAFTASONLARI ÇALIŞARAK KAYBI TELAFİ EDERİZ
Nilüfer OSB Lideri Erol Gülmez ise “72 saat üretim duracak, hayat duracak. Kimsenin kestirim edebileceği ve dilek ettiği bir durum değil. Ancak yapacak bir şey de yok. Bölgemizde otomotiv sanayi tartıda. Umarız ki bundan daha sonraki günlerde benzeri bir sorun yaşanmaz ve haftasonları da çalışarak yaşanacak kaybı telafi ederiz” diye konuştu.
KORUN: ANİ GELİŞMELERE NASIL AYAK UYDURACAĞIZ?
Hasanağa OSB Lideri Ömer Faruk Korun, “Son haftada endüstriciler olarak, doğal gaz başta güçte artırımlar, tarife değişimleri, yüzde 40 kısıntı uygulamaları üzere gelişmelerle adeta başımız döndü. Son olarak, elektrik kısıntı ve kesintileri konusu önümüze geldi. Üretime, ihracata mı odaklanacağız yoksa bu ani gelişmelere mi ayak uyduracağız, planlama yapacağız inanın şaşırmış durumdayız. En kısa müddette arz badiresinin sona ermesi, üreticilerimizin telaşlarının giderilmesini umuyoruz” dedi.
ÇEVİKEL: GÜÇ ARZI ISTIRAPLARINI GÖREREK, DAVET YAPMIŞTIK
Demirtaş OSB Endüstrici ve İş İnsanları Derneği Lideri Nilüfer Çevikel de “Bu durum, her kuralda üretime odaklanan sanayicilerimizin motivasyonunu olumsuz etkileyecek. Dünya genelinde şiddetli bir imtihan verilmesine sebep olan güç krizinin arzı karşılama açısından sorun yaratacağı istikametindeki sinyalleri bakılırsarek tedbir davetlerimizi daha evvel de yapmıştık. Güçte dışa bağımlılığımız sürdükçe üretim gücümüzü sekteye uğratan krizlerden daha fazla etkilenmek durumunda kalabiliriz. Yeşil gücün ve güçte bağımsız olmanın değerini acı deneyimlerle öğrendiğimiz bugünlerde; iktisat idaresinin, sanayiciyi mağdur etmemek ismine atacağı adımların hızlanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.
ESKİOĞLU: SÜRECE ENDÜSTRİCİ OLARAK DAYANAK VERİYORUZ
Kütahya 1.OSB Lideri Tolga Eskioğlu “Kesintiler niçiniyle üretim duracak. Üretimi saatlerini kesintilerin haricindeki saatlere kaydırarak çalışmalar devam edilecek. Firmalar vardiyalarda değişiklik yapıyorlar. Önlemlerimizi aldık. Mecburilik niçiniyle yaşanacak bu süreci sanayicilerimiz, ihracatçılarımız telafi edebilir. Bu sürece endüstrici olarak dayanak vereceğiz. Cam ve seramik bölümünde faaliyet gösteren kimi firmalarımız, fırın çeşitlerine nazaran ya üretimi durdurarak 3 günlük mola verecek ya da jeneratörleri devreye alacak. Başta Çin olmak üzere güç tüm dünyanın sorunu oldu. Kış kurallarında üretimin nispeten azaldığı bir periyotta sanayicilerimiz bu süreci telafi edebilir fakat daima olması durumunda sorun yaşanacaktır” açıklamalarını yaptı.
YEŞİLAY: DEVAMININ GELMESİ KÜLFET YARATIR
Afyonkarahisar OSB Lideri Bekir Yeşilay da, “Resmi yazılı bir doküman bize ulaşmadı lakin şifahen bilgilendirme yapıldı. Sanayicilerimize ilettik. Kesintiler gerekli önlemleri alıyorlar. Birkaç günlük kesintilere firmalar uyacaktır fakat devamının gelmesi halinde düşünceler yaşanır. OSB’mizde fazlaca sayıda et kombineleri ve soğuk hava depoları bulunuyor. Jeneratörlerle, vardiyalı sisteme geçerek ve birtakım çalışanlarına da yıllık müsaadelerini kullandırarak kesintileri telafi etmeye çalışacaklar” dedi.
BESİN DALI MUAF TUTULMALI
Güçte yaşanan kriz, besin kesimini tehdit ediyor. Ülke genelinde organize sanayi bölgelerinde 3 gün mühletle uygulanacak elektrik kesintisi besin üretimini tehdit ederken fiyatları da artıracağı kaygısı yaşanıyor. Bu niçinle besin kesiminin kesintilerden muaf tutulması isteniyor. Mutfak Eserleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD) Lideri Ebru Akdağ, besin güvenliğini ve teminatını riske atmaması için gereken tedbirlerin alınması gerektiğini ve güç kesintisinin besin sanayiine uygulanması durumunda bunun, hem sofralarımızda önemli bir besin güvenliği riski doğuracağını birebir vakitte besin sanayiinde telafi edilemez ekonomik kayıplara niye olacağını söylemiş oldu. Akdağ, “Gıda endüstrisi, doğal gaz ve elektrik kesintilerinden muaf tutulmalı” dedi.
Doğal gaz ve elektrik kısıtlamalarının bilhassa besin kesiminde faaliyet gösteren kuruluşlar için epey önemli kayıplar manasına geleceğini vurgulayan Akdağ, şu değerlendirmeyi yaptı: “Gıda üretiminde kullanılan hammaddelerin tarladan soframıza kadar uzanan tüm evreleri titizlikle yönetilmek durumunda. Besinlerin rastgele bir sıhhat riski taşımadan ve israf olmadan tüketicilere, yani sofralarımıza ulaşabilmesi için uygulanması gereken hammadde tedariki, besin sürece, depolama, nakliye ve sunuş halleri büyük kıymet taşımaktadır. Bu süreçte uygulanması gereken ısıl süreçler, üretimdeki kritik denetim noktalarının gözetilmesi, soğuk hava depolarında uygun şartların sağlanması üzere güç kesintilerine tahammülü olmayan adımlar bulunmaktadır. Mümkün güç kısıtlaması evvela besin güvenliği riski doğuracak olup, önemli boyutlarda besin israfına da niye olacak. Doğal gaz ve elektrik kısıtlamalarından besin endüstrimiz muaf tutulmalı.” Biroldukca kesimi durma noktasına getiren pandemi devrindeki kısıtlamalarda besin kesiminin bu kısıtlamalardan muaf tutulduğunu ve dalın bu devri muvaffakiyetle geçtiğini vurgulayan Akdağ,“Pandemi sürecinde besin bölümü çalışmasına devam etmesine imkan sağlayan muafiyetler yardımıyla rafl arın boş kalmamasını sağlayarak değerli bir imtihandan takdirle geçmiştir. Bugün de gibisi bir muafiyetle besin garantisini sağlayabilmeliyiz” dedi.
ZİNCİR KOPARSA SONUÇ ÖNGÖRÜLEMEZ
Öte yandan Şekerli Mamul Sanayicileri Derneği (ŞEMAD) İdare Heyeti Lideri Şemsi Kopuz bir açıklama yaparak, besin tedarik zincirinin rastgele bir halkasında güç kesintisi yapılmasının zincirin kopmasına niye olacağını, bunun sonuçlarının ise öngörülemez boyutlarda olduğunu tabir etti. Kopuz bu öngörüler doğrultusunda, üretimde aksama yaşanmaması ismine Türk besin ve içecek sanayiinin doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulmasını talep ettiklerini tabir etti. Kopuz, bu bahiste ilgili kurumlara resmi müracaatta bulunduklarını söylemiş oldu.
