Cisimlerin Üzerinde Geçersiz Yüzler mi Görüyorsunuz? Yalnız Değilsiniz! Üstteki fotoğrafa baktığınızda bir yüz görüyor musunuz? Şayet görüyorsanız, pareidolia olarak bilinen bir durum yaşıyorsunuz: Bir uyarıcıya mana yükleme eğilimi… Yüzleri cansız objelerde görmek yaygın yaşanan bir olay ve görünüşe bakılırsa birçok insan, bu yüzleri bayandan fazla erkek olarak algılıyor.
Yüz pareidolisinin yahut “yanıltıcı yüzlerin”, yalnızca bir yüzü tespit etmenin ötesinde algıları tetiklediğini gözlemleyen yakın tarihindeki bir makalenin bulguları bu istikamette işaret ediyor. Beşerler bu algılara yaş, duygusal tabir ve cinsiyet üzere özellikler yüklüyor. Proceedings of the National Academy of Sciences mecmuasında yayınlanan çalışmanın müellifleri, insan olmayan yüzlerin bayan olarak algılanabilmesi için fazladan “kadınsı” detaylara gereksinim duyduğu kararına vardı. Öbür bir deyişle birden fazla durumda algılanan yüz, erkek yüzü oluyor.
Sonuçlar, Amerika Birleşik Devletleri’nden 3.800’den çok yetişkinin aldatıcı yüzlerin algılanan cinsiyetini belirlemeye çalışan büyük ölçekli davranış deneylerinden geliyor. Verdikleri karşılıklar, insanların aldatıcı bir yüze sahip cansız bir objeyi bayan yerine erkek olarak kabul etme mümkünlüğünün değerli ölçüde daha yüksek olduğunu gösterdi. Ayrıyeten sözleri ve yaşları yüz pareidolisiyle ilişkilendirdiler: Objeleri yaşlı, tiksinmiş yahut bayandan fazla genç, memnun ve erkek olarak algılama olasılıkları epey daha yüksekti.
Farklı deher neysel dizaynlarda, imgenin yahut fotoğraflanan objenin renk yolunun cinsiyet yanlılığını açıklayıp açıklamadığını test ettiler, lakin aldatıcı yüzlerin karşılık gelen obje manzaralarının birebir algıyı ortaya çıkarmadığını buldular. Yani, kızarmış yumurtanın sıradan bir fotoğrafı, aldatıcı bir yüze sahip kızarmış yumurta ile birebir önyargılı algıyı ortaya çıkarmadı.
Çalışma muharrirleri, “Toplu olarak [sonuçlar], aldatıcı yüzlerin farklı bir duygusal söze, yaşa ve cinsiyete sahip olduğunu gösterdi” diye yazdı ve devam etti: “En çarpıcı müşahedemiz, tarafsız bir seçenek mevcut olsa bile, aldatıcı yüzleri bayan yerine erkek olarak algılamaya yönelik kuvvetli bir önyargıdır. Bu önyargı, gözlemciler içinde sağlam ve muteber ise, bilhassa bu uyaranların biyolojik bir cinsiyeti olmadığı göz önüne alındığında, cinsiyet algısının insan beyninde nasıl işlendiğini anlamak için kıymetli çıkarımlar sağlar.“
Bunun yerine, bu kayda bedel cinsiyet önyargısı, belirli belgisiz bir yüze benzeyen rastgele bir şeye erkek cinsiyeti yüklediğimizi bakılırsan, doğuştan gelen yahut öğrenilmiş bir imaj sürece formülünün göstergesi üzere görünüyor.
Olağan ki bu araştırmanın kimi sınırlamaları da bulunuyor. Öncelikle araştırmanın iştirakçileri sadece ABD’den geliyor. Bu var iseyılan algı yahut önyargı, öteki ülke yahut kültürlerde değişiklik gösterebilir.
