Gazprom Avrupa’nın gazını kesti. Avrupa başşehirleri alternatifler üzerinde baş yorarken ‘gaz protestoları’ ivmelenmeye başladı. Moskova kesintiye münasebet olarak yaptırımları öne sürüyor. AB ise Rusya’yı şantaj yapmakla suçluyor.
Avrupa ekonomilerinde ise ‘gaz politiğin’ getirdikleri, resesyon (durgunluk) beklentilerinin öne alınmasına niye oldu. Gazprom’un son yayımladığı reklam sinemasında yer alan ‘Kış büyük olacak, sırf alacakaranlık ve kar.’ sözleri, Avrupalı siyasalların tasarruf için gündeme getirdikleri ‘çılgın’ teklifler “Bu iş nereye gidiyor?” sorusuna cevap vermeyi zorlaştırıyor.
Uzmanların bu kadar kısa müddette Rus gazına alternatif üretme imkanı olmadığını vurgulamasına karşın Avrupa Birliği’nin (AB) girmekte ısrar ettiği soğuk tünel, karamsar beklentileri de büyütüyor.
KANADA İLE KOMPRESÖR KRİZİ TANSİYONU TIRMANDIRDI
Moskova’nın ‘şantaj’ yapması mı yoksa AB’nin yaptırımları niçiniyle ortaya çıkan teknik ekipman eksiği mi gaz krizini derinleştiriyor? CRI Türk’e konuşan Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım’a göre her iki tarafın da kendi bakılırsa haklı olduğu taraflar bulunuyor. “Rusya’nın kompresörlerde yağ kaçağı var ben bunu çalıştıramam savı teknik olarak doğru” diyen Yardım, şöyleki konuştu:
“Ortada teknik sorun var. Teknik sorun çıkmadan evvel kompresörlerin yedeksiz kalma problemi var. Zira Kanada’ya bakıma gittiklerinde Kanada hükümeti ‘Ben bu kompresörleri göndermiyorum.’ dedi. Almanya başbakanı devreye girdi. Kompresörler Almanya’ya gönderildi. Bunların takılması gerekiyordu fakat bakım yapıldıktan daha sonra kompresörlerin sertifikalarının olması lazım. Rusya evvel bu sertifikaları istedi. Bu sertifikalar gelmedi.”
MERKEL’DEN daha sonra TAHLİL İÇİN İNİSİYATİF ALACAK ÖNDER YOK
Teknik bahislerin aşılabilir olduğuna işaret eden Yardım, “İki taraf da adım atmıyor. Avrupa’da Rusya-Ukrayna ve AB krizini çözmek için adım atan kimse yok. İnisiyatifi ele alıp bu krizi çözmeye çalışan bir önder yok şu anda Avrupa’da. Sorunun kaynağı burada. Evvelce rastgele bir sorun çıktığında (Angela) Merkel inisiyatifi eline alıyordu ve sıkıntıları bir biçimde çözüyordu. Tarafların konuşması lazım” dedi.
“Birilerinin Ukrayna cumhurbaşkanını ikna etmesi lazım” diye devam eden Yardım, Rus gazına tavan fiyat üzere uygulamaların sorunu çözmeyeceğini, Avrupalı siyasetçilerin Rusya ile diyaloğa yönelmesi gerektiğine işaret etti. Gaz krizini çözmek için teşebbüste bulunan Eski Alman Şansölyesi Gerhard Schröder üzere isimlerin “linç edildiğini” belirten Yardım, “bu kadar diyalogsuzluk âlâ değil” dedi ve ekledi:
‘BUNU LAKİN BİR SAVAŞ TAHKİM EDEBİLİR’
“Bunun tahlili için iki tane yol üzere var gözüküyor. Pazar günü Çek Cumhuriyetinde şovlar oldu. Almanya’da Ludwing kentinde oldu. Bu hafta sonundan itibaren Sarı Yeleklilerin hareket yapacakları söyleniyor. Avrupa’da da orta sınıf yok olmaya başladı. Zira bu güç fiyatlarının yüksekliğinin yarattığı enflasyon ve sonunda sakinliğe işsizliğe karşı durmak mümkün değil. Ya Avrupa’da hükümetler kıştan itibaren siyasetlerini değiştirecek ya da biri iki sene daha bu sorun devam edecek. Savaş ihtimali de görüyorum. Bu kadar ekonomik sakinlik ve yıkımdan daha sonra bunu lakin bir savaş tahkim edebilir. Maalesef.”