ÇİĞ SÜT ÜRETİCİSİNİ DE VURACAK
Endüstrideki elektrik kesintileri çiğ süt üreticisini vuracak. Çiftçiden günlük süt alarak işleyen süt fabrikaları elektrik kesintisi uygulanacağı için sütü işleyemeyecek. Süt fabrikaları elektrik kesintisi niçiniyle süt işleyemeyecekleri için üreticiden süt alamayacak. Süt sanayicileri, elektrik kesintisinde kendilerine müspet ayrımcılık yapılmasını belirterek, “Elektrik kesintisi ile fabrikalarda üretim dursa bile, ineğin göğsünü kapatamazsınız. Üretici sağıma devam edecek. Fabrikalar alamayınca sütler dökülecek. Üretici mağdur olacak. Üreticiden süt alabilmemiz için fabrikayı çalıştırmamız gerekir. Bu niçinle süt fabrikalarının bu kapsamın haricinde tutulması binlerce süt üreticisi için büyük kıymet taşıyor. Yetkililer bu mevzuda hassaslık gösterip süt fabrikalarını kesintinin haricinde tutmasını bekliyoruz” görüşünü lisana getirdi.
KESİNTİ UYGULAMASI ‘ŞİMDİLİK’ YÜRÜRLÜKTE OLMAYA DEVAM EDECEK
Soğuyan hava koşullarıyla bir arada İran’dan gelen gazın kesilmesiyle yaşanan doğal gaz krizi elektriği de vurdu. Alınan bilgilere göre, İran gazının gelmesi haricinde kısa vadeli mevcut sıkıntıya bir alternatif bulunmuyor. İran tarafına kesintinin tamiri için davet yapıldığı açıklandı. Bu ortada, İran’ın düşük ölçülü gaz sevkiyatının başladığı BOTAŞ tarafınca da teyit edildi lakin bu girişin arz-talep istikrarını sağlayacak düzeyde olmadığı belirtiliyor. İran’dan gelen gazın süratle artmasıyla 3 günlük olarak planlanan elektrik kesintisinin devamını engelleyecek, bir tahlil olabileceği kaydedildi. Doğal gazdaki kahır, hidroelektrik santrallerinde su azlığı kaynaklı üretim düşüşü ve soğuk havada niçiniyle konut talebin karşılanması maksadıyla doğal gaz çevrim santrallerine gaz verilememesi niçiniyle elektrikte de kısıtlamaya gidilmesine yol açmıştı. Mevcut elektrik kesinti ve gaz kullanması sınırlaması arz-talep dengeleninceye kadar devam edecek. Bilgi veren kaynaklar, Türkiye’nin depolama ve FSRU (sıvılaştırılmış doğal gazın depolandığı ve muhtaçlık olması halinde gaza dönüştürülerek mevcut şebekeye verilebilmesini sağlayan gemi-tesisler) yatırımına karşın teknik bu sorunun yaşandığının altını çizerek, bunda hayli süratli ve yüksek talep artışına gaz kesintisinin ek olmasıyla bir dengesizliğin rol oynadığını vurguladılar. Kaynaklar, Bakanlığın teknik altyapı yatırım gereksiniminin farkında olunduğunun altını çizdiler. Lakin bunlar tamamlanamadan mevcut krizin yaşandığı, 2022 ortasında süratle sistemi çapraz olarak besleyecek, depo ve FSRU dayanaklı sistemin yatırımlarının yapılmasının kararlaştırıldığını kaydettiler. Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın bu yatırımları planladığı, hali hazırda nazaranli olarak krizlere müdahale yeteneğinin de bulunduğunu lakin İran gazı kesilmesiyle beklenmedik ölçüde yüksek ve süratli bir talep artışının istikrarları bozduğu vurgulandı.
Çeşitli uzmanlar, yaşanan sorunun arz-talep dengesizliği yanında sistemin olağanüstü hallerde kullanılacak arz emniyeti altyapılarının çabucak hemen tamamlanmamasından da kaynaklandığını vurguladılar. Buna bakılırsa, İran’dan Türkiye’nin yıllık mutabakatı 9,6 milyar metreküp seviyesinde bulunuyor. Türkiye’nin doğu bölgelerinde bu sınırdan gelen gaz dağıtılıyor. Ayrıyeten, bir daha doğu bölgesini destekleyen Azerbaycan’dan gelen Şahdeniz1 alanı gazına ait düşük kapasiteli bir muahedenin yıl ortasında yapıldığı belirtilmişti. Bu sınırdan gelen gaza ait net bilgi bulunmuyor. Yüksek kapasiteli sınırlardan TANAP, ihracat yüklü bir yapıda tasarlandığı için mevcut sorunu çözecek biçimde doğu şebekesine bağlanan bir çıkışı bulunmuyor. bir daha Tuz gölü depoları ile Dörtyol’da konuşlu FSRU gemisinin yedekleme hizmeti doğuyu besleyecek biçimde altyapılarının yapılmadığı, mevcut boru sisteminin de çabucak hemen kriz periyotlarında kullanılması için gerekli teknolojik yatırımların tam manasıyla devreye girmediği vurgulanıyor. Bu niçinle, Türkiye’de oluşan olağanüstü hava kuralları ile İran’dan gelen gazın devreden çıkmasıyla oluşan arz açığının olabildiğince mevcut şebeke sistemi üzerinden dengelenmeye çalışıldığı ve alternatiflerin devreye alınamadığı, arzın nazaranli olarak yüksek olduğu bölgelerdeki gazların da arz açığı olan yerlere süratle alınamadığı kaydedildi.
Dünya’nın haberine nazaran; bir muafiyet pazarlığı da besin işletmelerinden geldi. Pandemide bile çarkları durdurmadığını belirten besin kesimi, sütlerin heba olacağını, depolardaki etlerin bozulacağını, tedarik zincirinin kırılacağını belirttiler. Ayrıyeten kimi sanayi bölgeleri sistemden çekebilecekleri güç için de pazarlık halinde. Artan hammadde fiyatları, kur dalgalanmaları, güç artırımlarının akabinde kesintilerin uygulanacak olmasını endüstriciler “Moralsiziz, yılgınız. Bu hafta çalışanımı fabrikaya getirsem mi bilmiyorum” kelamlarıyla kıymetlendiriyor.
AYDINLATMA VE ISITMAYA MÜSAADE
Alınan kararla tüm OSB’lerde aydınlatma ve ısınma gayeli kullanılabilecek kadar güç çekimine müsaade verildi. Belirlenen günlerde belirlenen sayının üzerinde güç çeken bölgelerin gücü TEİAŞ tarafınca kesilecek ve cezai yaptırım uygulanacak.
3 SAATLİK KRİTİK GÖRÜŞME
Güç kesintileri niçiniyle Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, OSB liderleri, TOBB dal meclis liderleri, oda liderleri, ASKON, MÜSİAD, TİM Genel Liderleri, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst seviye yöneticilerinin katıldığı online toplantı düzenledi. Dün akşam 3 saati aşan online görüşmede seramikten cama, süt mamüllerinden sıhhate kadar birfazlaca bölüm temsilcisi olumlu ayrımcılık talebinde bulundu ve kesintilerin ne kadar süreceği ve takvim ile ilgili bilgi talep etti.
