COVID-19 Endemi mi Oluyor? Endemi Nedir; Ne Manaya Geliyor? COVID-19 pandemisinin üçüncü yılına giriyoruz ve dürüst olmak gerekirse, hepimizin bundan bıktığını söylemek yanlış olmaz. Bu anlaşılabilir bir durum; hastalığın kendisiyle başa çıkmak zorunda kalmayan şanslı azınlık bile aylarca süren çeşitli karantina ve sokağa çıkma yasaklarından geçmek zorunda kaldı.
Fakat artık sık sık karşımıza çıkan haberlerde daima bir umut olduğunu görüyoruz. “Pandemi, endemi haline geliyor” haberlerinden bahsediyoruz. Birtakım hükümetlere ve yorumculara göre, pandemi neredeyse bitti. Bunun yerine yeni bir çağa gidiyoruz: COVID-19 endemisi çağı.
Pekala ancak bu tam olarak ne manaya geliyor? COVID artık bir sorun değil mi? Yoksa tüm bunlar yalnızca temenni mi?
Endemi Ne Demek, Ne Manaya Geliyor?
Hem “endemi” birebir vakitte “pandemi” bilimsel olarak tanımlanmış tabirlerdir ve ortalarındaki farkın ne olduğu kıymetlidir. Aşina olduğumuzla başlayalım: Pandemi…
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), yayılımı dünya çapında ve üstel olarak denetimden çıktığında ve arttığında, bir hastalığı pandemi olarak ilan eder. Temel olarak pandemi, bir salgındaki hadise sayısının daima artmasıdır.
Endemi ise, bu dalgalanmaya sahip değildir. Soğuk algınlığı üzere her yerde de olabilir, sıtma üzere bir bölgeye mahsus de olabilir. Lakin olay sayıları ekseriyetle daima tıpkı düzeyde kalır. Bu da gelecek için iddia edilebilir olduğu manasına gelir.
Bu yüzden dikkat edilmesi gereken birinci nokta şudur: Beşerler COVID-19’un endemik hale geldiğinden bahsettiklerinde, söylemiş oldukleri şey, her ne sebeple olursa olsun hadise sayılarının istikrara kavuşmasını öngördükleridir.
Pekala lakin bugün için bunu söylemek ne kadar hakikat olur?
COVID-19 Pandemiden Endemiye Geçti mi?
“Endemi”, istikrarlı bir enfeksiyon oranına sahip bir hastalığı tabir ediyorsa, COVID’in şu anda bu tanıma uyduğunu söylemek biraz sıkıntı. Viroloji doçenti Stephen Griffin, The Guardian’a verdiği demeçte, “Yakında rastgele bir vakitte endemiye ulaşacağımız fikri, birkaç hafta boyunca muazzam derecede patlayıcı bir büyüme yaşadığımız gerçeğine biraz aksi görünüyor” diyor.
ABD, iki hafta evvel şimdiye kadarki en yüksek COVID-19 hastaneye yatış sayısını gördü ve dünyadaki sıhhat sistemleri, çok bulaşıcı Omicron varyantının niye olduğu olaylardaki son artışa ayak uydurmak için gayret ediyor. DSÖ Avrupa’nın kıdemli acil durum nazaranvlisi Dr. Catherine Smallwood, 11 Ocak’ta bir basın brifinginde şunları söylemişti: “Endemiklik açısından hala bir yolumuz var. Endemisite, her şeydilk evvel, virüsün öngörülebilir düzeylerde istikrarlı sirkülasyonunun ve potansiyel olarak bilinen ve öngörülebilir salgın bulaşma dalgalarının olduğunu var iseyar. Daha evvel endemikmiş üzere davranmaya başlamamamız gerekiyor. Yalnızca virüsün kendisi endemikmiş üzere davranıyor.“
İngiltere’deki Warwick Üniversitesi’nden Lawrence Young ise, New Scientist’e “Aslında endemiye yakın bir yerde olduğumuzu düşünmüyorum. Ancak çabucak hemen o noktada değiliz” dedi.
