İşte ‘acil reçete’: CHP birinci 1 yılda ne yapacak? İktidarın ne yaptığından fazla, enkazın nasıl kaldırılacağı merak ediliyor artık. İşin doğrusu bu mevzuda çabucak her insanın birinci baktığı parti de CHP. Millet İttifakı’nın sol-sosyal demokrat kanadını temsil ediyor zira. Ve en acil problemler da iktisatta düğümleniyor. Kamucu siyasetlere tartı verilmesi, iktisadi paylaşımda adaletin tesis edilmesi beklentisinin giderek arttığı da aşikar.
Pekala CHP’nin bu biçimde bir çalışması var mı? Partinin çizgisi, söylemi, genel programı haricinde bir “acil reçete” bulunuyor mu?
CHP ortasında farklı alanlarındaki uzmanların, yöneticilerin görüşleri alınarak; alandan gelen talepler dinlenerek bir çalışma yürütüldüğü biliniyor. çabucak hemen netleşmemiş olsa da tartışmaya açılan bir taslak metin şekillenmeye başladı.
Gelin, “CHP ne yapacak?” sorusunun karşılığı konusunda fikir verebilecek bu taslağa bir göz atalım. Bakın CHP iktidarı alırsa, birinci 1 yılda hemen ne yapmayı planlıyor.
Lakin evvel iki şeyi hatırlatalım: Taslak son halini bulana kadar bir hayli değişikliğe uğrayacağı kesinlikle. İkincisi, aktarılan bilgiler sık lisana getirilen, varsayım edilenler haricinde öne çıkan somut hususları içeriyor. Başlıklar da taslaktaki haliyle korundu ve şimdilik bilgilendirme gayesiyle ‘yorumsuz’ olarak aktarıldı.
SİYASAL VE HUKUKSAL SİSTEM
Siyasal ve tüzel sisteme dair vaatler her gün lisana getiriliyor aslına bakarsanız. Birkaç dikkat alımlı unsur şu biçimde:
– Siyasi Ahlak Yasası çıkarılacak.
– 15 Temmuz darbesinden daha sonra ilan edilen OHAL sürecinde türel destekten mahrum tüm uygulamalar yargısal kontrole tabi tutulacak.
– Anayasa değişikliğiyle yeni bir merkez-yerel istikrarı kurulana kadar, mahallî idareler merkezi yönetimin boyunduruğundan uzak tutulacak.
– Kamu çıkarı ve güvenlik için stratejik değeri haiz özelleştirilmiş kurumlar yine kamulaştırılacak.
– Yargı sonucu olmaksızın KHK’larla mesleğini yapamaz hale getirilen vatandaşların hakları iade edilecek.
– Seçim güvenliği için parmak boyası uygulaması yeniden getirilecek.
BASIN VE NİYET ÖZGÜRLÜĞÜ
Basına ve toplumsal medyaya sansürün büsbütün kaldırılacağı belirtilirken, internet sitesi kapatmanın zorlaştırılacağı söz ediliyor. bir daha fikir cürümleri niçiniyle mahpusta olan gazetecilerin de derhal özgür kalacağı belirtiliyor. Müstakbel iktidar mimarisinin çok farklı desenlere sahip olacağı ortadayken, “özgürlük-güvenlik” istikrarını bir daha tartışacağız demektir. Üstelik bunun bir fazlaca diğer yasanın da değişmesini gerektirdiği de biliniyor.
İKTİSATTA AYRINTILI VERGİ DÜZENLEMESİ
Geniş ve en değerli mevzu kuşkusuz iktisat. Burada ayrıntılı vergi düzenlemeleri öngörülüyor. Gelir Vergisi dilimlerini düşük gelir kümelerine avantaj sağlayacak biçimde genişletmek; zarurî gereksinim hususları üstündeki vergi yükünü azaltmak üzere özel siyasetler var.
TARIM
Taslakta geniş olarak yer alan başlıklardan birisi tarım. çok somut söz edilmiş siyasetler sunulmuş:
– Eser taban meblağlarını bir yıl evvel belirlenecek.
