Kıdem tazminatında istifa detayı Kıdem tazminatına ait kararları düzenleyen 1475 Sayılı Eski İş Kanunu uyarınca, çalışanın kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alabilmesi lakin emeklilik, erkek çalışanların askerlik, bayan çalışanların evlilik üzere münasebetlerle işten ayrılması yahut yaş haricindeki emeklilik şartlarının yerine getirilmesi ile mümkün bulunuyor. Bunların haricinde emekçinin kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için haklı fesih sebebinin bulunması gerekiyor.
4857 Sayılı yeni İş Kanunu’nun 24. unsuruna bakılırsa emekçinin haklı fesih yapabileceği haller şöyleki:
Sıhhat sebepleri:
– Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple personelin sıhhati yahut yaşayışı için tehlikeli olursa.
– Personelin daima olarak yakından ve direkt buluştuğu patron ya da diğer bir emekçi bulaşıcı hastalığa yahut emekçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
Ahlâk ve yeterli niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
– Patron iş mukavelesi yapılırken asıllı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar yahut kurallar göstererek emekçiyi yanıltırsa.
– Patron emekçinin yahut aile fertlerinden birinin erdem ve namusuna dokunacak biçimde kelamlar söyler, davranışlarda bulunursa yahut çalışana cinsel tacizde bulunursa.
– Emekçi diğer bir emekçi yahut üçüncü bireyler tarafınca işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu patrona bildirmesine karşın gerekli tedbirler alınmazsa.
– Fiyat vaktinde ve eksiksiz ödenmezse.
Zorlayıcı sebepler:
– Çalışanın çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla mühletle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
Kelam konusu hallerde emekçi, ihbar müddetini beklemeksizin iş akdini derhal feshedebilir. Patron, bu münasebetle iş akdini fesheden personele kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Haklı münasebetle istifa eden emekçi işsizlik ödeneği alır.
“GÖRDÜĞÜM GEREK ÜZERİNE…”
Personel açısından haklı fesih öne sürülen sebebi bulunduğu biçimde uygulamada istifa dilekçelerinde sık sık “Gördüğüm gerek üzerine” yahut “şahsi niçinlerle” diye başlayan tabirlere yer veriliyor. Bu tam manasıyla emekçiyi haklı iken haksız duruma düşüren bir sonuç doğuruyor. Personel olağanda kıdem tazminatı alabilecek iken alamaz hale geliyor.
Yargıtay, yakın tarihindeki bir sonucunda (Yargıtay 9. H. D. Temel No: 2021 / 4385, Karar No: 2021 / 8587) şahsi niçinlerle istifa eden emekçiyi haksız buldu. Alacakları ödenmeyen bir TIR sürücüsü iş akdini feshederken fiyatlarının ödenmemesini münasebet göstermek yerine, “şahsi niçinlerle istifa ettiğini” belirtti. Yargıtay sonucunda, “Davacının (işçinin) şahsi niye olarak belirttiği fesih sebebi İş Kanunu’nda haklı sebep olarak düzenlenmemiştir. İş kontratını haklı niçinle fesih ettiğini sav eden tarafın haklı fesih öne sürülen nedeninin ne olduğunu açıkça belirtmesi gerekir” denildi.
FİYATIN ÖDENMEMESİNİ MÜNASEBET GÖSTERSE KIDEM TAZMİNATINI ALIRDI
İş Kanunu, fiyatı ödenmeyen personellere iş akdini derhal fesih hakkı tanıyor. Fiyatı ödenmeyen personellerin ek diğer hiç bir münasebet göstermesine gerek kalmaksızın yalnızca bu münasebet ile iş akdini feshetmesi halinde çalışanın kıdem tazminatı davasını kazanması daha kolay oluyor.
HAKLI FESİHTE HAK DÜŞÜRÜCÜ MÜHLETE DİKKAT
Ahlâk ve düzgün niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak derhal fesih hakkının kullanılmasında hak düşürücü müddetin göz önünde bulundurulması gerekir. Personelin bu münasebetle iş akdini fesih yetkisi, haklı fesih niçinini öğrendiği günden başlayarak altı işgünü geçtikten ve her durumda fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl daha sonra ortadan kalkar.