Edinilen bilgilere göre kesintilerin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik devam ederken kritik kesimlere ise hudutlu ölçüde güç verilebileceği lakin her hangi bir dala müspet bir ayrımcılık uygulanamayacağı açıklandı. İran tarafı ile görüşmelerin ağır bir biçimde devam ettiği belirtilirken, hali hazırda stok ölçüsünün ise kullanmasın yüzde 20’si kadar olduğu fakat bu ölçünün devreye alınmasının ise bir ekip gaz temasları sebebi ile fazlaca kolay olmadığı tabir edildi.
ENDÜSTRİCİ NE DİYOR?
Birinci kere bu kadar kapsamlı bir kesintiyle karşılaşıyoruz. Şoktayız.
Hammadde fiyatlarındaki artış, döviz kurları, güç artırımları derken kesintiler geldi. Endüstrici olarak darbe üstüne darbe yiyoruz.
Üretim ve ihracatın geleceği için güç arz güvenliği bir an evvel sağlanmalı.
Sanki rakibim gazını özetlemek gerekirsek mı, nasıl rekabet edeceğim…
80 dağıtım şirketi var, onlar OSB’lere nasıl ceza kesecek. Bu cezalar OSB idareleri tarafınca nasıl tesislere bildirilecek.
Yabancı ortağım huzursuz oluyor, yabancı yatırımcı nasıl gelecek.
ZEYTİNOĞLU: ÜRETİCİLERİMİZİN KAYGILARI GİDERİLMELİ
Kocaeli Sanayi Odası Lideri Ayhan Zeytinoğlu, “Enerji ile ilgili kararlar alınırken, her sanayi kuruluşunun gereksinimlerinin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalı. Birtakım işletmelerde üretim planlaması yapılarak kısıtlama uygulanabilir olsa da üretim prosesleri gereği haddane, ark ocağı, ergitme fırınları üzere daima güç muhtaçlığı olan sanayi tesislerinde kısıtlama olmamalı. Sanayi kuruluşlarımızın kapasite ve üretim ivmelerini yavaşlatacak bu karar, ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir. Bu sebeplerle arz kanallarından kaynaklanan bu problemlerin en kısa müddette tahlile kavuşturularak, üreticilerimizin tasalarının giderilmesini umuyorum” diye konuştu.
YAYAN: UMARIZ GELECEKTE DE YAŞANMAZ
Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan da en çok elektrik kullanan bölümlerin başında geldiklerini belirterek, “Kesintinin her saniyesi maddi kayıp, manasına geliyor. Umarız gelecekte de yaşanmaz. Kesim için olağanüstü, önemli bir sorun yaratıyor. Türkiye’nin sorunlu anı en kısa vakitte aşmasını temenni ediyoruz. Her saniyesi maddi ziyan doğuruyor fakat şöyleki bir şey var: Yalnızca çelik bölümü olarak hayatıyoruz bu zorluğu, bütün sanayi bölümü, Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı bir ezayı paylaşıyoruz. Bu sıkıntıdan ders alınması, benzeri durumlarla gelecek senelerda karşılaşmamayı temenni ediyoruz” dedi.
KEÇECİ: KISITLAMALAR SANAYİCİYİ BERBAT VURDU
Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci, “Aylardan beri muhakkak bir fedakarlığa katlanan sanayicilerimizin artık de arz cephesinde bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması verimliliği, üretimi, kalite sorununu, bilhassa ihracatı olumsuz etkileyecek” dedi. Denizli’deki fabrikalara 26 Ocak Çarşamba gecesi 00:00 ile Cuma gecesi 24:00 saatleri içinde kesinti uygulanacağını anımsatan Keçeci, “Bir yandan ihracata dayalı bir büyümeyi hedefl erken öbür yandan üretimin her şeyi güç maliyetlerini artırarak sanayi üretimini aksatmak, sanayiciye gereksinim duyduğu enerjiyi verememek endüstrici için dayanılır bir durum değil. Son vakit içinderda finansmana erişimde zorlanarak fahiş fiyatlara gelen hammaddesini bulmak ve satın almak için, ne değerine olursa olsun ihracat pazarlarını ve müşterilerini kaybetmemek için her şeyini ortaya koyan sanayicimizi güçsüz bırakmak, sanayiciyi kendi mukadderatına terk etmektir. Bu durum hem endüstrimiz ve birebir vakitte ülkemiz açısından telafisi imkansız sonuçları ortaya çıkaracaktır” dedi. Keçeci, “Sanayici şaşkın, yılgın, moralsiz. Tahlil nerede ve ne vakit bilen de söyleyen de yok. Bu kahır nitekim kalıcı mı süreksiz mi bilinmeyen. Bizim cezalara değil, üretmeye muhtaçlığımız var. Bu niçinle oluşan güç kahrının faturasının sanayiciye kesilmesinden bir an evvel vazgeçilmesini ve öbür tahlil yollarına gidilmesini biz üretmek zorunda olan endüstriciler olarak ısrarla talep etmekteyiz” açıklamasını yaptı.
KAYA: SON DAKİKA HABER VERİLDİ, HERKES PANİKTE
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, şu an tüm sanayicilerin gündeminin güç kesintileri olduğunu belirtti. Kaya, “Fabrikaların dur kalk yapması hem performans kaybına yol açacak tıpkı vakitte terminsel açıdan külfetleri birlikteinde getirecek. Şu an kimse stoka çalışmıyor. vakit içinde yarışıyoruz. Bunu keşke daha evvelde haber verselerdi. Üreticiler de sanayi kuruluşları da müşterilerine haber verir, ona göre tedbir alırlardı. Son dakika oldu. Herkes panik. Bu durum süreksiz mi kısa vadeli mi? Herkes bununla ilgili bir açıklama bekliyor. Biz de ilgili bakanlıklara yazı göndereceğiz ve karşılık isteyeceğiz” dedi.
KÜÇÜKKAYALAR: RÜZGAR VE GÜNEŞ GÜCÜNE YÜK VERİLMELİ
Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Lideri Buğra Küçükkayalar, “Her sert geçen kışta, İran ya da Rusya tarafınca vanalar kapatılır mı, her sıcak geçen yazda elektrik sunumu kâfi olacak mı üzere tasaları artık yaşamamalıyız! Doğal gazda depolama kapasitemiz epey evvelde artırılmalı, belli aralıklarla yaşadığımız bu üzere durumlar için bir B planımız kesinlikle olmalıydı” dedi. Küçükkayalar: “Bu durumun ihracat taahhütlerini gerçekleştirme noktasında iş insanlarını güç durumda bırakacağı, orta vadede ülkemiz endüstrisinin risk endeksinin artmasına niye olabileceğini de göz önünde bulundurmak gerek. Daha fazla güneş ve rüzgâr güç sistemlerinin kurulması gerekmektedir” biçiminde konuştu.
