Kooperatifler Kanunu’nda değişiklik Kanuna nazaran, iştirak başvurusu yapıldıktan daha sonra kooperatif idare konseyi, başvuruyu bir ay ortasında sonuçlandıracak ve müracaat sahibine bildirecek. İdare konseyi, ana kontratta belirtilen koşulları taşıyanları iştirake kabulden kaçınamayacak.
Paydaşlık hissesinin kıymeti, kooperatiflerin gaye ve faaliyet hususlarına göre ilgili bakanlıkça artırılabilecek.
Sigortacılık Kanunu kapsamında sigortacılık faaliyetinde bulunacak kooperatifler için en çok hisse taahhüt hududu uygulanmayacak ve iştirak hissesinin kıymeti ilgili kurumun görüşü alınarak belirlenecek.
İdare heyeti yıllık faaliyet raporu, gelir masraf farkı hesapları, bilanço ve denetçi raporları, ortaklar tarafınca elektronik ortamda da incelenebilecek.
Genel şura toplantısı, ana kontratta karar bulunması kaidesiyle elektronik ortamda da yapılabilecek.
Genel şura tarafınca, denetleme organı olarak nazaranv yapmak üzere en çok 4 yıl için en az bir yahut daha fazla denetçi seçilecek. Denetçi, genel konsey namına kooperatifin bütün süreç ve hesaplarını tetkik edecek.
Denetçi raporu genel konseye sunulmayan kooperatiflerde, finansal tablolar, idare şurası yıllık faaliyet raporu ve ibra hakkında alınan kararlar geçersiz olacak.
Kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerin idare konseyi üyeleri, bunların ortağı olduğu üst kuruluşlarda nazaranv alsalar dahi sırf bir fiyat yahut huzur hakkı alabilecek.
DIŞ KONTROL
Kooperatiflerin dış kontrol sisteminin bir daha düzenlenmesi ve aktif kontrol sistemi kurulması hedefleniyor. Buna göre, bakanlıkça çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro üzere kıstaslar dikkate alınarak belirlenen kooperatif ve üst kuruluşları dış kontrole tabi olacak. Dış kontrol, finansal tabloların kontrolü halinde olacak. İdare konseyinin yıllık faaliyet raporu ortasında yer alan finansal ayrıntıların, denetlenen finansal tablolar ile dengeli olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da dış kontrolün kapsamı ortasında yer alacak.
Dış kontrol, genel şuraca alınan karar doğrultusunda Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetçiler, Özgür Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na tabi meslek mensupları, ilgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri yahut merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birliklerce yapılabilecek.
Kooperatifler, kooperatif birliklerine, kooperatif birlikleri de merkez birliğine ortak olmadığı takdirde kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefalet sağlayamayacak, kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapamayacak, bu kapsamdaki müracaatlarda birlikler kooperatifleri, merkez birliği de birlikleri iştirake kabulden kaçınamayacak.
GENEL ŞURA İÇİN BAKANLIK TEMSİLCİSİ MECBURİLİĞİ
Yapı kooperatifleri, ana kontratta gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların yahut iş yerlerinin ortaklar ismine tescil edilmesiyle emeline ulaşmış sayılacak ve dağıtılacak lakin tescil sürecinden daha sonra yöntemine uygun biçimde ana mukavele değişikliği yapılarak kooperatifin gayesinin değiştirilmesi halinde dağılmaya ait karar uygulanmayacak.
Kooperatifler, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Türkiye Ulusal Kooperatifler Birliği, genel heyet toplantılarından en az 15 gün evvel ilgili bakanlıktan temsilci talebinde bulunacak. Genel şura toplantıları, bakanlık temsilcisinin huzurunda açılacak ve devam edecek. Temsilci, toplantının kanunlara, ana kontrata ve gündeme göre yürütülmesine nezaret edecek.
