Birden fazla personel bu hakkını bilmiyor! 6 ay çalışana ikili tazminat! Sabah Gazetesi’nden Faruk Fazilet, bugünkü yazısında kıdem tazminatına ait dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Fazilet yazısında 6 ay çalışma ile çalışanların kıdem tazminatı hakkından yararlanabileceğini yazdı.
İşte Faruk Erdem’in o yazısı:
Çalışanların değerli teminatlarından birisi kıdem tazminatı. Muhakkak koşullarda bu paraya hak kazanılıyor. Lakin tıpkı vakitte ek bir tazminat daha var. Biroldukça çalışanın bilmediği bu haktan yararlanmak için üstelik 6 ay çalışmak yetiyor.
Maddelerimiz hem patronları tıpkı vakitte çalışanları koruyan düzenlemeler içeriyor. Çalışanları koruyan haklardan birisi de kıdem tazminatı. En az 1 yıl çalışmış bir personel kendi istek ve kusuru haricinde işten ayrılırsa kıdem tazminatını hak ediyor.
Burada 1475 sayılı yasanın 14. hususunda birtakım istisnalar da sayılıyor. Yani istifa edildiğinde de kimi durumlarda kıdem tazminatı alınabiliyor. Bu noktada emekli olanlar kendi isteği ile ayrılınca tazminat alıyor.
bir daha askere gidenler de istifa ile tazminat alabiliyor. Bayan sigortalılar evlendikten daha sonra 1 yıl geçmeden ayrılırlarsa tazminatlarını alabiliyor. Ayrıyeten emeklilik için yaş haricindeki koşulları tamamlayanlar da istifa ederek tazminat alıyor.
Bunun için 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanların 3600 gün daha sonrasında sigortalı olanların ise 7 bin günü tamamlamaları kâfi oluyor. İş kanunundaki haklı fesih koşullarını yerine getirenler de istifa ile tazminat alabiliyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken her yıl için bir brüt fiyat olarak veriliyor. Bu fiyat belirlenirken de yalnızca maaş değil yıl ortasında nizamlı olarak ödenen tüm paralar hesaba dahil ediliyor.
BİLDİRİM MÜHLETİNE DİKKAT
İşten ayrılan çalışanlar için ikinci bir tazminat ödemesi daha gerçekleşiyor. Buna da ihbar tazminatı deniliyor. İhbar tazminatı alabilmek için kıdem tazminatını hak etme kuralı da bulunmuyor.
Üstelik 1 yıl değil 6 ay çalışmak kâfi oluyor. Maddelerimize bakılırsa patronun de emekçinin de iş mukavelesini feshedeceğini aşikâr bir süre evvel karşı tarafa bildirme zaruriliği bulunuyor.
Bu süreyi de o işyerindeki kıdeminiz yani çalışma vaktiniz belirliyor. Bu mühlete uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Bu bakımdan emekli veya emekli olmayan emekçi ayrımı yapılamıyor.
EMEKÇİ DE ÖDEME YAPABİLİR
İş Kanunu’nun 17. Hususundaki düzenlemeye nazaran, ihbar müddetine uyulmadığı vakit ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor. İhbar müddeti 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma müddeti için 4 hafta olurken, ödenecek fiyat de 1 aylık maaş oluyor.
1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışanlar için 6 hafta ve 1,5 aylık maaş, 3 yıldan fazla çalışma için ise 8 hafta yani 2 aylık maaş biçiminde ödeniyor. Bu müddetler taban olup mukaveleler ile artırılabiliyor.
Şayet personel bu mühletlere uymadan işten ayrılırsa bu kere patrona tıpkı biçimde ödeme yapıyor. İhbar tazminatı bu biçimdece iki taraflı bir uygulama olarak bedellendiriliyor. bir daha patron fesih hakkını berbata kullanmışsa bu mühletlerin üç katı meblağında makûs niyet tazminatı da ödüyor.
5 YILLIK MÜDDET VAR
Kıdem ve ihbar tazminatını alamayan ya da eksik ödenen çalışanlar, arabulucuya başvurarak hakkını arayabiliyor. Arabulucuya müracaat için vakit aşımı 5 yıl.
Yani işten ayrıldıktan itibaren 5 yıl ortasında müracaat yapmak gerekiyor. Arabulucu mevzuyu en çok 4 hafta ortasında sonuçlandırıyor. Şayet uzlaşma sağlanamazsa, çalışan hakkını iş mahkemesinde dava açarak arayabiliyor.
ÖDEMEYİ KIDEM BELİRLİYOR
ÇALIŞMA MÜHLETİ İHBAR MÜDDETİ TAZMİNAT ÖLÇÜSÜ
6 aydan az 2 hafta Yarım maaş
6 ay-1.5 yıl 4 hafta 1 maaş
1,5 yıl-3 yıl 6 hafta 1,5 maaş
3 yıl ve fazlası 8 hafta 2 maaş
NASIL HESAPLANIYOR?