YORGANCILAR: 50 MİLYON EURO’LUK CAM FIRINLARI RİSK ALTINDA
Güç kesintilerinin en büyük risk teşkil ettiği dallardan biri cam sanayii. Dalın değerli isimlerinden Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, cam endüstrisinin yapısı gereği elektrik ve doğalgaz başta olmak üzere güç kesintilerine katiyetle tahammülü olmadığına dikkat çekerek, cam fabrikalarında yedekleme sistemleri olsa da en çok 48 saatlik bir müddetyi kurtarabileceğini aktardı. Birtakım kesimlerin 3 gün, birtakım dalların bir haftalık güç kesintilerini kaldırabileceğini, lakin kimi bölümlerin 7/24 çalışması gerektiğini bildiren Yorgancılar, burada hükümetin bundan öncelik sırası belirleyip kesintileri buna nazaran gerçekleştirmesi gerektiğini vurguladı. Yorgancılar, “Bunları kâr korkusuyla söylemiyorum. Bilhassa demirçelik ve cam sanayilerinin hassasiyeti için söylüyorum” dedi. Cam fırınlarının kâfi güç olmadığı için soğuması halinde önemli bir maliyet ve kullanılamayan kapasite tehdidi ile karşı karşıya kalındığını tabir eden Yorgancılar, “Enerji yetersizliği niçiniyle cam fırınları için kâfi ısıyı sağlayamazsanız cam fırınınız soğur. Soğursa da likit cam fırına yapışır. Bu durumda soğuk bakım gerekir ki bunun mühleti en az 4-5 ay… Bir cam fırını 40-50 milyon Euro civarında. Hem yatırım maliyeti tıpkı vakitte kaybolan kapasite açısından bu durum bizi kahra sokar” sözlerini kullandı.
ZEYDAN: YENİLENEBİLİR YATIRIMLAR ÖZENDİRİLMELİ
Eskişehir Ticaret Borsası Lideri Ömer Zeydan da tamda üretim ve ihracatın ivmelendiği bir devirde bu durumun yol açabileceği olumsuz sonuçlara karşı alınacak süreksiz tahlillerde üretim süreçleri ve dalların dikkate alınması gerektiğine dikkat çekti. Zeydan, “Yakın vadede yenilenebilir alternatif güç yatırımları özendirilmeli ve özel kesimin elektrik üretimindeki fiyatlamaları güncellenerek yıl bazlı mahsuplaşmaya imkan sağlanmalıdır” dedi.
SEYHAN: DAĞITIM ŞİRKETLERİ KORUNUYOR CEZA SANAYİCİYE YANSITILIYOR
Eskişehir Müteşebbis İşadamları Derneği (ESMİAD) Lideri Şamil Seyhan da, “OSB’lerde 3 gün boyunca; kamera, güvenlik, bilgisayar ve bilgi sistemleri ile etraf aydınlatmaları için elektrik gücü tüketimi yapılması, dışında elektriğin büsbütün kesileceği, devamında da dağıtım şirketlerine uygulanacak olan müeyyidelerin sanayicilere yansıtılacağı bilgisi verildi. Bu kabul edilebilir bir durum değil. Dağıtım şirketleri muhafaza altına alınırken biz sanayicilerin; yapılan ticaret kontratları, ihracat beklentileri ve üretim aksamalarından kaynaklanacak kayıplarını kim nasıl telafi edecek? Çok acil tedbir alınıp durumun olağana dönmesi, biz endüstriciler için elzem. Her hususta sanayicilerin yanında olan devletimizden bu bahiste da takviye beklemekteyiz” biçiminde konuştu.
ŞARMAN: MUAFİYET İÇİN BAKANLIĞA YAZI YAZDIK
Türkiye Besin ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu Lideri Demir Şarman da, 28 üye derneği altındaki 2000’den çok firmayı temsil ettiğini belirterek, Güç Bakanlığı’na bir mektup kaleme aldıklarını bildirdi. Şarman, şunları söylemiş oldu: “Kesintiler bölümümüzde başta besin güvenliği olmak üzere telafisi mümkün olmayan ekonomik kayıplara sebep olabileceği üzere besin hiperenflasyonuna da yol açacaktır. “Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde onaylı ve kayıtlı işletmelerin” uygulanacağı açıklanan doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulması tarafında talebimizi sunduk.”
KRİZ 15 MART’A KADAR yine EDEBİLİR
GazDay Güç Genel Müdürü Mehmet Doğan, Türkiye tarihinde birinci sefer tüm endüstrinin gücünün tıpkı anda birebir müddetle kesilmeye çalışıldığını söylerken, asıl sorunun İran’dan doğal gazın alınamaması değil, arz güvenliğinin sağlanamaması olduğunu savundu. Yazın değerli denilerek gaz alınmayıp depolardaki gazın kullanıldığını lisana getiren Doğan, depolardaki gaz bitip de epey soğuk geçen ardışık günler niçiniyle krizin patlak verdiğini kaydetti. Doğan, 15 Mart’a kadar güç krizinin yinelayabileceği ikazında bulundu.
DEPODAKİ GAZLAR TÜKETİLDİ
Güç kriziyle ilgili değerlendirmelerde bulunan Doğan, Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanım oranının ortalama sıcaklıklara nazaran belirlendiğini, bu metodun kusurlu olduğunu belirterek, “Türkiye’nin günlük doğal gaz kullanması 300 milyon metreküp olduğu varsayım ediliyor. Pekala bu 300 milyon metreküp neye bakılırsa belirleniyor? Bu işleri ortalama sıcaklıklara göre alır yaparsanız yanılgı olur. Geçen yıl ocakta 6 milyar metreküp tükettik bu bize kâfi, diye düşünürseniz kusur yaparsınız. Bütün kaynaklardan akış sağlanırken, talep iddiasını gerçek yapmak gerekir. Kaynak kesildiğinde ne yapılması gerektiğini öncesinden hesaplamak gerekir” dedi. Yeni yıla girerken aslında ‘Krizin ben geliyorum’ söylemiş olduğini, Türkiye’nin İran ya da öbür bir kaynaktan gaz gelmemesi halinde bunu tolore edemeyeceğinin ortada olduğunu lisana getiren Doğan, “esasen gaz yetmeyecek biçimde yeni yıla girdik. Depolardaki gazlar yazın bitti. Gaz meblağları yaz aylarında epeyce arttığı için yüksek fiyattan gaz almamak ismine depolardaki gazlar tüketildi, yani bir manada artırım yapılmamak için stoklar kullanıldı.” sözlerini kullandı.
ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA EK ÖNLEMLER ALINMASI GEREKEBİLİR
Doğan, “Türkiye’de iş yapan yabancı müşterilerimiz arıyor, ‘Ne yapacağız artık, bu biçimde bir şey görmedik daha önce’ diyorlar.” diye konuştu. Öte yandan sanayicilerin başında birtakım soru işaretleri olduğunu da belirten Doğan, gazı kesilmeyeceğini lakin firmaların özetlemek gerekirseğını, lakin yüzde 60’ın aşılması durumunda cezanın ne olacağının açıklanmamasının da telaşlara niye olduğunu, kimi sanayicilerin ‘acaba rakibim özetlemek gerekirsek mı’ tasalarını taşıdığını bildirdi. Doğan, “KAB yani kesinti aşım bedeli uygulayacak deniyor lakin onun da ne kadar olacağı muhakkak değil” dedi. Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Lideri Yaşar Arslan da, “Önümüzdeki bir haftalık dönemde kimi ek önlemlerin alınması gerekliliği ortaya çıkabilir.” tabirlerini kullandı.