Ortaklarının çoğunluğu bayanlardan oluşan ve bayan emeğinin kıymetlendirilmesi gayesiyle kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, tescil ve ilana tabi süreçlerinden fiyat alınmayacak, ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde fiyatsız yayımlanacak. Bu kooperatiflerden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ilgili düzenlemesi mucibince odaya kayıt fiyatı ve yıllık aidat ile munzam aidat da alınmayacak.
Kanunla, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde ana mukavelede belirtilen kuralları taşıyanları iştirake kabulden kaçınan; bilanço ve gelir masraf farkı hesaplarını genel şuranın yıllık toplantısından en az 15 gün evvelden itibaren bir yıl mühletle ortakların tetkikine sunmayan; azlık tarafınca genel şura toplantısından evvel adabına uygun biçimde gündeme husus eği istenmesine karşın bunu yerine getirmeyen; denetçilerin ikazına karşın kaideleri taşımayan yahut daha sonradan kaybeden üyeleri düşürmeyen kooperatif ve üst kuruluşların yöneticileri için cezalar öngörülüyor.
Kooperatife ilişkin defter, evrak, para, mal üzere kooperatife ilişkin varlıkları haleflerine teslim etmeyenler; kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatif ve üst kuruluşları ile ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatif ve üst kuruluşlarında, iştirake kabul konusunda kanun kararlarına uygun davranmayan kooperatif ve üst kuruluşları yöneticilerine de cezalar getiriliyor. Bağdaşmayan bakılırsavlere muhalif uygulamaları araştırmayan denetçilere de cezai sorumluluk yükleniyor.
Yükümlülüklere ters hareket eden idare şurası üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için başka ayrı olmak üzere 1000 lira idari para cezasıyla cezalandırılacak. Tıpkı kontrol kapsamında tıpkı şahsa verilebilecek idari para cezalarının toplam fiyatı 10 bin lirayı geçemeyecek.
MEVCUT YÖNETİCİLERE, SEÇİMLERE KADAR EĞİTİMDEN MUAFİYET
Ticaret Bakanlığınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi bilgi tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) kurulacak.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, idare şurası ve denetçi raporlarının, genel heyet toplantı evrakının, ortakların kimlik, bağlantı, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarının KOOPBİS’e işlenmesinden, idare konseyi sorumlu olacak.
İlgili bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, nazaranvleri ile sonlu kalmak koşuluyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların şahsi bilgilerini KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye yetkili olacak. Bakanlık; kontrol, istatistik üretme, hizmetlerde otomasyonu artırma, ülke kooperatifçiliğinin geliştirilmesi ve kooperatif ortaklarının haklarının korunması maksadıyla sistemde işlenen dataları, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarabilecek. Elde edilen datalar şahsi Dataların Korunması Kanunu’na muhalif olarak kullanılamayacak, aktarılamayacak yahut öbür bir biçimde işlenemeyecek.
KOOPBİS’te tutulacak bilgilerle elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına, bu sistem üzerinde işlenen şahsi dataların transferi ile güvenliğin sağlanmasına, aydınlatma yükümlülüğünün ne biçimde yerine getirileceğine ait yol ve temeller, ilgili bakanlıklar ile şahsi Bilgileri Muhafaza Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Kooperatiflerin halihazırdaki idare ve kontrol şurası üyeleri bir daha sonraki seçimlere kadar eğitim kaidesinden muaf tutulacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 31 Aralık 2022’ye kadar seçilecek idare ve kontrol heyeti üyelerinin eğitim alma zaruriliği da bu tarihten daha sonra başlayacak.
BİR YIL İÇİNDE KURULACAK
Tüm kooperatifleri kapsayacak ve değişik kanunlara tabi kooperatifler içinde sistem sağlayacak KOOPBİS, bir yıl ortasında kurulacak. İlgili bakanlıklar, sistemin heyetim sürecinde kendi sistemlerindeki bilgileri aktarmak, uygulamaya geçtikten daha sonra da kooperatif ve üst kuruluşlarınca yapılan bilgi girişlerini takip etmekle sorumlu olacak.