Brüt maaşı 5 bin lira olan bir çalışanın ihbar mühleti şöyleki hesaplanıyor:
İhbar mühleti 8 hafta ( 56 gün)
5000 / 30 gün = 166,66 TL
56 gün X 166,66 = 9.333,33 TL (brüt ihbar tazminatı)
9.333,33 X % 15 = 1.400 TL (gelir vergisi)
9.333,33 X 0,00759 = 70,83 TL (damga vergisi)
9.333,33 – (1.400 + 70,83) = 7.862,5 TL (Ödenecek ihbar tazminatı)
KAYNAK: SABAH/FARUK FAZİLET
İşte Faruk Erdem’in o yazısı:
Çalışanların değerli teminatlarından birisi kıdem tazminatı. Muhakkak koşullarda bu paraya hak kazanılıyor. Lakin tıpkı vakitte ek bir tazminat daha var. Biroldukça çalışanın bilmediği bu haktan yararlanmak için üstelik 6 ay çalışmak yetiyor.
Maddelerimiz hem patronları tıpkı vakitte çalışanları koruyan düzenlemeler içeriyor. Çalışanları koruyan haklardan birisi de kıdem tazminatı. En az 1 yıl çalışmış bir personel kendi istek ve kusuru haricinde işten ayrılırsa kıdem tazminatını hak ediyor.
Burada 1475 sayılı yasanın 14. hususunda birtakım istisnalar da sayılıyor. Yani istifa edildiğinde de kimi durumlarda kıdem tazminatı alınabiliyor. Bu noktada emekli olanlar kendi isteği ile ayrılınca tazminat alıyor.
bir daha askere gidenler de istifa ile tazminat alabiliyor. Bayan sigortalılar evlendikten daha sonra 1 yıl geçmeden ayrılırlarsa tazminatlarını alabiliyor. Ayrıyeten emeklilik için yaş haricindeki koşulları tamamlayanlar da istifa ederek tazminat alıyor.
Bunun için 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanların 3600 gün daha sonrasında sigortalı olanların ise 7 bin günü tamamlamaları kâfi oluyor. İş kanunundaki haklı fesih koşullarını yerine getirenler de istifa ile tazminat alabiliyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken her yıl için bir brüt fiyat olarak veriliyor. Bu fiyat belirlenirken de yalnızca maaş değil yıl ortasında nizamlı olarak ödenen tüm paralar hesaba dahil ediliyor.
BİLDİRİM MÜHLETİNE DİKKAT
İşten ayrılan çalışanlar için ikinci bir tazminat ödemesi daha gerçekleşiyor. Buna da ihbar tazminatı deniliyor. İhbar tazminatı alabilmek için kıdem tazminatını hak etme kuralı da bulunmuyor.
Üstelik 1 yıl değil 6 ay çalışmak kâfi oluyor. Maddelerimize bakılırsa patronun de emekçinin de iş mukavelesini feshedeceğini aşikâr bir süre evvel karşı tarafa bildirme zaruriliği bulunuyor.
Bu süreyi de o işyerindeki kıdeminiz yani çalışma vaktiniz belirliyor. Bu mühlete uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Bu bakımdan emekli veya emekli olmayan emekçi ayrımı yapılamıyor.
EMEKÇİ DE ÖDEME YAPABİLİR
İş Kanunu’nun 17. Hususundaki düzenlemeye nazaran, ihbar müddetine uyulmadığı vakit ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor. İhbar müddeti 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma müddeti için 4 hafta olurken, ödenecek fiyat de 1 aylık maaş oluyor.
1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışanlar için 6 hafta ve 1,5 aylık maaş, 3 yıldan fazla çalışma için ise 8 hafta yani 2 aylık maaş biçiminde ödeniyor. Bu müddetler taban olup mukaveleler ile artırılabiliyor.
Şayet personel bu mühletlere uymadan işten ayrılırsa bu kere patrona tıpkı biçimde ödeme yapıyor. İhbar tazminatı bu biçimdece iki taraflı bir uygulama olarak bedellendiriliyor. bir daha patron fesih hakkını berbata kullanmışsa bu mühletlerin üç katı meblağında makûs niyet tazminatı da ödüyor.
5 YILLIK MÜDDET VAR
Kıdem ve ihbar tazminatını alamayan ya da eksik ödenen çalışanlar, arabulucuya başvurarak hakkını arayabiliyor. Arabulucuya müracaat için vakit aşımı 5 yıl.
Yani işten ayrıldıktan itibaren 5 yıl ortasında müracaat yapmak gerekiyor. Arabulucu mevzuyu en çok 4 hafta ortasında sonuçlandırıyor. Şayet uzlaşma sağlanamazsa, çalışan hakkını iş mahkemesinde dava açarak arayabiliyor.
ÖDEMEYİ KIDEM BELİRLİYOR
ÇALIŞMA MÜHLETİ İHBAR MÜDDETİ TAZMİNAT ÖLÇÜSÜ
6 aydan az 2 hafta Yarım maaş
6 ay-1.5 yıl 4 hafta 1 maaş
1,5 yıl-3 yıl 6 hafta 1,5 maaş
3 yıl ve fazlası 8 hafta 2 maaş
NASIL HESAPLANIYOR?
Brüt maaşı 5 bin lira olan bir çalışanın ihbar mühleti şöyleki hesaplanıyor:
İhbar mühleti 8 hafta ( 56 gün)
5000 / 30 gün = 166,66 TL
56 gün X 166,66 = 9.333,33 TL (brüt ihbar tazminatı)
9.333,33 X % 15 = 1.400 TL (gelir vergisi)
9.333,33 X 0,00759 = 70,83 TL (damga vergisi)
9.333,33 – (1.400 + 70,83) = 7.862,5 TL (Ödenecek ihbar tazminatı)
KAYNAK: SABAH/FARUK FAZİLET