Berbat haberlerden birincisi şu: Siz elektriğin fiyatı 1 Ocaktan itibaren zamlandı sanıyorsunuz fakat hayır, Aralık ayından itibaren kullandığınız elektriğe artırım geldi.
Bunu nereden mi biliyorum? Ailecek oturduğumuz konutumuzun elektrik faturası dün geldi ve orada gördüm, ondan biliyorum.
3 Aralık 2021’den 6 Ocak 2022’ye kadar geçen 34 günlük müddette toplam 591,198 kWh elektrik tüketmişiz. Faturamız 632 lira 69 kuruş. halbuki bundan evvelki faturamız 404 lira 80 kuruştu. İki fatura içinde yüzde 56 fark var.
Dört kişi yaşadığımız konutumuzda toplam tüketimimizin birinci 170 kWh’sını 0,807235 liralık fiyattan 137 lira 23 kuruş; kalan 421,198 kWh’lık kısmını ise 0,905038 liralık fiyattan 381 lira 20 kuruş olarak faturalandırmış Boğaziçi Elektrik Dağıtım AŞ.
Evet, kademeli tarife ve artırım oldukcatan cüzdanımızdan çıkmaya başladı.
Fakat yegane berbat haberim bu değil sizlere.
632 lira 69 kuruşluk son faturamı 591,198 kWh’lik son aylık tüketimimize bölüyorum; bizim konut için vergiler, fonlar vs dahil “paçal” elektrik fiyatını buluyorum: Kilowatt saat başına 107 kuruş.
Doların fiyatını şayet 13 lira kabul edersek (ki değil, bu yazıyı yazdığım anda ekranda 13,78 gözüküyor) 107 kuruş 8 Amerikan centinden biraz fazla yapıyor. (Bu 107 kuruşu, gerçek fiyattan daha yüksek olduğunu bile bile ortalama fiyat olarak kullanıyorum.)
Elektrik üreticileriyle elektriğin toptan alıcısı pozisyonundaki TEDAŞ’ı bir ortaya getiren Elektrik Piyasası AŞ’nin 6 Ocak günkü sayısına bakacak olursak, o gün elektriğin ortalama fiyatı 106,8 kuruş olmuş. Yani dolar cinsinden söylersek 8,1 cent. Bu yazıyı yazdığım günün, 7 Ocak’ın ortalama fiyatı 122,4 kuruş, yahut ABD doları cinsinden 9,15 cent.
Gelin bir de benim fatura dönemime bakalım, yani 3 Aralık-6 Ocak ortasına. Bu 34 günlük müddette EPİAŞ piyasasında elektriğin ortalama fiyatı 102,6 kuruş olmuş; ABD dolarıyla bakarsak 7,6 cent yani.
Müsaadenizle bu EPİAŞ piyasasının nasıl çalıştığını anlatayım. Her sabah Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ) isimli devlet şirketi, o günün hangi saatinde ne kadar elektriğe muhtaçlığı olacağını bu piyasaya bildiriyor. Üreticiler de hangi saat için kaç paradan üretim yapacaklarını söylüyorlar. Her sabah elektronik ortamda ihale yapılıyor ve ortaya (gün ortasındaki fiyatlar değişmekle beraber) bir ortalama fiyat çıkıyor.
Örneğin kendim için baktığım 3 Aralık-6 Ocak içinde gün ortasında TEDAŞ’ın alım fiyatı saat 17.00’den 19.00’a kadarki 2 saatte 9,1 cent’e kadar yükselmiş ancak sabaha karşı 03.00 ile 05.00 içinde 4,4 cent’e kadar düşmüş. Ve az evvel yazdım, ortalama günlük fiyat 7,6 cent olmuş.
TEDAŞ, satın aldığı bu elektriği 26 bölgesel dağıtım şirketine iletiyor. TEDAŞ’ın elektrik dağıtım şirketlerine elektriği kaç lira yahut cent’ten sattığını bilmiyoruz.
Elektriği TEDAŞ’tan alan dağıtım şirketleri de bize satıyor. İşte az evvel yazdım, bizim meskenimiz için son 34 günün vergiler vs dahil paçal fiyatı 107 kuruş.