Lakin, fiyatı vaktinde ödenmeyen emekçiler, bu durum devam ettiği sürece derhal fesih haklarını kullanabilirler. Fiyatı ödenmeyenlere altı günlük hak düşürücü müddet uygulanmaz.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ
4857 Sayılı yeni İş Kanunu’nun 24. unsuruna bakılırsa emekçinin haklı fesih yapabileceği haller şöyleki:
Sıhhat sebepleri:
– Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple personelin sıhhati yahut yaşayışı için tehlikeli olursa.
– Personelin daima olarak yakından ve direkt buluştuğu patron ya da diğer bir emekçi bulaşıcı hastalığa yahut emekçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
Ahlâk ve yeterli niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
– Patron iş mukavelesi yapılırken asıllı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar yahut kurallar göstererek emekçiyi yanıltırsa.
– Patron emekçinin yahut aile fertlerinden birinin erdem ve namusuna dokunacak biçimde kelamlar söyler, davranışlarda bulunursa yahut çalışana cinsel tacizde bulunursa.
– Emekçi diğer bir emekçi yahut üçüncü bireyler tarafınca işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu patrona bildirmesine karşın gerekli tedbirler alınmazsa.
– Fiyat vaktinde ve eksiksiz ödenmezse.
Zorlayıcı sebepler:
– Çalışanın çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla mühletle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
Kelam konusu hallerde emekçi, ihbar müddetini beklemeksizin iş akdini derhal feshedebilir. Patron, bu münasebetle iş akdini fesheden personele kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Haklı münasebetle istifa eden emekçi işsizlik ödeneği alır.
“GÖRDÜĞÜM GEREK ÜZERİNE…”
Personel açısından haklı fesih öne sürülen sebebi bulunduğu biçimde uygulamada istifa dilekçelerinde sık sık “Gördüğüm gerek üzerine” yahut “şahsi niçinlerle” diye başlayan tabirlere yer veriliyor. Bu tam manasıyla emekçiyi haklı iken haksız duruma düşüren bir sonuç doğuruyor. Personel olağanda kıdem tazminatı alabilecek iken alamaz hale geliyor.
Yargıtay, yakın tarihindeki bir sonucunda (Yargıtay 9. H. D. Temel No: 2021 / 4385, Karar No: 2021 / 8587) şahsi niçinlerle istifa eden emekçiyi haksız buldu. Alacakları ödenmeyen bir TIR sürücüsü iş akdini feshederken fiyatlarının ödenmemesini münasebet göstermek yerine, “şahsi niçinlerle istifa ettiğini” belirtti. Yargıtay sonucunda, “Davacının (işçinin) şahsi niye olarak belirttiği fesih sebebi İş Kanunu’nda haklı sebep olarak düzenlenmemiştir. İş kontratını haklı niçinle fesih ettiğini sav eden tarafın haklı fesih öne sürülen nedeninin ne olduğunu açıkça belirtmesi gerekir” denildi.
FİYATIN ÖDENMEMESİNİ MÜNASEBET GÖSTERSE KIDEM TAZMİNATINI ALIRDI
İş Kanunu, fiyatı ödenmeyen personellere iş akdini derhal fesih hakkı tanıyor. Fiyatı ödenmeyen personellerin ek diğer hiç bir münasebet göstermesine gerek kalmaksızın yalnızca bu münasebet ile iş akdini feshetmesi halinde çalışanın kıdem tazminatı davasını kazanması daha kolay oluyor.
HAKLI FESİHTE HAK DÜŞÜRÜCÜ MÜHLETE DİKKAT
Ahlâk ve düzgün niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak derhal fesih hakkının kullanılmasında hak düşürücü müddetin göz önünde bulundurulması gerekir. Personelin bu münasebetle iş akdini fesih yetkisi, haklı fesih niçinini öğrendiği günden başlayarak altı işgünü geçtikten ve her durumda fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl daha sonra ortadan kalkar.
Lakin, fiyatı vaktinde ödenmeyen emekçiler, bu durum devam ettiği sürece derhal fesih haklarını kullanabilirler. Fiyatı ödenmeyenlere altı günlük hak düşürücü müddet uygulanmaz.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