‘TÜRKİYE RUSYA İLE PAZARLIKTA GEÇ KALDI’
Peki, durum Türkiye açısında nedir? Bu kış Türkiye için ne kadar güç geçecek? Sıvılaştırılmış doğal gaz fiyatlarının Hollanda’daki TTF’e baz edildiğini anımsatan Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, Türkiye’nin yaptığı bu fiyat formülü değişikliğinin ziyana niye olduğunu kaydetti ve şöyleki devam etti:
“31 Aralık 2021’den itibaren konutlarda doğal gaza yüzde 174 ticarethanelerde yüzde 378 endüstride yüzde 277, elektrik üretiminde de yüzde 329 artırım oldu. Bu artırımın iki niçini var. Birincisi alım fiyatlarındaki artış. Evvelden imzaladığımız uzun periyotlu petrole baz edilmiş fiyatlar olsaydı 1000 metreküp gazı 400-450 dolar içinde alacaktık. 30 Aralık tarihi prestijiyle Rusya’dan gaz alım formüllerimizin içine biz yüzde 70 oranında TTF’i dahil ettik. TTF’in fiyatı dün prestijiyle 2 bin 600 dolardı. 26 Ağustosta TTF 3 bin 680 dolar oldu. bu biçimde olunca bizim alım maliyetlerimize yaklaşık yüzde 50 oranında yükseltti.”
Fiyat müzakerelerindeki içeriği bilmemekle birlikte bu formül değişikliğinin yanlış olduğunu söyleyen Yardım, artırımların ikinci niçininin kur kaynaklığı olduğunu belirtti. Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye’deki artırımları açıklamadığını tabir eden Yardım, Türkiye’nin vadesi dolacak olan kontratlar konusunda Rusya ile pazarlıkta geç kaldığı görüşünü paylaştı.
HESAP KUSURU YAPILDI
Türkiye’nin uzun vadeli kontratlar yerine Ukrayna tansiyonu öncesi nazarance bir ölçü ucuz olan spot piyasadaki sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımına güvenmesi de Eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım’a bakılırsa yapılan bir başka hesap kusuru.
2021 Temmuz ayından itibaren Avrupa ülkelerinin boşalan gaz depolarını doldurmaya başlaması da Hollanda merkezli TTF meblağlarını yükseltemeye başladı. O devirde Türkiye’nin ‘fiyatlar düşer’ beklentisiyle Rusya ile uzun vadeli kontratları yenilemediğini anımsattı.
Krizin dört yıl daha devam edeceği öngörüsünde bulunan Yardım, doğal gazda meblağların eski düzebir daha gelmesinin ise mümkün olmadığı kanaatinde. Pekala, Türkiye bu kış gaz ezası çeker mi? Yardım bu soruya “Ciddi manada bir zahmet çekeceğimiz kanısında değilim. Şu andaki siyasetler çerçevesinde Rusya’nın bize gaz tedariki konusunda yardımcı olduğunu görüyorum. Fiyat konusunda bir ölçü yardımcı oluyor. Eski fiyat formüllerine dönsek hayli daha uygun olur.” diyerek cevap verdi.
Gaz tedariki açısından Türkiye’nin Avrupa’daki üzere bir badirede olmadığını lisana getiren Yardım, ticarethane, sanayi ve elektrik üretime artırımların devam edeceği konutta ise muhtemel artırımların seçim gündemi niçiniyle hudutlu olacağı öngörüsünü paylaştı.