– Hububat, baklagiller, yağlı tohumlu bitkiler ve yem bitkileri üzere eserlerde ürün alım garantisi verilecek.
– Ziraî dayanaklar her yıl Ekim ayı öncesinde peşin ödenecek.
– hiç bir tarım aracı haczedilemeyecek.
– Mazot, gübre dahil direkt gelir dayanağı kapsamında yapılan tüm ödemelerden kesilen her türlü vergi ve banka kurulları kaldırılacak.
– Et ve Süt Kurumu, Çay-Kur ve TMO üzere KİT kuruluşları bir daha yapılandırılacak.
– Ziraat Bankası kuruluş hedefine dönüp, çiftçiye fazlaca ucuz kredi sağlayacak.
– Hasadın başlangıcından bitişine kadar, Dahilde İşleme Rejimi kapsamı hariç, hasat periyodunda olan mamüllerin ithalatı yasaklanacak.
– Ziraî üretimde kullanılan mazottan ÖTV alınmayacak.
– Her köye en az bir teknik işçi ataması yapılacak.
– Bütünşehir Kanunu değişecek.
SANAYİ VE ALTYAPI
– OSB’lerde meslek okulları, kreşler, sıhhat merkezlerinin bulunması zarurî olacak.
– Belediye, özel bölüm ve OSB’lerin arıtma tesislerinin güç bedellerini devlet karşılayacak.
– Yeni OSB’lerdeki fabrikaları TOKİ yapmayacak. FABKA ismiyle sanayiciye işyerlerini yapıp teslim ettikten daha sonra devlet tarafınca 7 yıl fazlaca düşük faizle ödeme imkanı sunulacak.
– Devlet eliyle, yalnızca halka hizmet verecek ekmek ve makarna fabrikaları kurulacak.
– Teknoloji ve Altyapı Bakanlığı kurulacak ve Turkcell üzere firmalarından bakanlığın altyapı projelerine takviye olacağı bir sistem kurulacak.
ESNAF
– Esnaf Bakanlığı kurulacak. Esnafa pandemi sürecinde verilen kredilerin faizleri silinecek.
– Mart 2020-Haziran 2021 içinde ödenmiş fatura bedelleri esnafa iade edilecek.
– Kiralarda stopaj kalkacak.
GÜÇ
– Gereksinim sahibi 65 yaş üstü vatandaşlara Ekim ayından Mart ayına kadar yakacak yardımı yapılacak.
– TEİAŞ’ın özelleştirilmesinden vazgeçilecek.
– Elektrikli ve hibrit arabalarda KDV ve ÖTV kalkacak.
– Elektrikteki yüzde 18 KDV, yüzde 1’e inecek.
– Elektrikte kayıp-kaçak ve sayaç okuma maliyetleri vatandaşa yansıtılmayacak.
– Doğalgaz tüketiminde KDV sıfırlanacak, doğalgaz ünite tüketiminde vatandaşın ödediği ÖTV kalkacak.
ULAŞTIRMA
– 12 ton ve üzeri nakliye yapan tüm araçlara mazot dayanağı verilecek.
– Araç muayene fiyatları indirilecek.
– 65 yaşını dolduran lakin SRC evrakı alamayıp dijital kart alamayan profesyonel ağır vasıta sürücüleriyle ilgili düzenleme yapılacak.
TOPLUMSAL SİYASETLER
– Bir iş yerinde işçilerin daima taban fiyatla çalıştırılmasının önü kesilecek. Minimum fiyat üzerinden maaş alanların fiyatlarının 5 yıllık dönemlerle artırılması uygulamasına geçilecek. Burada patronlara özel bir vergi teşviki sağlanacak.
– Emekliden muayene ve ilaç iştirak hissesi alınmayacak.
– Taban fiyatın belirlenmesi sürecinde sendikalara grev hakkı tanınacak.
– Memurların grev hakkı anayasal garantiye alınacak.
– Sendikal örgütlenmede baraj sistemi kaldırılacak.