Kooperatif ve üst kuruluşları idare heyeti üyeleri; ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, faaliyet raporlarını, genel şura toplantı evrakını, ortakların kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarını ve gerekli tüm ayrıntıları KOOPBİS’in kurulmasının akabinde 6 ay ortasında aktaracak.
Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel heyet toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri, bu husus yürürlüğe girmedilk evvelki kararlara göre almaya devam edecek. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının idare heyeti üyeleri, idari para cezasıyla cezalandırılacak.
ANA KONTRATLARINI İNTİBAK ETTİRMEYENLER DAĞILMIŞ SAYILACAK
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana kontratlarını en geç 3 yıl ortasında bu düzenleme kararlarına intibak ettirecek. Ana kontratlarını intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılacak. Kanunen tasfiye ile gorevlendirilmiş kimseler tarafınca dağılmadan başlayarak 2 ay ortasında tasfiye süreçlerine geçilmezse, kooperatif ve üst kuruluşun ortakları ya da alacaklıları tarafınca mahkemeden 2 yıl ortasında tasfiye memuru atanması istenebilecek.
Ana kontratlar intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana kontratların bu düzenlemeye alışılmamış olmayan kararları uygulanacak. Ana mukavelelerini bu düzenlemeye intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel şuraları, olağan genel şuraların yöntem ve çoğunluğuna göre toplanacak ve karar verecek.
Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bağımsız kontrol kapsamı haricinde kalan birlikler ile kooperatifler, Kooperatifler Kanunu’ndaki kararlara göre denetlenecek ve dış kontrole tabi olacak.
Tarım Kredi Kooperatifleri tarafınca kullandırılan ziraî kredi alacaklarından yapılandırmaya temel fiyatın taksitlendirilmesi halinde ise peşinata tekabül eden yüzde 30’unun ödeme tarihi, bu yılın ekim ayı sonundan kasım ayı sonuna ertelendi. Kalan meblağın taksitlerinin ödemesi de 2022 yılının ekim ayı yerine kasım ayında başlayacak.
KAYNAK: AA
Paydaşlık hissesinin kıymeti, kooperatiflerin gaye ve faaliyet hususlarına göre ilgili bakanlıkça artırılabilecek.
Sigortacılık Kanunu kapsamında sigortacılık faaliyetinde bulunacak kooperatifler için en çok hisse taahhüt hududu uygulanmayacak ve iştirak hissesinin kıymeti ilgili kurumun görüşü alınarak belirlenecek.
İdare heyeti yıllık faaliyet raporu, gelir masraf farkı hesapları, bilanço ve denetçi raporları, ortaklar tarafınca elektronik ortamda da incelenebilecek.
Genel şura toplantısı, ana kontratta karar bulunması kaidesiyle elektronik ortamda da yapılabilecek.
Genel şura tarafınca, denetleme organı olarak nazaranv yapmak üzere en çok 4 yıl için en az bir yahut daha fazla denetçi seçilecek. Denetçi, genel konsey namına kooperatifin bütün süreç ve hesaplarını tetkik edecek.
Denetçi raporu genel konseye sunulmayan kooperatiflerde, finansal tablolar, idare şurası yıllık faaliyet raporu ve ibra hakkında alınan kararlar geçersiz olacak.
Kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerin idare konseyi üyeleri, bunların ortağı olduğu üst kuruluşlarda nazaranv alsalar dahi sırf bir fiyat yahut huzur hakkı alabilecek.
DIŞ KONTROL
Kooperatiflerin dış kontrol sisteminin bir daha düzenlenmesi ve aktif kontrol sistemi kurulması hedefleniyor. Buna göre, bakanlıkça çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro üzere kıstaslar dikkate alınarak belirlenen kooperatif ve üst kuruluşları dış kontrole tabi olacak. Dış kontrol, finansal tabloların kontrolü halinde olacak. İdare konseyinin yıllık faaliyet raporu ortasında yer alan finansal ayrıntıların, denetlenen finansal tablolar ile dengeli olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da dış kontrolün kapsamı ortasında yer alacak.