‘İHRACATÇI, ÇİN’DEN TÜRKİYE’YE GELEN ALICILARI KAYBEDEBİLİR’
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe: Kesime panik havası hakim. 18 binden çok hazır giysi ihracatçısını ve 20 milyar doları aşkın ihracatı temsil ediyorum. Biz süratli üretip, süratli teslim eden ve bu özelliğimiz ile de dünyada tercih edilen bir ülkeyiz. Güç kesintileri sebebi ile önümüzdeki günlerde teslimatlarda bir aksama olacak. Jeneratörler ile çalışmaya çalışacağız lakin ne kadar faydalı, üretken olacak bilemiyoruz. Onda da maliyetler yüksek. Kesintilerin hazır giysi ihracatına haftalık maliyeti 250 milyon doları bulabilir. Bundan da öte müşteri kaybedeceğiz. Vaktinde bu sebeple Çin’den Türkiye’ye gelen alıcıları kaybetme riskimiz var. Umuyoruz bu hafta ile hudutlu olur uygulama. İhracat amacını artırdığımız bu vakitte hepimiz şoktayız.
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lider Yardımcısı Çetin Tecdelioğlu: Bu durum bizleri olumsuz manada etkileyecek. Pandemiden dolayı tedarik zinciri Türkiye’ye kaymıştı. Bunda da en değerli tesir süratli teslimattı. Bizlerin bu fırsatı kaybetmemesi lazım. Elektrik kesintisi endüstrinin durması demek. Umarım kısa müddetli, süreksiz bir durum olur.
TİM Dallar Kurulu Maden Kesimi Lideri Rüstem Çetinkaya: İmalat yapamazsak ihracat da duracak. Bu durum bizleri olumsuz etkileyecek. Siparişlerin ağır olduğu bu vakitte üretimin durması ihracatın da yavaşlaması manasına gelecek.
Mesken ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Lideri Talha Özger: Kesintilerin yaratacağı üretimdeki aksamalar ihracatı olumsuz etkileyecek. İhracat taahhütlerini yerine getiremememiz halinde birtakım cezai kurallar var. Bunu yabancı müşterilerimize anlatmakta zorlanırız. İhracatta büyüme gösteriyoruz. Pandemi koşullarında bile endüstrinin çarklarını durdurmadık, bir daha durmamasını ümit ediyoruz.
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lider Adayı Kazım Taycı: Şu anda epey önemli manada gemisi, konteynırı hazırlanmış siparişler var. Bu durum plan dışı kesinti olması sebebiyle taahhütleşmelerimizde önemli ezalara yol açacaktır. Bilhassa bu ay ihracatımızı olumsuz etkileyecektir.
ARMATÜR Derneği İdare Şurası Lideri Gökhan Turhan: Bu sorunun kısa müddetli olması sanayimizi ve ihracatımızı hayli etkilemese de yaratacağı olumsuz durum gelecek planlarında endüstrideki kuvvetli algımızı olumsuz tarafta etkileyecektir. Umarız bu sorun en kısa müddette tahlile kavuşacak, ihracat ve üretimi durduran bu durum ortadan kalkacaktır.
‘ENERJİ ŞİRKETLERİ KONTRATLARINI İPTAL EDECEK’ SAVI
Doğal gaz arzındaki kısıt üzerine güç dağıtım şirketlerinin mukaveleleri iptal edip yeni kontrat yoluna gidecekleri belirtiliyor. Sav sahibi endüstriciler, güç şirketlerinin telefonla arayarak elektrik mukavelelerinde iptal hazırlıklarını duyurduklarını söylerken, çabucak hemen ocak ayı başında yeni yapılmış kontratları iptal ederek, bakanlığın ‘geçici bir durum’ diyerek nitelediği durumu kalıcı bir artırıma çevirmek istemelerini eleştiriyor. Sanayicilere ulaşan güç şirketlerinin temsilcilerinin mart-nisan üzere mukavelelerin yenilenebileceğini, artırımı kabul etmeyen sanayicilerin öbür şirketlerle çalışması gerektiğini söylemiş oldukleri sav ediliyor.
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, güç şirketleriyle mukavelelerin ocak ayında yapıldığını, bu biçimdece endüstricinin bu yılın maliyetlerini hesaplarken bunu baz aldığını, fakat artık güç şirketlerinin bunu iptal hazırlığı ortasında olduklarını duymuş olmaktan dolayı huzursuz olduklarını söz etti. Dış kaynaklı güç tedarikinde yaşanan sorunu endüstriciler olarak gördüklerini ve anladıklarını vurgulayan Eroğlu, “Burada güç şirketlerinin kalıcı bir fiyat artışına dönmesini gerektirecek bir durum yok. aslına bakarsanız kamu da sorunun giderilmesi için çalışıldığını ve kestirimi 10 gün ortasında çözüleceğini belirtiyor. Kalıcı bir durum olacaksa aslına bakarsanız artırımı anlarız. Lakin durum buyken ocak ayında daha taze yapılmış mukaveleleri iptal etmek üzere bir mazeret olamaz. Bu durum imalat sanayiinin rekabetçiliğini olumsuz etkiler” halinde konuştu.
SANAYİ DALINDA PANİK DAHA DA ARTTI
Mesken ve Mutfak Sanayicileri ve İhracatçıları Birliği (EVSİD) Kontrol Şurası Üyesi Burak Lider, çabucak bir panik havası ile mukavelelerin iptal edilmek istenmesine yönelik duyumlar aldıklarını belirterek, bu yaklaşımın endüstrideki panik havasını daha da artırdığını söz etti. Pandemi periyodunda toplumun tüm kesitlerinin fazlaca farklı zorlukları deneyim ettiklerini vurgulayan Başkan, “Süreç bize evvela sıhhat olarak yüzünü gösterse de çabucak ardından ham unsurdan güce, lojistikten tedarik zincirine farklı konularda farklı sorunları yaşadık. Evet pandemi sürecinde dünyada kimi düşünceler yaşanıyor, ancak bu badireyi bir istikameti ile fırsata çevirmeye çalışan güç odakları da oluyor ve sorundan menfaat elde etmeye çalışıyorlar. Bunu hammadde ve lojistik üzere yaşadığımız tüm problemli süreçlerde gördük. Bugün bu hususta duyumlar aldık. Daha birinci-ikinci günde çabucak bir panik havası ile ya da panik havası yaratılarak kontratlar iptal ediliyor ya da artırım isteniyor. Biz bilhassa elektrik satan özel şirketlerde bunu daha evvelki vakit içinderda da deneyim ettik. aslına bakarsan bu süreçte endüstrici bölümünde bir ceylan ürkekliği var. Bu yaklaşımın gerçek olmadığını, sanayi dalında paniği daha artırdığını düşünüyorum.
KÜTÜKCÜ: SANAYİCİYİ ZORLAMAYA DEVAM EDİYOR
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, kesintileri kıymetlendirerek, “Üretimin ve ihracatın artış ivmesi gösterdiği bir devirde OSB’lerde yaşanan elektrik kesintileri sanayicileri zorlamaya devam ediyor. Mevzuyu yakından takip ediyoruz. Kimi yetkililer İran’a sorunu çözmeye gitti. OSB’lerimiz şu anda bu süreci yönetmek, sanayicilerimizin üretim kayıplarını minimumda tutmak için olağanüstü çaba gösteriyor. Lakin buna karşın şunu biliyoruz ki, kesinlikle olumsuz bir yansıması olacak” biçiminde konuştu.