SIHHAT
– Sıhhatte ve ilaçta Katkı Hisseleri ve Fark Fiyatları kaldırılacak.
– Türkiye’de ilaç, aşı, serum ve tıbbi aygıt üretimi stratejik bölümler olarak kabul edilecek.
– Evlilik öncesi çiftlere uygulanacak tüm genetik testler fiyatsız olacak. Hamilelik sürecindeki tüm genetik testler de mecburî ve fiyatsız olacak.
AİLE KURUMU
– Yeni evli çiftlerin birinci satın alacağı konutta KDV yarıya inecek.
– Aileyi ilgilendiren konularda çiftlerin ikisinin de imzası olması kaidesi aranacak.
– Eşlerden biri, yatırım, satın alma üzere konularda tek başına karar alıp hareket edemeyecek.
– Evlenen çiftlere belirli bir üst limit çerçevesinde birinci altı ay kira dayanağı verilecek.
– Evlenme konusunda psiko-sosyal yeterlilik gözetilecek. Bu sayede, uzun vadede aile içi şiddetin önlenmesine ve evliliklerin sağlıklı biçimde sürmesine katkı sağlanacak.
GENÇLİK
– Birinci oyun konsolu ve birinci cep telefonu için ÖTV sıfırlanacak.
– Birinci internet aboneliklerinden vergi alınmayacak.
– Üniversiteye kayıt yaptıran 18 yaş üstü her gence kültür sanat etkinliklerinde kullanabileceği 1.000 TL bakiyeli kart ya da taşınabilir uygulama tanımlanacak.
– ergenlerden pasaport çıkarma harcı ve yurtdışına çıkış harcı alınmayacak.
– Gençlerin alacağı birinci sıfır arabada ÖTV sıfır olacak.
– Yeni mezunların birinci işe girişlerinde iki yıl mühletle vergi ve prim ödemelerini devlet karşılayacak.
– “Doğduğun Yerde Doy” projesiyle köylerine dönen gençlere hayvancılık ve tarım alanında kuracakları işletmeler ve kooperatifler için geri ödemesiz dayanak verilecek. Bu işletmeler 3 yıl mühletle vergiden muaf olacak.
– Motosiklet ehliyetleri motor hacimlerine göre verilecek. Düşük hacimli motosiklet ehliyeti ve kullanım mühletini doldurmadan bir üst hacimli motor ehliyeti alınamayacak. bu biçimdelikle gençlerin, deneyim sahibi olmadan kullandıkları kuvvetli motosikletlerle kazalarda hayatını kaybetmesinin önüne geçilecek.
– Gençler, sigorta kapsamında olduğu aile bireylerinin vefatı halinde birinci sigortalı işgününe kadar sigorta hizmetinden yararlanmaya devam edecek.
– Eğitimine devam eden bütün öğrenciler toplu taşıma araçlarından fiyatsız yararlanacak.
BAYANLAR
– Bayan cinayetlerinin failleri için ceza indirimi, âlâ hal indirimi uygulanmayacak.
– 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü resmi tatil olacak.
– Kamu idare kademelerinde en az yüzde 33 bayan kotası uygulanacak.
– Bayan STK’larına kira takviyesi verilecek.
– İdare ve üst seviye kademelerinde bayan oranı yüzde 35 ve üzeri olan özel kesim şirketlerine vergi indirimi sağlanacak.
ETRAF VE ŞEHİRCİLİK
– Daha evvel ormanlık alan vasfı taşıyan alanların imara açılması engellenecek.
– Orman topraklarına yapılacak oteller derhal yıkılacak. Bu işe dahil olan bürokrat ve şirketler hakkında yargı çerçevesinde gereği yapılacak.
– İstisnalara dayanarak ormanlık alanları ranta dönüştüren kişi ya da şirketlerin yatırımları devletleştirilecek.
– Kapsamlı bir Hayvan Hakları Yasası çıkarılacak.
– Ekolojik Turizm ve Ekolojik Siyasetler Bakanlığı kurulacak.
– TEMA üzere emniyetli STK’lara devlet de takviye verecek.