Endemisitenin ne olduğunu anlamak kadar, ne olmadığını anlamak da kıymetli. Örneğin çiçek hastalığı endemiktir, çocuk felci endemiktir, Lassa ateşi endemiktir ve sıtma endemiktir. Lakin bir endeminin tehlikeli olmadığı üzere bir sonuca varmak mümkün değildir.
Ve bir pandeminin endemiye dönüşmesi, hastalığın ortadan kalktığı manasına da gelmez. Soğuk algınlığına niye olabilen koronavirüslerden biri olan OC43 endemiktir. Lakin sadece Birleşik Krallık’ta bile, her gün yaklaşık 45.000 kişiyi tesirler.
COVID-19 Endemi Olacak mı?
Pekala COVID endemi olacak mı? Tahminen… Lakin ne vakit olacağını, hatta olup olmayacağını söylemek için çabucak hemen erken. Endemiye geçiş çoklukla yalnızca geçmişe bakıldığında görülür ve biroldukça uzmana göre şu anda hala hayli uzaktayız.
bir fazlaca uzman, virüs yayılmaya devam ederken ve potansiyel olarak gelişiyorken, bilhassa de aşılanmamış dünyanın büyük kısmında virüsü endemik olarak etiketlemek için epeyce erken olduğu konusunda hemfikir. DSÖ’nün sık sık işaret ettiği üzere, “aşı eşitliği pandeminin sonunu hızlandıracaktır.” Aşı eşitsizliği ise bu süreci uzatıyor.
özetlemek gerekirsesı, şu anda gördüğümüz şey, 2022’ye girerken, endeminin yakınından bile geçmiyor. Öylece gerimize yaslanıp istikrarlı bir bulaşma oranı goremiyoruz. Hadise sayıları daima olarak dalgalanmaya devam ediyor. Hala büyük ölçüde belirsizliğe sahibiz, hala pek süratli gelişen bir virüsümüz var ve yeni zorluklar ortaya çıkarıyor. vakit içinde pandemi hakikaten de endemiye dönüşebilir. Lakin buna 2022’de kesin olacak gözüyle bakmak da pek kolay değil.
Fakat artık sık sık karşımıza çıkan haberlerde daima bir umut olduğunu görüyoruz. “Pandemi, endemi haline geliyor” haberlerinden bahsediyoruz. Birtakım hükümetlere ve yorumculara göre, pandemi neredeyse bitti. Bunun yerine yeni bir çağa gidiyoruz: COVID-19 endemisi çağı.
Pekala ancak bu tam olarak ne manaya geliyor? COVID artık bir sorun değil mi? Yoksa tüm bunlar yalnızca temenni mi?
Endemi Ne Demek, Ne Manaya Geliyor?
Hem “endemi” birebir vakitte “pandemi” bilimsel olarak tanımlanmış tabirlerdir ve ortalarındaki farkın ne olduğu kıymetlidir. Aşina olduğumuzla başlayalım: Pandemi…
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), yayılımı dünya çapında ve üstel olarak denetimden çıktığında ve arttığında, bir hastalığı pandemi olarak ilan eder. Temel olarak pandemi, bir salgındaki hadise sayısının daima artmasıdır.
Endemi ise, bu dalgalanmaya sahip değildir. Soğuk algınlığı üzere her yerde de olabilir, sıtma üzere bir bölgeye mahsus de olabilir. Lakin olay sayıları ekseriyetle daima tıpkı düzeyde kalır. Bu da gelecek için iddia edilebilir olduğu manasına gelir.
Bu yüzden dikkat edilmesi gereken birinci nokta şudur: Beşerler COVID-19’un endemik hale geldiğinden bahsettiklerinde, söylemiş oldukleri şey, her ne sebeple olursa olsun hadise sayılarının istikrara kavuşmasını öngördükleridir.