AYDIN: YAZILI TALİMAT GEREKLİ, BEKLİYORUZ
OSTİM Lideri Orhan Aydın, yaptığı açıklamada, kelamlı bir talimatla kesintinin bildirildiğini ve hazırlıklı olmak için kesinti planlarını sanayicilerle görüşerek hazırladıklarını söylemiş oldu. Buna karşılık, resmi bir yazı da beklediklerini ve bu yazının gönderilmesinin değerli olduğunu söyleyen Aydın, “Biz hazırlığımızı yaptık. OSBÜK ortasındaki haberleşmelerimizde de anladığımız kadarıyla resmi yazı çabucak hemen kimseye gelmemiş. Biz de yazılı bir metin bekliyoruz. Bugün kesintilere başlayacağız fakat resmi bildirim olmadan kesinti yapamayız. Kelamlı bir tabir elektrikleri kesmeye yetmez. Mühürlü bir yazının gelmesi lazım. OSTİM’de üretimin arttığı bir dönemdeydik. Her ay elektrik talebi artıyordu, bu da üretim artışı manasına gelir doğal. Umarım kısa müddette atlatırız” dedi.
BAHAR: KARTOPU ÜZERE YUVARLANDI, ÇIĞA DÖNÜŞÜYOR
Antalya Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Lideri Ali Bahar, güç alanında yaşanan problemlerin kartopu üzere yuvarlanarak çığa dönüştüğünü belirtti. Bahar, “Ülkemizde bir güç krizi yaşanıyor ise bu sorunu toplumun tüm kısımlarının ortak bir biçimde sırtlamalı. Sorunu fabrikalardan bir bariyer ile durdurmaya kalkmak tüm ülkenin çığ altında kalmasına niye olmaktan diğer bir işe yaramayacaktır. OSB’lerimizde üretimini 7/24 sürdürmek zorunda olan, en ufak bir aksaklıkta üretimi uzun müddet duracak, stoku çöp olacak fabrikalarımız var. Ülke imalatının 3 gün müddetle durdurulması hayal bile edilmemesi gereken vahim bir şeyken, bunun harekete geçirilmesi fazlaca daha vahim ve tehlikelidir” dedi.
SÖZDİNLER: CEZAİ MÜEYYİDELERİ KABUL EDİP ÜRETİM YAPANLAR VAR
Çerkezköy OSB İdare Konseyi Lideri Eyüp Sözdinler, şunları söylemiş oldu: “BOTAŞ’tan gelen yazıyı sanayicilerimize ilettik. Kesintinin yapıldığı günlerde kullanım yapan sanayicilerin ise mevcut tarifelerinin yüzde 50 oranında cezalandırılacağını belirttik” diyerek, şunları söylemiş oldu: “Gözlemlediğimiz kadarıyla endüstrici buna uymaya çalışıyor. Vardiyayı azaltma yoluna giden firmalarımız var lakin sanayicilerimiz güç durumda. BOTAŞ yazısından ikinci bir duyuruya kadar ibaresine yer veriyor yani kesintinin mühleti de tam net değil. Buna ek olarak gaz kesintisini kabul etmişken öbür yandan da TEİAŞ kesintiye gideceğini deklare etti. Bu kapsamda endüstricilerden iki gün boyunca kademeli bir biçimde güç kullanmasını azaltmasını daha sonraki iki günde de hiç elektrik kullanmaması istenirken daha sonraki gün olağana dönebileceğimiz aktarıldı. Eldeki müşterileri tutmak ve siparişleri yetiştirmek ismine bölgemizdeki birtakım endüstriciler, cezai müeyyideleri kabul edip üretim devam ediyor.”
ÖZLEYEN: TEİAŞ KESİNTİYE GİDEBİLİR, MUKAVELELERDE VAR
İkitelli OSB Bölge Müdürü İhsan Özleyen, “OSB’lerin hangi saatlerde ne kadar yük çekeceği konusunda programlar verildi. Bize yarı yarıya yük düşümü önerildi. Bu program her sanayi bölgesi için farklılık arz edebilir. Kış olması niçiniyle sanayi tesislerimizde güç kullanımları azamî seviyede. Bunun haricinde birtakım OSB’ler elektriği TEİAŞ’tan almıyor. Bu bölgeler üretime olağan koşullarda devam ediyor. Başka yandan TEİAŞ rastgele bir resmi bildirim yapmadan kesintiye gidebilir. Bu durum mukavelelerde net olarak yazıyor. Türkiye’deki güç kullanımları ikili kontratlarla dağıtılıyor. Sonuç prestijiyle önce yapılan duyurular var” açıklamalarında bulundu.
KARABULUT: TOPU ENDÜSTRİCİNİN KUCAĞINA BIRAKTILAR
Isparta Süleyman Demirel OSB Lideri Mustafa Karabulut da, TEİAŞ Antalya Tansiyon Takip Müdürlüğü tarafınca OSB’de güçten sorumlu elektrik mühendisinin telefonla arandığını ve Salı, Çarşamba ve Cuma günü olmak üzere toplam 72 saat elektrik kısıtlaması yapılmasının talep edildiğini söylemiş oldu. Karabulut, şunları kaydetti: “TEİAŞ ve CK yetkilileri telefonlarımıza çıkmıyor. Uygulama nasıl olacak. Bölgemizde 75 fabrika var. İletim sınırlarında güç olacak. Lakin bize ‘kesintiyi sen yap’ diyorlar. Topu endüstricinin kucağına bıraktılar. Yazılı bir açıklama yapmıyor, yalnızca telefonla bilgi veriyorlar”
SİLAHTAROĞLU: KALICI TAHLİL İÇİN OSB’LERDE DEPOLAR KURULMALI
Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Lideri Sedat Silahtaroğlu, “Biz var olan güç kapasitemizi yüzde 50 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak lakin üretim olması mümkün değil. Bu karar tüm Türkiye’de uygulanacak. İhracatçı için endüstrici için epey güç. En kısa vakitte tahlile kavuşturmak lazım, bir an evvel kısa vadede siyasi ve ticari meseleler çözülmeli. Kalıcı tahlil olarak da OSB’ler de doğal gaz depoları bulunmalı. Bizim şu an yapabileceklerimiz; üretimleri telafi edilebilecek kadar azaltalım, jeneratörleri hazır tutalım, üretimimizi gece vardiyasına ve tatil günlerine kaydıralım” diye konuştu.
TOKKAN: SKALA SİSTEMİ OLMAYAN OSB’LER BÜSBÜTÜN KESİNTİYE GİTTİ
İMES OSB Lideri Ahmet Tokkan da “Var olan güç kapasitemizi yüzde 80 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak lakin üretim olması mümkün değil. Bizde bir skala sistemi olduğu için bölgemize gelen kısıtlı enerjiyi, kısıtlı biçimde dağıtabiliyoruz. Fakat skala sistemi olmayan OSB’ler ise enerjiyi sistem üzerinden ayarlayamadıkları için büsbütün elektrik kesintisine gitti. En kısa vakitte tahlile kavuşur” açıklamalarında bulundu.