– Olumsuz ÇED raporlarına karşın açılan maden ocakları kapatılacak.
– Bütün müze girişleri parasız olacak.
– Son 20 yıldır yangınlardan ziyan nazarann ve ihalelerle satılan alanları bir daha kamulaştırılacak.
Pekala CHP’nin bu biçimde bir çalışması var mı? Partinin çizgisi, söylemi, genel programı haricinde bir “acil reçete” bulunuyor mu?
CHP ortasında farklı alanlarındaki uzmanların, yöneticilerin görüşleri alınarak; alandan gelen talepler dinlenerek bir çalışma yürütüldüğü biliniyor. çabucak hemen netleşmemiş olsa da tartışmaya açılan bir taslak metin şekillenmeye başladı.
Gelin, “CHP ne yapacak?” sorusunun karşılığı konusunda fikir verebilecek bu taslağa bir göz atalım. Bakın CHP iktidarı alırsa, birinci 1 yılda hemen ne yapmayı planlıyor.
Lakin evvel iki şeyi hatırlatalım: Taslak son halini bulana kadar bir hayli değişikliğe uğrayacağı kesinlikle. İkincisi, aktarılan bilgiler sık lisana getirilen, varsayım edilenler haricinde öne çıkan somut hususları içeriyor. Başlıklar da taslaktaki haliyle korundu ve şimdilik bilgilendirme gayesiyle ‘yorumsuz’ olarak aktarıldı.
SİYASAL VE HUKUKSAL SİSTEM
Siyasal ve tüzel sisteme dair vaatler her gün lisana getiriliyor aslına bakarsanız. Birkaç dikkat alımlı unsur şu biçimde:
– Siyasi Ahlak Yasası çıkarılacak.
– 15 Temmuz darbesinden daha sonra ilan edilen OHAL sürecinde türel destekten mahrum tüm uygulamalar yargısal kontrole tabi tutulacak.
– Anayasa değişikliğiyle yeni bir merkez-yerel istikrarı kurulana kadar, mahallî idareler merkezi yönetimin boyunduruğundan uzak tutulacak.
– Kamu çıkarı ve güvenlik için stratejik değeri haiz özelleştirilmiş kurumlar yine kamulaştırılacak.
– Yargı sonucu olmaksızın KHK’larla mesleğini yapamaz hale getirilen vatandaşların hakları iade edilecek.
– Seçim güvenliği için parmak boyası uygulaması yeniden getirilecek.
BASIN VE NİYET ÖZGÜRLÜĞÜ
Basına ve toplumsal medyaya sansürün büsbütün kaldırılacağı belirtilirken, internet sitesi kapatmanın zorlaştırılacağı söz ediliyor. bir daha fikir cürümleri niçiniyle mahpusta olan gazetecilerin de derhal özgür kalacağı belirtiliyor. Müstakbel iktidar mimarisinin çok farklı desenlere sahip olacağı ortadayken, “özgürlük-güvenlik” istikrarını bir daha tartışacağız demektir. Üstelik bunun bir fazlaca diğer yasanın da değişmesini gerektirdiği de biliniyor.
İKTİSATTA AYRINTILI VERGİ DÜZENLEMESİ
Geniş ve en değerli mevzu kuşkusuz iktisat. Burada ayrıntılı vergi düzenlemeleri öngörülüyor. Gelir Vergisi dilimlerini düşük gelir kümelerine avantaj sağlayacak biçimde genişletmek; zarurî gereksinim hususları üstündeki vergi yükünü azaltmak üzere özel siyasetler var.
TARIM
Taslakta geniş olarak yer alan başlıklardan birisi tarım. çok somut söz edilmiş siyasetler sunulmuş:
– Eser taban meblağlarını bir yıl evvel belirlenecek.
– Hububat, baklagiller, yağlı tohumlu bitkiler ve yem bitkileri üzere eserlerde ürün alım garantisi verilecek.
– Ziraî dayanaklar her yıl Ekim ayı öncesinde peşin ödenecek.