Avrupa ekonomilerinde ise ‘gaz politiğin’ getirdikleri, resesyon (durgunluk) beklentilerinin öne alınmasına niye oldu. Gazprom’un son yayımladığı reklam sinemasında yer alan ‘Kış büyük olacak, sırf alacakaranlık ve kar.’ sözleri, Avrupalı siyasalların tasarruf için gündeme getirdikleri ‘çılgın’ teklifler “Bu iş nereye gidiyor?” sorusuna cevap vermeyi zorlaştırıyor.
Uzmanların bu kadar kısa müddette Rus gazına alternatif üretme imkanı olmadığını vurgulamasına karşın Avrupa Birliği’nin (AB) girmekte ısrar ettiği soğuk tünel, karamsar beklentileri de büyütüyor.
KANADA İLE KOMPRESÖR KRİZİ TANSİYONU TIRMANDIRDI
Moskova’nın ‘şantaj’ yapması mı yoksa AB’nin yaptırımları niçiniyle ortaya çıkan teknik ekipman eksiği mi gaz krizini derinleştiriyor? CRI Türk’e konuşan Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım’a göre her iki tarafın da kendi bakılırsa haklı olduğu taraflar bulunuyor. “Rusya’nın kompresörlerde yağ kaçağı var ben bunu çalıştıramam savı teknik olarak doğru” diyen Yardım, şöyleki konuştu:
“Ortada teknik sorun var. Teknik sorun çıkmadan evvel kompresörlerin yedeksiz kalma problemi var. Zira Kanada’ya bakıma gittiklerinde Kanada hükümeti ‘Ben bu kompresörleri göndermiyorum.’ dedi. Almanya başbakanı devreye girdi. Kompresörler Almanya’ya gönderildi. Bunların takılması gerekiyordu fakat bakım yapıldıktan daha sonra kompresörlerin sertifikalarının olması lazım. Rusya evvel bu sertifikaları istedi. Bu sertifikalar gelmedi.”
MERKEL’DEN daha sonra TAHLİL İÇİN İNİSİYATİF ALACAK ÖNDER YOK
Teknik bahislerin aşılabilir olduğuna işaret eden Yardım, “İki taraf da adım atmıyor. Avrupa’da Rusya-Ukrayna ve AB krizini çözmek için adım atan kimse yok. İnisiyatifi ele alıp bu krizi çözmeye çalışan bir önder yok şu anda Avrupa’da. Sorunun kaynağı burada. Evvelce rastgele bir sorun çıktığında (Angela) Merkel inisiyatifi eline alıyordu ve sıkıntıları bir biçimde çözüyordu. Tarafların konuşması lazım” dedi.
“Birilerinin Ukrayna cumhurbaşkanını ikna etmesi lazım” diye devam eden Yardım, Rus gazına tavan fiyat üzere uygulamaların sorunu çözmeyeceğini, Avrupalı siyasetçilerin Rusya ile diyaloğa yönelmesi gerektiğine işaret etti. Gaz krizini çözmek için teşebbüste bulunan Eski Alman Şansölyesi Gerhard Schröder üzere isimlerin “linç edildiğini” belirten Yardım, “bu kadar diyalogsuzluk âlâ değil” dedi ve ekledi:
‘BUNU LAKİN BİR SAVAŞ TAHKİM EDEBİLİR’
“Bunun tahlili için iki tane yol üzere var gözüküyor. Pazar günü Çek Cumhuriyetinde şovlar oldu. Almanya’da Ludwing kentinde oldu. Bu hafta sonundan itibaren Sarı Yeleklilerin hareket yapacakları söyleniyor. Avrupa’da da orta sınıf yok olmaya başladı. Zira bu güç fiyatlarının yüksekliğinin yarattığı enflasyon ve sonunda sakinliğe işsizliğe karşı durmak mümkün değil. Ya Avrupa’da hükümetler kıştan itibaren siyasetlerini değiştirecek ya da biri iki sene daha bu sorun devam edecek. Savaş ihtimali de görüyorum. Bu kadar ekonomik sakinlik ve yıkımdan daha sonra bunu lakin bir savaş tahkim edebilir. Maalesef.”
