Korkutan rapor yayınlandı! Riskler artıyor, acil adım atılmalı Bu yıl altıncısı yayımlanan ve 38 akademik kurum ile Birleşmiş Milletler kuruluşlarında bakılırsav yapan araştırmacıların fikir birliğini temsil eden Lancet Sıhhat ve İklim Değişikliği Geri Sayım Raporu’na (Lancet Countdown) nazaran, iklim değişikliğinin tesirlerini azaltmak, adil ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için global çapta acil aksiyona geçilmesi gerekiyor. Global sıcaklık artışının uzun vadede gezegende yaratacağı tesirlerin bedelinin insan sıhhatiyle ödeneceği ve iklim değişikliğine niye olan emisyonların nispeten daha az salındığı düşük gelirli ülkelerin toplumlarının en sert tesirleri yaşayacağı öngörülüyor.
Rapora göre, Kovid-19 aşılarına erişimin adil biçimde sağlanamadığı bu vakitte, iklim değişikliğine karşı yürütülen global çabada de emsal eşitsizlikler görülüyor. Bu kapsamda, insani gelişme endeksi sıralamasında en alt sıralarda yer alan ve emisyonlarda en az sorumluluğu olan ülkeler, iklim değişikliğine ahenk planlarının sıhhat üstündeki tesirlerinden yararlanmada da en geride kalıyor. Bu niçinle, Kovid-19 daha sonrası toparlanma planlarının Paris Muahedesi ile uyumlu olması, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için gereken sıfır karbon yatırımlarının yapılması, toplumsal ve sıhhat alanındaki eşitsizliklerin azaltılması için siyasi önderlere ve siyaset yapıcılara davette bulunuluyor.
Biroldukca ülke iklim değişikliğinin sıhhat üstündeki tesirlerine karşı hazırlıksız ve ülkeler yetersiz finansman niçiniyle sıhhat ve iklim değişikliği konusunda planlarını uygulayamıyor. Dünyada, iklim değişikliğine ahenk paketlerinde sıhhat alanına ayrılan fonlar toplam iklim değişikliği ahenk fonunun yüzde 0,3’üne karşılık geliyor. Raporda takip edilen 44 göstergeye göre, iklim değişikliğinin sıhhat üstündeki tesirleri “hiç durmadan” artıyor. Dang humması, chikungunya ve zika salgınlarının patlak verme mümkünlüğü, Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere, insani gelişme endeksi yüksek ülkelerde en süratli biçimde artıyor.
İnsani gelişme endeksi düşük olan ülkelerin yüksekte kalan ve başka alanlara kıyasla daha serin bölgelerinde sıtmaya elverişli ortamlar çoğalıyor. Kuzey Avrupa ve ABD’nin kıyı bölgeleri, gastroenterit, ağır yara enfeksiyonları ve sepsis üreten bakterilerin gelişmesine daha elverişli hale geliyor. Mevcut deniz düzeylerinden beş metreye kadar yükseklikte yaşayan 569,6 milyon insanın sel, şiddetli fırtına, toprak ve su tuzlanmasıyla müsabaka ve birçoklarının bu bölgeleri kalıcı olarak terk etme riski artıyor.
KURAKLIK OLAYLARININ SIKLIĞI, BESİN GÜVENSİZLİĞİ VE YANGIN RİSKLERİ ARTIYOR
Geçen yıl dünya genelindeki kara alanlarının yüzde 19’u yıl boyunca çok kuraklıktan etkilenirken, iklim değişikliği kuraklık olaylarının sıklığında, yoğunluğunda ve sürecinde artışa yol açıyor. Su güvenliği, sanitasyon hizmetleri ve besin verimliliğini tehdit eden iklim değişikliği niçiniyle orman yangınları ve kirleticilere maruz kalma riski büyüyor. Çok kuraklık ve besin güvensizliğinden en çok etkilenen bölgeler içinde Afrika Boynuzu yer alırken, incelenen 136 kıyı ülkesinden 95’inde deniz yüzeyi sıcaklığının yükselmesi bu ülkelerin deniz kaynaklı besin güvenliğine yönelik tehdit oluşturuyor. Bu gelişmeler dünyada günlük besin gereksinimini denizlerden elde eden 3,3 milyar insanı da süratle tehdit ediyor.