Dış kontrol, genel şuraca alınan karar doğrultusunda Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetçiler, Özgür Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na tabi meslek mensupları, ilgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri yahut merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birliklerce yapılabilecek.
Kooperatifler, kooperatif birliklerine, kooperatif birlikleri de merkez birliğine ortak olmadığı takdirde kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefalet sağlayamayacak, kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapamayacak, bu kapsamdaki müracaatlarda birlikler kooperatifleri, merkez birliği de birlikleri iştirake kabulden kaçınamayacak.
GENEL ŞURA İÇİN BAKANLIK TEMSİLCİSİ MECBURİLİĞİ
Yapı kooperatifleri, ana kontratta gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların yahut iş yerlerinin ortaklar ismine tescil edilmesiyle emeline ulaşmış sayılacak ve dağıtılacak lakin tescil sürecinden daha sonra yöntemine uygun biçimde ana mukavele değişikliği yapılarak kooperatifin gayesinin değiştirilmesi halinde dağılmaya ait karar uygulanmayacak.
Kooperatifler, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Türkiye Ulusal Kooperatifler Birliği, genel heyet toplantılarından en az 15 gün evvel ilgili bakanlıktan temsilci talebinde bulunacak. Genel şura toplantıları, bakanlık temsilcisinin huzurunda açılacak ve devam edecek. Temsilci, toplantının kanunlara, ana kontrata ve gündeme göre yürütülmesine nezaret edecek.
Ortaklarının çoğunluğu bayanlardan oluşan ve bayan emeğinin kıymetlendirilmesi gayesiyle kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, tescil ve ilana tabi süreçlerinden fiyat alınmayacak, ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde fiyatsız yayımlanacak. Bu kooperatiflerden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ilgili düzenlemesi mucibince odaya kayıt fiyatı ve yıllık aidat ile munzam aidat da alınmayacak.
Kanunla, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde ana mukavelede belirtilen kuralları taşıyanları iştirake kabulden kaçınan; bilanço ve gelir masraf farkı hesaplarını genel şuranın yıllık toplantısından en az 15 gün evvelden itibaren bir yıl mühletle ortakların tetkikine sunmayan; azlık tarafınca genel şura toplantısından evvel adabına uygun biçimde gündeme husus eği istenmesine karşın bunu yerine getirmeyen; denetçilerin ikazına karşın kaideleri taşımayan yahut daha sonradan kaybeden üyeleri düşürmeyen kooperatif ve üst kuruluşların yöneticileri için cezalar öngörülüyor.
Kooperatife ilişkin defter, evrak, para, mal üzere kooperatife ilişkin varlıkları haleflerine teslim etmeyenler; kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatif ve üst kuruluşları ile ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatif ve üst kuruluşlarında, iştirake kabul konusunda kanun kararlarına uygun davranmayan kooperatif ve üst kuruluşları yöneticilerine de cezalar getiriliyor. Bağdaşmayan bakılırsavlere muhalif uygulamaları araştırmayan denetçilere de cezai sorumluluk yükleniyor.
Yükümlülüklere ters hareket eden idare şurası üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için başka ayrı olmak üzere 1000 lira idari para cezasıyla cezalandırılacak. Tıpkı kontrol kapsamında tıpkı şahsa verilebilecek idari para cezalarının toplam fiyatı 10 bin lirayı geçemeyecek.
MEVCUT YÖNETİCİLERE, SEÇİMLERE KADAR EĞİTİMDEN MUAFİYET
Ticaret Bakanlığınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi bilgi tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) kurulacak.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, idare şurası ve denetçi raporlarının, genel heyet toplantı evrakının, ortakların kimlik, bağlantı, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarının KOOPBİS’e işlenmesinden, idare konseyi sorumlu olacak.