ÖZSOY: UMUDUMUZ EN AZ HASARLA ATLATILMASI
Demirtaş OSB Lideri Ersan Özsoy ise “DOSAB olarak geçtiğimiz haftada günlük olarak tarihi seviyede yüksek elektrik tüketim sayılarını gördük. Yüklü olarak ihracat yapan otomotiv ana ve yan sanayi ile dokuma bölümü firmalarından oluşan bölgemizde, üretimin dorukta olduğu bir periyotta olan doğal gaz ve elektrikte kısıntı/ kesintiler bizleri pek sıkıntı durumda bıraktı” dedi. Özsoy, “Bazı firmalarda üretim planlaması yaparak orta vermek mümkün lakin, prosesi gereği daima güce muhtaçlığı olan işletmeler için durum daha makus. Umudumuz, bu sürecin en kısa vakitte ve üretimimize en az hasar verecek biçimde atlatılması. Lakin güç arz güvenliği konusunun epey önemli olarak masamızda olması şart” dedi.
ŞAHİN: 3 GÜNDen çok KESİNTİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL
İnegöl OSB Lideri Zeki Şahin, “Sanayicinin bir gün bile çalışmaması maliyetini artırır” diyerek, şunları kaydetti: “Bursa’da en çok güç tüketen OSB’yiz. Geçen yıl elektrik tüketimimiz 684 milyon KWH oldu. Son aylarda aylık 65 milyon KWH tüketimimiz oldu. Yıllık ortalamamız ise 57 milyon KWH. 2020 yılına göre yüzde 15 güç tüketimimiz arttı. Doğal gazda da 90 milyon metreküp kullanımla bundan evvelki yıla bakılırsa yüzde 5 artış kaydettik. Tüketimler arttı. Endüstrimiz yüksek kapasite ile çalışıyor. Bu tempoda bu duruşlar maliyetleri, teminleri, üretimleri olumsuz etkileyecek. Bunun bir an evvel olağana dönmesini bekliyoruz. Kesintinin 2 -3 günden çoksı katlanılabilir ve sürdürülebilir değil.”
GÜLMEZ: HAFTASONLARI ÇALIŞARAK KAYBI TELAFİ EDERİZ
Nilüfer OSB Lideri Erol Gülmez ise “72 saat üretim duracak, hayat duracak. Kimsenin kestirim edebileceği ve dilek ettiği bir durum değil. Ancak yapacak bir şey de yok. Bölgemizde otomotiv sanayi tartıda. Umarız ki bundan daha sonraki günlerde benzeri bir sorun yaşanmaz ve haftasonları da çalışarak yaşanacak kaybı telafi ederiz” diye konuştu.
KORUN: ANİ GELİŞMELERE NASIL AYAK UYDURACAĞIZ?
Hasanağa OSB Lideri Ömer Faruk Korun, “Son haftada endüstriciler olarak, doğal gaz başta güçte artırımlar, tarife değişimleri, yüzde 40 kısıntı uygulamaları üzere gelişmelerle adeta başımız döndü. Son olarak, elektrik kısıntı ve kesintileri konusu önümüze geldi. Üretime, ihracata mı odaklanacağız yoksa bu ani gelişmelere mi ayak uyduracağız, planlama yapacağız inanın şaşırmış durumdayız. En kısa müddette arz badiresinin sona ermesi, üreticilerimizin telaşlarının giderilmesini umuyoruz” dedi.
ÇEVİKEL: GÜÇ ARZI ISTIRAPLARINI GÖREREK, DAVET YAPMIŞTIK
Demirtaş OSB Endüstrici ve İş İnsanları Derneği Lideri Nilüfer Çevikel de “Bu durum, her kuralda üretime odaklanan sanayicilerimizin motivasyonunu olumsuz etkileyecek. Dünya genelinde şiddetli bir imtihan verilmesine sebep olan güç krizinin arzı karşılama açısından sorun yaratacağı istikametindeki sinyalleri bakılırsarek tedbir davetlerimizi daha evvel de yapmıştık. Güçte dışa bağımlılığımız sürdükçe üretim gücümüzü sekteye uğratan krizlerden daha fazla etkilenmek durumunda kalabiliriz. Yeşil gücün ve güçte bağımsız olmanın değerini acı deneyimlerle öğrendiğimiz bugünlerde; iktisat idaresinin, sanayiciyi mağdur etmemek ismine atacağı adımların hızlanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.
ESKİOĞLU: SÜRECE ENDÜSTRİCİ OLARAK DAYANAK VERİYORUZ
Kütahya 1.OSB Lideri Tolga Eskioğlu “Kesintiler niçiniyle üretim duracak. Üretimi saatlerini kesintilerin haricindeki saatlere kaydırarak çalışmalar devam edilecek. Firmalar vardiyalarda değişiklik yapıyorlar. Önlemlerimizi aldık. Mecburilik niçiniyle yaşanacak bu süreci sanayicilerimiz, ihracatçılarımız telafi edebilir. Bu sürece endüstrici olarak dayanak vereceğiz. Cam ve seramik bölümünde faaliyet gösteren kimi firmalarımız, fırın çeşitlerine nazaran ya üretimi durdurarak 3 günlük mola verecek ya da jeneratörleri devreye alacak. Başta Çin olmak üzere güç tüm dünyanın sorunu oldu. Kış kurallarında üretimin nispeten azaldığı bir periyotta sanayicilerimiz bu süreci telafi edebilir fakat daima olması durumunda sorun yaşanacaktır” açıklamalarını yaptı.
YEŞİLAY: DEVAMININ GELMESİ KÜLFET YARATIR
Afyonkarahisar OSB Lideri Bekir Yeşilay da, “Resmi yazılı bir doküman bize ulaşmadı lakin şifahen bilgilendirme yapıldı. Sanayicilerimize ilettik. Kesintiler gerekli önlemleri alıyorlar. Birkaç günlük kesintilere firmalar uyacaktır fakat devamının gelmesi halinde düşünceler yaşanır. OSB’mizde fazlaca sayıda et kombineleri ve soğuk hava depoları bulunuyor. Jeneratörlerle, vardiyalı sisteme geçerek ve birtakım çalışanlarına da yıllık müsaadelerini kullandırarak kesintileri telafi etmeye çalışacaklar” dedi.
BESİN DALI MUAF TUTULMALI
Güçte yaşanan kriz, besin kesimini tehdit ediyor. Ülke genelinde organize sanayi bölgelerinde 3 gün mühletle uygulanacak elektrik kesintisi besin üretimini tehdit ederken fiyatları da artıracağı kaygısı yaşanıyor. Bu niçinle besin kesiminin kesintilerden muaf tutulması isteniyor. Mutfak Eserleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD) Lideri Ebru Akdağ, besin güvenliğini ve teminatını riske atmaması için gereken tedbirlerin alınması gerektiğini ve güç kesintisinin besin sanayiine uygulanması durumunda bunun, hem sofralarımızda önemli bir besin güvenliği riski doğuracağını birebir vakitte besin sanayiinde telafi edilemez ekonomik kayıplara niye olacağını söylemiş oldu. Akdağ, “Gıda endüstrisi, doğal gaz ve elektrik kesintilerinden muaf tutulmalı” dedi.