Bu önyargının niye var olduğu ise belirsizliğini koruyor, lakin Science News’e konuşan baş muharrir Susan Wardle, emoji ve Lego örneklerini günlük hayatımızdaki misal bir önyargının delili olarak vurguluyor. Her iki örnekte de, denkleme birtakım kirpikler, daha büyük dudaklar, makyaj yahut öbür “kadınsılaştırıcı” özellikler dahil edilmediği sürece, karakterlerin var iseyılan olarak erkek olduğu kabul ediliyor…
Yüz pareidolisinin yahut “yanıltıcı yüzlerin”, yalnızca bir yüzü tespit etmenin ötesinde algıları tetiklediğini gözlemleyen yakın tarihindeki bir makalenin bulguları bu istikamette işaret ediyor. Beşerler bu algılara yaş, duygusal tabir ve cinsiyet üzere özellikler yüklüyor. Proceedings of the National Academy of Sciences mecmuasında yayınlanan çalışmanın müellifleri, insan olmayan yüzlerin bayan olarak algılanabilmesi için fazladan “kadınsı” detaylara gereksinim duyduğu kararına vardı. Öbür bir deyişle birden fazla durumda algılanan yüz, erkek yüzü oluyor.
Sonuçlar, Amerika Birleşik Devletleri’nden 3.800’den çok yetişkinin aldatıcı yüzlerin algılanan cinsiyetini belirlemeye çalışan büyük ölçekli davranış deneylerinden geliyor. Verdikleri karşılıklar, insanların aldatıcı bir yüze sahip cansız bir objeyi bayan yerine erkek olarak kabul etme mümkünlüğünün değerli ölçüde daha yüksek olduğunu gösterdi. Ayrıyeten sözleri ve yaşları yüz pareidolisiyle ilişkilendirdiler: Objeleri yaşlı, tiksinmiş yahut bayandan fazla genç, memnun ve erkek olarak algılama olasılıkları epey daha yüksekti.
Farklı deher neysel dizaynlarda, imgenin yahut fotoğraflanan objenin renk yolunun cinsiyet yanlılığını açıklayıp açıklamadığını test ettiler, lakin aldatıcı yüzlerin karşılık gelen obje manzaralarının birebir algıyı ortaya çıkarmadığını buldular. Yani, kızarmış yumurtanın sıradan bir fotoğrafı, aldatıcı bir yüze sahip kızarmış yumurta ile birebir önyargılı algıyı ortaya çıkarmadı.
Çalışma muharrirleri, “Toplu olarak [sonuçlar], aldatıcı yüzlerin farklı bir duygusal söze, yaşa ve cinsiyete sahip olduğunu gösterdi” diye yazdı ve devam etti: “En çarpıcı müşahedemiz, tarafsız bir seçenek mevcut olsa bile, aldatıcı yüzleri bayan yerine erkek olarak algılamaya yönelik kuvvetli bir önyargıdır. Bu önyargı, gözlemciler içinde sağlam ve muteber ise, bilhassa bu uyaranların biyolojik bir cinsiyeti olmadığı göz önüne alındığında, cinsiyet algısının insan beyninde nasıl işlendiğini anlamak için kıymetli çıkarımlar sağlar.“
Bunun yerine, bu kayda bedel cinsiyet önyargısı, belirli belgisiz bir yüze benzeyen rastgele bir şeye erkek cinsiyeti yüklediğimizi bakılırsan, doğuştan gelen yahut öğrenilmiş bir imaj sürece formülünün göstergesi üzere görünüyor.
Olağan ki bu araştırmanın kimi sınırlamaları da bulunuyor. Öncelikle araştırmanın iştirakçileri sadece ABD’den geliyor. Bu var iseyılan algı yahut önyargı, öteki ülke yahut kültürlerde değişiklik gösterebilir.
Bu önyargının niye var olduğu ise belirsizliğini koruyor, lakin Science News’e konuşan baş muharrir Susan Wardle, emoji ve Lego örneklerini günlük hayatımızdaki misal bir önyargının delili olarak vurguluyor. Her iki örnekte de, denkleme birtakım kirpikler, daha büyük dudaklar, makyaj yahut öbür “kadınsılaştırıcı” özellikler dahil edilmediği sürece, karakterlerin var iseyılan olarak erkek olduğu kabul ediliyor…