İlgili bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, nazaranvleri ile sonlu kalmak koşuluyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların şahsi bilgilerini KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye yetkili olacak. Bakanlık; kontrol, istatistik üretme, hizmetlerde otomasyonu artırma, ülke kooperatifçiliğinin geliştirilmesi ve kooperatif ortaklarının haklarının korunması maksadıyla sistemde işlenen dataları, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarabilecek. Elde edilen datalar şahsi Dataların Korunması Kanunu’na muhalif olarak kullanılamayacak, aktarılamayacak yahut öbür bir biçimde işlenemeyecek.
KOOPBİS’te tutulacak bilgilerle elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına, bu sistem üzerinde işlenen şahsi dataların transferi ile güvenliğin sağlanmasına, aydınlatma yükümlülüğünün ne biçimde yerine getirileceğine ait yol ve temeller, ilgili bakanlıklar ile şahsi Bilgileri Muhafaza Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Kooperatiflerin halihazırdaki idare ve kontrol şurası üyeleri bir daha sonraki seçimlere kadar eğitim kaidesinden muaf tutulacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 31 Aralık 2022’ye kadar seçilecek idare ve kontrol heyeti üyelerinin eğitim alma zaruriliği da bu tarihten daha sonra başlayacak.
BİR YIL İÇİNDE KURULACAK
Tüm kooperatifleri kapsayacak ve değişik kanunlara tabi kooperatifler içinde sistem sağlayacak KOOPBİS, bir yıl ortasında kurulacak. İlgili bakanlıklar, sistemin heyetim sürecinde kendi sistemlerindeki bilgileri aktarmak, uygulamaya geçtikten daha sonra da kooperatif ve üst kuruluşlarınca yapılan bilgi girişlerini takip etmekle sorumlu olacak.
Kooperatif ve üst kuruluşları idare heyeti üyeleri; ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, faaliyet raporlarını, genel şura toplantı evrakını, ortakların kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarını ve gerekli tüm ayrıntıları KOOPBİS’in kurulmasının akabinde 6 ay ortasında aktaracak.
Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel heyet toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri, bu husus yürürlüğe girmedilk evvelki kararlara göre almaya devam edecek. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının idare heyeti üyeleri, idari para cezasıyla cezalandırılacak.
ANA KONTRATLARINI İNTİBAK ETTİRMEYENLER DAĞILMIŞ SAYILACAK
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana kontratlarını en geç 3 yıl ortasında bu düzenleme kararlarına intibak ettirecek. Ana kontratlarını intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılacak. Kanunen tasfiye ile gorevlendirilmiş kimseler tarafınca dağılmadan başlayarak 2 ay ortasında tasfiye süreçlerine geçilmezse, kooperatif ve üst kuruluşun ortakları ya da alacaklıları tarafınca mahkemeden 2 yıl ortasında tasfiye memuru atanması istenebilecek.
Ana kontratlar intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana kontratların bu düzenlemeye alışılmamış olmayan kararları uygulanacak. Ana mukavelelerini bu düzenlemeye intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel şuraları, olağan genel şuraların yöntem ve çoğunluğuna göre toplanacak ve karar verecek.
Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bağımsız kontrol kapsamı haricinde kalan birlikler ile kooperatifler, Kooperatifler Kanunu’ndaki kararlara göre denetlenecek ve dış kontrole tabi olacak.
Tarım Kredi Kooperatifleri tarafınca kullandırılan ziraî kredi alacaklarından yapılandırmaya temel fiyatın taksitlendirilmesi halinde ise peşinata tekabül eden yüzde 30’unun ödeme tarihi, bu yılın ekim ayı sonundan kasım ayı sonuna ertelendi. Kalan meblağın taksitlerinin ödemesi de 2022 yılının ekim ayı yerine kasım ayında başlayacak.
KAYNAK: AA