– hiç bir tarım aracı haczedilemeyecek.
– Mazot, gübre dahil direkt gelir dayanağı kapsamında yapılan tüm ödemelerden kesilen her türlü vergi ve banka kurulları kaldırılacak.
– Et ve Süt Kurumu, Çay-Kur ve TMO üzere KİT kuruluşları bir daha yapılandırılacak.
– Ziraat Bankası kuruluş hedefine dönüp, çiftçiye fazlaca ucuz kredi sağlayacak.
– Hasadın başlangıcından bitişine kadar, Dahilde İşleme Rejimi kapsamı hariç, hasat periyodunda olan mamüllerin ithalatı yasaklanacak.
– Ziraî üretimde kullanılan mazottan ÖTV alınmayacak.
– Her köye en az bir teknik işçi ataması yapılacak.
– Bütünşehir Kanunu değişecek.
SANAYİ VE ALTYAPI
– OSB’lerde meslek okulları, kreşler, sıhhat merkezlerinin bulunması zarurî olacak.
– Belediye, özel bölüm ve OSB’lerin arıtma tesislerinin güç bedellerini devlet karşılayacak.
– Yeni OSB’lerdeki fabrikaları TOKİ yapmayacak. FABKA ismiyle sanayiciye işyerlerini yapıp teslim ettikten daha sonra devlet tarafınca 7 yıl fazlaca düşük faizle ödeme imkanı sunulacak.
– Devlet eliyle, yalnızca halka hizmet verecek ekmek ve makarna fabrikaları kurulacak.
– Teknoloji ve Altyapı Bakanlığı kurulacak ve Turkcell üzere firmalarından bakanlığın altyapı projelerine takviye olacağı bir sistem kurulacak.
ESNAF
– Esnaf Bakanlığı kurulacak. Esnafa pandemi sürecinde verilen kredilerin faizleri silinecek.
– Mart 2020-Haziran 2021 içinde ödenmiş fatura bedelleri esnafa iade edilecek.
– Kiralarda stopaj kalkacak.
GÜÇ
– Gereksinim sahibi 65 yaş üstü vatandaşlara Ekim ayından Mart ayına kadar yakacak yardımı yapılacak.
– TEİAŞ’ın özelleştirilmesinden vazgeçilecek.
– Elektrikli ve hibrit arabalarda KDV ve ÖTV kalkacak.
– Elektrikteki yüzde 18 KDV, yüzde 1’e inecek.
– Elektrikte kayıp-kaçak ve sayaç okuma maliyetleri vatandaşa yansıtılmayacak.
– Doğalgaz tüketiminde KDV sıfırlanacak, doğalgaz ünite tüketiminde vatandaşın ödediği ÖTV kalkacak.
ULAŞTIRMA
– 12 ton ve üzeri nakliye yapan tüm araçlara mazot dayanağı verilecek.
– Araç muayene fiyatları indirilecek.
– 65 yaşını dolduran lakin SRC evrakı alamayıp dijital kart alamayan profesyonel ağır vasıta sürücüleriyle ilgili düzenleme yapılacak.
TOPLUMSAL SİYASETLER
– Bir iş yerinde işçilerin daima taban fiyatla çalıştırılmasının önü kesilecek. Minimum fiyat üzerinden maaş alanların fiyatlarının 5 yıllık dönemlerle artırılması uygulamasına geçilecek. Burada patronlara özel bir vergi teşviki sağlanacak.
– Emekliden muayene ve ilaç iştirak hissesi alınmayacak.
– Taban fiyatın belirlenmesi sürecinde sendikalara grev hakkı tanınacak.
– Memurların grev hakkı anayasal garantiye alınacak.
– Sendikal örgütlenmede baraj sistemi kaldırılacak.
SIHHAT
– Sıhhatte ve ilaçta Katkı Hisseleri ve Fark Fiyatları kaldırılacak.
– Türkiye’de ilaç, aşı, serum ve tıbbi aygıt üretimi stratejik bölümler olarak kabul edilecek.