Doğal gaz ve elektrik kısıtlamalarının bilhassa besin kesiminde faaliyet gösteren kuruluşlar için epey önemli kayıplar manasına geleceğini vurgulayan Akdağ, şu değerlendirmeyi yaptı: “Gıda üretiminde kullanılan hammaddelerin tarladan soframıza kadar uzanan tüm evreleri titizlikle yönetilmek durumunda. Besinlerin rastgele bir sıhhat riski taşımadan ve israf olmadan tüketicilere, yani sofralarımıza ulaşabilmesi için uygulanması gereken hammadde tedariki, besin sürece, depolama, nakliye ve sunuş halleri büyük kıymet taşımaktadır. Bu süreçte uygulanması gereken ısıl süreçler, üretimdeki kritik denetim noktalarının gözetilmesi, soğuk hava depolarında uygun şartların sağlanması üzere güç kesintilerine tahammülü olmayan adımlar bulunmaktadır. Mümkün güç kısıtlaması evvela besin güvenliği riski doğuracak olup, önemli boyutlarda besin israfına da niye olacak. Doğal gaz ve elektrik kısıtlamalarından besin endüstrimiz muaf tutulmalı.” Biroldukca kesimi durma noktasına getiren pandemi devrindeki kısıtlamalarda besin kesiminin bu kısıtlamalardan muaf tutulduğunu ve dalın bu devri muvaffakiyetle geçtiğini vurgulayan Akdağ,“Pandemi sürecinde besin bölümü çalışmasına devam etmesine imkan sağlayan muafiyetler yardımıyla rafl arın boş kalmamasını sağlayarak değerli bir imtihandan takdirle geçmiştir. Bugün de gibisi bir muafiyetle besin garantisini sağlayabilmeliyiz” dedi.
ZİNCİR KOPARSA SONUÇ ÖNGÖRÜLEMEZ
Öte yandan Şekerli Mamul Sanayicileri Derneği (ŞEMAD) İdare Heyeti Lideri Şemsi Kopuz bir açıklama yaparak, besin tedarik zincirinin rastgele bir halkasında güç kesintisi yapılmasının zincirin kopmasına niye olacağını, bunun sonuçlarının ise öngörülemez boyutlarda olduğunu tabir etti. Kopuz bu öngörüler doğrultusunda, üretimde aksama yaşanmaması ismine Türk besin ve içecek sanayiinin doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulmasını talep ettiklerini tabir etti. Kopuz, bu bahiste ilgili kurumlara resmi müracaatta bulunduklarını söylemiş oldu.
ÇİĞ SÜT ÜRETİCİSİNİ DE VURACAK
Endüstrideki elektrik kesintileri çiğ süt üreticisini vuracak. Çiftçiden günlük süt alarak işleyen süt fabrikaları elektrik kesintisi uygulanacağı için sütü işleyemeyecek. Süt fabrikaları elektrik kesintisi niçiniyle süt işleyemeyecekleri için üreticiden süt alamayacak. Süt sanayicileri, elektrik kesintisinde kendilerine müspet ayrımcılık yapılmasını belirterek, “Elektrik kesintisi ile fabrikalarda üretim dursa bile, ineğin göğsünü kapatamazsınız. Üretici sağıma devam edecek. Fabrikalar alamayınca sütler dökülecek. Üretici mağdur olacak. Üreticiden süt alabilmemiz için fabrikayı çalıştırmamız gerekir. Bu niçinle süt fabrikalarının bu kapsamın haricinde tutulması binlerce süt üreticisi için büyük kıymet taşıyor. Yetkililer bu mevzuda hassaslık gösterip süt fabrikalarını kesintinin haricinde tutmasını bekliyoruz” görüşünü lisana getirdi.
KESİNTİ UYGULAMASI ‘ŞİMDİLİK’ YÜRÜRLÜKTE OLMAYA DEVAM EDECEK
Soğuyan hava koşullarıyla bir arada İran’dan gelen gazın kesilmesiyle yaşanan doğal gaz krizi elektriği de vurdu. Alınan bilgilere göre, İran gazının gelmesi haricinde kısa vadeli mevcut sıkıntıya bir alternatif bulunmuyor. İran tarafına kesintinin tamiri için davet yapıldığı açıklandı. Bu ortada, İran’ın düşük ölçülü gaz sevkiyatının başladığı BOTAŞ tarafınca da teyit edildi lakin bu girişin arz-talep istikrarını sağlayacak düzeyde olmadığı belirtiliyor. İran’dan gelen gazın süratle artmasıyla 3 günlük olarak planlanan elektrik kesintisinin devamını engelleyecek, bir tahlil olabileceği kaydedildi. Doğal gazdaki kahır, hidroelektrik santrallerinde su azlığı kaynaklı üretim düşüşü ve soğuk havada niçiniyle konut talebin karşılanması maksadıyla doğal gaz çevrim santrallerine gaz verilememesi niçiniyle elektrikte de kısıtlamaya gidilmesine yol açmıştı. Mevcut elektrik kesinti ve gaz kullanması sınırlaması arz-talep dengeleninceye kadar devam edecek. Bilgi veren kaynaklar, Türkiye’nin depolama ve FSRU (sıvılaştırılmış doğal gazın depolandığı ve muhtaçlık olması halinde gaza dönüştürülerek mevcut şebekeye verilebilmesini sağlayan gemi-tesisler) yatırımına karşın teknik bu sorunun yaşandığının altını çizerek, bunda hayli süratli ve yüksek talep artışına gaz kesintisinin ek olmasıyla bir dengesizliğin rol oynadığını vurguladılar. Kaynaklar, Bakanlığın teknik altyapı yatırım gereksiniminin farkında olunduğunun altını çizdiler. Lakin bunlar tamamlanamadan mevcut krizin yaşandığı, 2022 ortasında süratle sistemi çapraz olarak besleyecek, depo ve FSRU dayanaklı sistemin yatırımlarının yapılmasının kararlaştırıldığını kaydettiler. Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın bu yatırımları planladığı, hali hazırda nazaranli olarak krizlere müdahale yeteneğinin de bulunduğunu lakin İran gazı kesilmesiyle beklenmedik ölçüde yüksek ve süratli bir talep artışının istikrarları bozduğu vurgulandı.
Çeşitli uzmanlar, yaşanan sorunun arz-talep dengesizliği yanında sistemin olağanüstü hallerde kullanılacak arz emniyeti altyapılarının çabucak hemen tamamlanmamasından da kaynaklandığını vurguladılar. Buna bakılırsa, İran’dan Türkiye’nin yıllık mutabakatı 9,6 milyar metreküp seviyesinde bulunuyor. Türkiye’nin doğu bölgelerinde bu sınırdan gelen gaz dağıtılıyor. Ayrıyeten, bir daha doğu bölgesini destekleyen Azerbaycan’dan gelen Şahdeniz1 alanı gazına ait düşük kapasiteli bir muahedenin yıl ortasında yapıldığı belirtilmişti. Bu sınırdan gelen gaza ait net bilgi bulunmuyor. Yüksek kapasiteli sınırlardan TANAP, ihracat yüklü bir yapıda tasarlandığı için mevcut sorunu çözecek biçimde doğu şebekesine bağlanan bir çıkışı bulunmuyor. bir daha Tuz gölü depoları ile Dörtyol’da konuşlu FSRU gemisinin yedekleme hizmeti doğuyu besleyecek biçimde altyapılarının yapılmadığı, mevcut boru sisteminin de çabucak hemen kriz periyotlarında kullanılması için gerekli teknolojik yatırımların tam manasıyla devreye girmediği vurgulanıyor. Bu niçinle, Türkiye’de oluşan olağanüstü hava kuralları ile İran’dan gelen gazın devreden çıkmasıyla oluşan arz açığının olabildiğince mevcut şebeke sistemi üzerinden dengelenmeye çalışıldığı ve alternatiflerin devreye alınamadığı, arzın nazaranli olarak yüksek olduğu bölgelerdeki gazların da arz açığı olan yerlere süratle alınamadığı kaydedildi.