İklim değişikliği niçiniyle 65 yaş üstündeki yetişkinler daha fazla sıcak hava dalgasına maruz kalırken, sıcak hava dalgalarından en çok Çin, Hindistan, Amerika, Japonya ve Endonezya’daki yaşlılar etkileniyor. Lancet Countdown İcra Yöneticisi Anthony Costello, rapora ait değerlendirmesinde, iklim değişikliğinin şimdiden insan sıhhatine ziyan verdiğini belirterek, “Her ülke bir taraftan Kovid-19 kriziyle, bir taraftan da iklim krizinin çeşitli taraflarıyla uğraş ediyor. Bu yılki rapor, 134 ülkede orman yangınlarında bir artış yaşandığını gösteriyor. Milyonlarca çiftçi ve inşaat personeli, çalışamayacak kadar sıcak geçen günler niçiniyle gelir kaybına uğruyor. Kuraklık her zamankinden daha yaygın. Raporda 40’ın üzerinde gösterge var ve bunların birçok kırmızı alarm veriyor.” tabirlerini kullandı.
Ülkelerin salgından toparlanmaya yönelik planlarına iklim değişikliğiyle uğraşın entegre edilmesi gerektiğinin altını çizen Costello, “Önümüzde bir seçenek var. Kovid-19’dan daha sonra toparlanma, bizi insan sıhhatini güzelleştirme ve eşitsizlikleri azaltma yoluna sokan yeşil bir toparlanma olabileceği üzere, mevcut durumun devam ettirildiği ve hepimizi riske atan bir müddetç de olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“SALGINDAN TOPARLANMA PLANLARINDAKİ HER BEŞ DOLARIN SADECE BİRİ EMİSYON AZALTIMINA HARCANIYOR”
Raporun başyazarı Maria Romanello ise sıhhat ve iklim değişikliği konusundaki ilerlemeyi beş yıldır takip ettiklerini fakat muhtaçlık duyulan değişimi çabucak hemen bakılırsamediklerini aktardı. Emisyonların düşürülmesi ve yenilenebilir güç alanında olumlu tarafta epey az ilerleme görüldüğünü aktaran Romanello, şunları kaydetti: “Bu yıl ağır sıcak hava dalgaları, ölümcül seller ve orman yangınları biroldukca insanı mağdur etti. Bütün bunlar, iklim değişikliğine karşı çaba etmediğimiz her gün, durumun daha da kritik hale geldiğini gösteren dehşet verici ihtarlar. Kovid-19 daha sonrası toparlanma sürecine trilyonlarca Dolar harcanıyor lakin harcanan her beş doların sadece biri sera gazı emisyonlarını azaltmaya gidiyor ve genel olarak olumsuz bir tesirin ortaya çıkması beklenen. Sıhhat krizinden kurtuluyoruz fakat sıhhatimiz değerine. Salgından kurtulma sürecinde hepimiz için daha sağlıklı bir gelecek yaratmak için hala vaktimiz var.”
KAYNAK: AA
Rapora göre, Kovid-19 aşılarına erişimin adil biçimde sağlanamadığı bu vakitte, iklim değişikliğine karşı yürütülen global çabada de emsal eşitsizlikler görülüyor. Bu kapsamda, insani gelişme endeksi sıralamasında en alt sıralarda yer alan ve emisyonlarda en az sorumluluğu olan ülkeler, iklim değişikliğine ahenk planlarının sıhhat üstündeki tesirlerinden yararlanmada da en geride kalıyor. Bu niçinle, Kovid-19 daha sonrası toparlanma planlarının Paris Muahedesi ile uyumlu olması, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için gereken sıfır karbon yatırımlarının yapılması, toplumsal ve sıhhat alanındaki eşitsizliklerin azaltılması için siyasi önderlere ve siyaset yapıcılara davette bulunuluyor.
Biroldukca ülke iklim değişikliğinin sıhhat üstündeki tesirlerine karşı hazırlıksız ve ülkeler yetersiz finansman niçiniyle sıhhat ve iklim değişikliği konusunda planlarını uygulayamıyor. Dünyada, iklim değişikliğine ahenk paketlerinde sıhhat alanına ayrılan fonlar toplam iklim değişikliği ahenk fonunun yüzde 0,3’üne karşılık geliyor. Raporda takip edilen 44 göstergeye göre, iklim değişikliğinin sıhhat üstündeki tesirleri “hiç durmadan” artıyor. Dang humması, chikungunya ve zika salgınlarının patlak verme mümkünlüğü, Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere, insani gelişme endeksi yüksek ülkelerde en süratli biçimde artıyor.