– Evlilik öncesi çiftlere uygulanacak tüm genetik testler fiyatsız olacak. Hamilelik sürecindeki tüm genetik testler de mecburî ve fiyatsız olacak.
AİLE KURUMU
– Yeni evli çiftlerin birinci satın alacağı konutta KDV yarıya inecek.
– Aileyi ilgilendiren konularda çiftlerin ikisinin de imzası olması kaidesi aranacak.
– Eşlerden biri, yatırım, satın alma üzere konularda tek başına karar alıp hareket edemeyecek.
– Evlenen çiftlere belirli bir üst limit çerçevesinde birinci altı ay kira dayanağı verilecek.
– Evlenme konusunda psiko-sosyal yeterlilik gözetilecek. Bu sayede, uzun vadede aile içi şiddetin önlenmesine ve evliliklerin sağlıklı biçimde sürmesine katkı sağlanacak.
GENÇLİK
– Birinci oyun konsolu ve birinci cep telefonu için ÖTV sıfırlanacak.
– Birinci internet aboneliklerinden vergi alınmayacak.
– Üniversiteye kayıt yaptıran 18 yaş üstü her gence kültür sanat etkinliklerinde kullanabileceği 1.000 TL bakiyeli kart ya da taşınabilir uygulama tanımlanacak.
– ergenlerden pasaport çıkarma harcı ve yurtdışına çıkış harcı alınmayacak.
– Gençlerin alacağı birinci sıfır arabada ÖTV sıfır olacak.
– Yeni mezunların birinci işe girişlerinde iki yıl mühletle vergi ve prim ödemelerini devlet karşılayacak.
– “Doğduğun Yerde Doy” projesiyle köylerine dönen gençlere hayvancılık ve tarım alanında kuracakları işletmeler ve kooperatifler için geri ödemesiz dayanak verilecek. Bu işletmeler 3 yıl mühletle vergiden muaf olacak.
– Motosiklet ehliyetleri motor hacimlerine göre verilecek. Düşük hacimli motosiklet ehliyeti ve kullanım mühletini doldurmadan bir üst hacimli motor ehliyeti alınamayacak. bu biçimdelikle gençlerin, deneyim sahibi olmadan kullandıkları kuvvetli motosikletlerle kazalarda hayatını kaybetmesinin önüne geçilecek.
– Gençler, sigorta kapsamında olduğu aile bireylerinin vefatı halinde birinci sigortalı işgününe kadar sigorta hizmetinden yararlanmaya devam edecek.
– Eğitimine devam eden bütün öğrenciler toplu taşıma araçlarından fiyatsız yararlanacak.
BAYANLAR
– Bayan cinayetlerinin failleri için ceza indirimi, âlâ hal indirimi uygulanmayacak.
– 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü resmi tatil olacak.
– Kamu idare kademelerinde en az yüzde 33 bayan kotası uygulanacak.
– Bayan STK’larına kira takviyesi verilecek.
– İdare ve üst seviye kademelerinde bayan oranı yüzde 35 ve üzeri olan özel kesim şirketlerine vergi indirimi sağlanacak.
ETRAF VE ŞEHİRCİLİK
– Daha evvel ormanlık alan vasfı taşıyan alanların imara açılması engellenecek.
– Orman topraklarına yapılacak oteller derhal yıkılacak. Bu işe dahil olan bürokrat ve şirketler hakkında yargı çerçevesinde gereği yapılacak.
– İstisnalara dayanarak ormanlık alanları ranta dönüştüren kişi ya da şirketlerin yatırımları devletleştirilecek.
– Kapsamlı bir Hayvan Hakları Yasası çıkarılacak.
– Ekolojik Turizm ve Ekolojik Siyasetler Bakanlığı kurulacak.
– TEMA üzere emniyetli STK’lara devlet de takviye verecek.
– Olumsuz ÇED raporlarına karşın açılan maden ocakları kapatılacak.
– Bütün müze girişleri parasız olacak.
– Son 20 yıldır yangınlardan ziyan nazarann ve ihalelerle satılan alanları bir daha kamulaştırılacak.