‘TÜRKİYE RUSYA İLE PAZARLIKTA GEÇ KALDI’
Peki, durum Türkiye açısında nedir? Bu kış Türkiye için ne kadar güç geçecek? Sıvılaştırılmış doğal gaz fiyatlarının Hollanda’daki TTF’e baz edildiğini anımsatan Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, Türkiye’nin yaptığı bu fiyat formülü değişikliğinin ziyana niye olduğunu kaydetti ve şöyleki devam etti:
“31 Aralık 2021’den itibaren konutlarda doğal gaza yüzde 174 ticarethanelerde yüzde 378 endüstride yüzde 277, elektrik üretiminde de yüzde 329 artırım oldu. Bu artırımın iki niçini var. Birincisi alım fiyatlarındaki artış. Evvelden imzaladığımız uzun periyotlu petrole baz edilmiş fiyatlar olsaydı 1000 metreküp gazı 400-450 dolar içinde alacaktık. 30 Aralık tarihi prestijiyle Rusya’dan gaz alım formüllerimizin içine biz yüzde 70 oranında TTF’i dahil ettik. TTF’in fiyatı dün prestijiyle 2 bin 600 dolardı. 26 Ağustosta TTF 3 bin 680 dolar oldu. bu biçimde olunca bizim alım maliyetlerimize yaklaşık yüzde 50 oranında yükseltti.”
Fiyat müzakerelerindeki içeriği bilmemekle birlikte bu formül değişikliğinin yanlış olduğunu söyleyen Yardım, artırımların ikinci niçininin kur kaynaklığı olduğunu belirtti. Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye’deki artırımları açıklamadığını tabir eden Yardım, Türkiye’nin vadesi dolacak olan kontratlar konusunda Rusya ile pazarlıkta geç kaldığı görüşünü paylaştı.
HESAP KUSURU YAPILDI
Türkiye’nin uzun vadeli kontratlar yerine Ukrayna tansiyonu öncesi nazarance bir ölçü ucuz olan spot piyasadaki sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımına güvenmesi de Eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım’a bakılırsa yapılan bir başka hesap kusuru.
2021 Temmuz ayından itibaren Avrupa ülkelerinin boşalan gaz depolarını doldurmaya başlaması da Hollanda merkezli TTF meblağlarını yükseltemeye başladı. O devirde Türkiye’nin ‘fiyatlar düşer’ beklentisiyle Rusya ile uzun vadeli kontratları yenilemediğini anımsattı.
Krizin dört yıl daha devam edeceği öngörüsünde bulunan Yardım, doğal gazda meblağların eski düzebir daha gelmesinin ise mümkün olmadığı kanaatinde. Pekala, Türkiye bu kış gaz ezası çeker mi? Yardım bu soruya “Ciddi manada bir zahmet çekeceğimiz kanısında değilim. Şu andaki siyasetler çerçevesinde Rusya’nın bize gaz tedariki konusunda yardımcı olduğunu görüyorum. Fiyat konusunda bir ölçü yardımcı oluyor. Eski fiyat formüllerine dönsek hayli daha uygun olur.” diyerek cevap verdi.
Gaz tedariki açısından Türkiye’nin Avrupa’daki üzere bir badirede olmadığını lisana getiren Yardım, ticarethane, sanayi ve elektrik üretime artırımların devam edeceği konutta ise muhtemel artırımların seçim gündemi niçiniyle hudutlu olacağı öngörüsünü paylaştı.