Pekala lakin bugün için bunu söylemek ne kadar hakikat olur?
COVID-19 Pandemiden Endemiye Geçti mi?
“Endemi”, istikrarlı bir enfeksiyon oranına sahip bir hastalığı tabir ediyorsa, COVID’in şu anda bu tanıma uyduğunu söylemek biraz sıkıntı. Viroloji doçenti Stephen Griffin, The Guardian’a verdiği demeçte, “Yakında rastgele bir vakitte endemiye ulaşacağımız fikri, birkaç hafta boyunca muazzam derecede patlayıcı bir büyüme yaşadığımız gerçeğine biraz aksi görünüyor” diyor.
ABD, iki hafta evvel şimdiye kadarki en yüksek COVID-19 hastaneye yatış sayısını gördü ve dünyadaki sıhhat sistemleri, çok bulaşıcı Omicron varyantının niye olduğu olaylardaki son artışa ayak uydurmak için gayret ediyor. DSÖ Avrupa’nın kıdemli acil durum nazaranvlisi Dr. Catherine Smallwood, 11 Ocak’ta bir basın brifinginde şunları söylemişti: “Endemiklik açısından hala bir yolumuz var. Endemisite, her şeydilk evvel, virüsün öngörülebilir düzeylerde istikrarlı sirkülasyonunun ve potansiyel olarak bilinen ve öngörülebilir salgın bulaşma dalgalarının olduğunu var iseyar. Daha evvel endemikmiş üzere davranmaya başlamamamız gerekiyor. Yalnızca virüsün kendisi endemikmiş üzere davranıyor.“
İngiltere’deki Warwick Üniversitesi’nden Lawrence Young ise, New Scientist’e “Aslında endemiye yakın bir yerde olduğumuzu düşünmüyorum. Ancak çabucak hemen o noktada değiliz” dedi.
Endemisitenin ne olduğunu anlamak kadar, ne olmadığını anlamak da kıymetli. Örneğin çiçek hastalığı endemiktir, çocuk felci endemiktir, Lassa ateşi endemiktir ve sıtma endemiktir. Lakin bir endeminin tehlikeli olmadığı üzere bir sonuca varmak mümkün değildir.
Ve bir pandeminin endemiye dönüşmesi, hastalığın ortadan kalktığı manasına da gelmez. Soğuk algınlığına niye olabilen koronavirüslerden biri olan OC43 endemiktir. Lakin sadece Birleşik Krallık’ta bile, her gün yaklaşık 45.000 kişiyi tesirler.
COVID-19 Endemi Olacak mı?
Pekala COVID endemi olacak mı? Tahminen… Lakin ne vakit olacağını, hatta olup olmayacağını söylemek için çabucak hemen erken. Endemiye geçiş çoklukla yalnızca geçmişe bakıldığında görülür ve biroldukça uzmana göre şu anda hala hayli uzaktayız.
bir fazlaca uzman, virüs yayılmaya devam ederken ve potansiyel olarak gelişiyorken, bilhassa de aşılanmamış dünyanın büyük kısmında virüsü endemik olarak etiketlemek için epeyce erken olduğu konusunda hemfikir. DSÖ’nün sık sık işaret ettiği üzere, “aşı eşitliği pandeminin sonunu hızlandıracaktır.” Aşı eşitsizliği ise bu süreci uzatıyor.
özetlemek gerekirsesı, şu anda gördüğümüz şey, 2022’ye girerken, endeminin yakınından bile geçmiyor. Öylece gerimize yaslanıp istikrarlı bir bulaşma oranı goremiyoruz. Hadise sayıları daima olarak dalgalanmaya devam ediyor. Hala büyük ölçüde belirsizliğe sahibiz, hala pek süratli gelişen bir virüsümüz var ve yeni zorluklar ortaya çıkarıyor. vakit içinde pandemi hakikaten de endemiye dönüşebilir. Lakin buna 2022’de kesin olacak gözüyle bakmak da pek kolay değil.