İnsani gelişme endeksi düşük olan ülkelerin yüksekte kalan ve başka alanlara kıyasla daha serin bölgelerinde sıtmaya elverişli ortamlar çoğalıyor. Kuzey Avrupa ve ABD’nin kıyı bölgeleri, gastroenterit, ağır yara enfeksiyonları ve sepsis üreten bakterilerin gelişmesine daha elverişli hale geliyor. Mevcut deniz düzeylerinden beş metreye kadar yükseklikte yaşayan 569,6 milyon insanın sel, şiddetli fırtına, toprak ve su tuzlanmasıyla müsabaka ve birçoklarının bu bölgeleri kalıcı olarak terk etme riski artıyor.
KURAKLIK OLAYLARININ SIKLIĞI, BESİN GÜVENSİZLİĞİ VE YANGIN RİSKLERİ ARTIYOR
Geçen yıl dünya genelindeki kara alanlarının yüzde 19’u yıl boyunca çok kuraklıktan etkilenirken, iklim değişikliği kuraklık olaylarının sıklığında, yoğunluğunda ve sürecinde artışa yol açıyor. Su güvenliği, sanitasyon hizmetleri ve besin verimliliğini tehdit eden iklim değişikliği niçiniyle orman yangınları ve kirleticilere maruz kalma riski büyüyor. Çok kuraklık ve besin güvensizliğinden en çok etkilenen bölgeler içinde Afrika Boynuzu yer alırken, incelenen 136 kıyı ülkesinden 95’inde deniz yüzeyi sıcaklığının yükselmesi bu ülkelerin deniz kaynaklı besin güvenliğine yönelik tehdit oluşturuyor. Bu gelişmeler dünyada günlük besin gereksinimini denizlerden elde eden 3,3 milyar insanı da süratle tehdit ediyor.
İklim değişikliği niçiniyle 65 yaş üstündeki yetişkinler daha fazla sıcak hava dalgasına maruz kalırken, sıcak hava dalgalarından en çok Çin, Hindistan, Amerika, Japonya ve Endonezya’daki yaşlılar etkileniyor. Lancet Countdown İcra Yöneticisi Anthony Costello, rapora ait değerlendirmesinde, iklim değişikliğinin şimdiden insan sıhhatine ziyan verdiğini belirterek, “Her ülke bir taraftan Kovid-19 kriziyle, bir taraftan da iklim krizinin çeşitli taraflarıyla uğraş ediyor. Bu yılki rapor, 134 ülkede orman yangınlarında bir artış yaşandığını gösteriyor. Milyonlarca çiftçi ve inşaat personeli, çalışamayacak kadar sıcak geçen günler niçiniyle gelir kaybına uğruyor. Kuraklık her zamankinden daha yaygın. Raporda 40’ın üzerinde gösterge var ve bunların birçok kırmızı alarm veriyor.” tabirlerini kullandı.
Ülkelerin salgından toparlanmaya yönelik planlarına iklim değişikliğiyle uğraşın entegre edilmesi gerektiğinin altını çizen Costello, “Önümüzde bir seçenek var. Kovid-19’dan daha sonra toparlanma, bizi insan sıhhatini güzelleştirme ve eşitsizlikleri azaltma yoluna sokan yeşil bir toparlanma olabileceği üzere, mevcut durumun devam ettirildiği ve hepimizi riske atan bir müddetç de olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“SALGINDAN TOPARLANMA PLANLARINDAKİ HER BEŞ DOLARIN SADECE BİRİ EMİSYON AZALTIMINA HARCANIYOR”
Raporun başyazarı Maria Romanello ise sıhhat ve iklim değişikliği konusundaki ilerlemeyi beş yıldır takip ettiklerini fakat muhtaçlık duyulan değişimi çabucak hemen bakılırsamediklerini aktardı. Emisyonların düşürülmesi ve yenilenebilir güç alanında olumlu tarafta epey az ilerleme görüldüğünü aktaran Romanello, şunları kaydetti: “Bu yıl ağır sıcak hava dalgaları, ölümcül seller ve orman yangınları biroldukca insanı mağdur etti. Bütün bunlar, iklim değişikliğine karşı çaba etmediğimiz her gün, durumun daha da kritik hale geldiğini gösteren dehşet verici ihtarlar. Kovid-19 daha sonrası toparlanma sürecine trilyonlarca Dolar harcanıyor lakin harcanan her beş doların sadece biri sera gazı emisyonlarını azaltmaya gidiyor ve genel olarak olumsuz bir tesirin ortaya çıkması beklenen. Sıhhat krizinden kurtuluyoruz fakat sıhhatimiz değerine. Salgından kurtulma sürecinde hepimiz için daha sağlıklı bir gelecek yaratmak için hala vaktimiz var.”
KAYNAK: AA