Birkaç paragraf evvel tıpkı periyot için elektriğin üretim fiyatını da yazmıştım, hatırlayın 102,6 kuruş.
Sorumuz şu: Devlet, 102,6 kuruşa satın aldığı elektriği dağıtım şirketine kaça satmalı ki, dağıtım şirketi birebir elektriği bana vergiler dahil 107 kuruşa satabilsin?
Zira, TEDAŞ devlete ilişkin olsa bile sonunda bir anonim şirket. Haydi kâr emeli gütmesin lakin işçisine maaş ödeyecek; işlettiği devasa iletim sınırı şebekesinin bakımını yapacak, bu şebeke için ek yatırımlar yapacak… Yani, satın aldığı elektriğin fiyatının üzerine makul bir kâr oranı ekleyerek satmalı ki bütün bunları yapabilsin. Kaldı ki, fizik kanunları gereği TEDAŞ satın aldığı elektriğin önemli bir ölçüsünü o iletim çizgilerinde kaybediyor esasen. Çizginin uzunluğu uzadıkça kayıp oranı artıyor.
Öte yandan, konutumuza kadar elektriği getiren dağıtım şirketlerinin hiç biri devlet şirketi değil. Buraları işleten yatırımcılar hayli önemli fiyatlar ödeyerek bu imtiyazları satın aldılar, alırken de yabancı para cinsinden krediler kullandılar. Yani dağıtım şirketleri tabiatları gereği kâr gayesi güdüyorlar, borç ödemeye çalışıyorlar.
Makus haberi iddia ettiniz sanırım: Devlet, hala elektrik faturasının bir kısmını üstlenmeye (en az yüzde 20) devam ediyor. Bu ise sürdürülemez bir şey, yani elektriğe bundan daha sonra artırım da kaçınılmaz.
Nerede duracak bu artırımlar?
Uzun devirde Türkiye’de elektriğin satış fiyatı 15 Amerikan cent’i civarındadır. Yani, doların bedeli hiç değişmese dahi bugünkü fiyata yüzde 100’e yakın bir artırıma ulaşana kadar fiyatlar artacak. Ancak yarın fakat sonraki gün. Bizim mesken için 107 kuruş olan fiyat 2 liranın üzerine çıkana kadar yani.
Bundan kaçış yok.
Bunu nereden mi biliyorum? Ailecek oturduğumuz konutumuzun elektrik faturası dün geldi ve orada gördüm, ondan biliyorum.
3 Aralık 2021’den 6 Ocak 2022’ye kadar geçen 34 günlük müddette toplam 591,198 kWh elektrik tüketmişiz. Faturamız 632 lira 69 kuruş. halbuki bundan evvelki faturamız 404 lira 80 kuruştu. İki fatura içinde yüzde 56 fark var.
Dört kişi yaşadığımız konutumuzda toplam tüketimimizin birinci 170 kWh’sını 0,807235 liralık fiyattan 137 lira 23 kuruş; kalan 421,198 kWh’lık kısmını ise 0,905038 liralık fiyattan 381 lira 20 kuruş olarak faturalandırmış Boğaziçi Elektrik Dağıtım AŞ.
Evet, kademeli tarife ve artırım oldukcatan cüzdanımızdan çıkmaya başladı.
Fakat yegane berbat haberim bu değil sizlere.
632 lira 69 kuruşluk son faturamı 591,198 kWh’lik son aylık tüketimimize bölüyorum; bizim konut için vergiler, fonlar vs dahil “paçal” elektrik fiyatını buluyorum: Kilowatt saat başına 107 kuruş.
Doların fiyatını şayet 13 lira kabul edersek (ki değil, bu yazıyı yazdığım anda ekranda 13,78 gözüküyor) 107 kuruş 8 Amerikan centinden biraz fazla yapıyor. (Bu 107 kuruşu, gerçek fiyattan daha yüksek olduğunu bile bile ortalama fiyat olarak kullanıyorum.)
Elektrik üreticileriyle elektriğin toptan alıcısı pozisyonundaki TEDAŞ’ı bir ortaya getiren Elektrik Piyasası AŞ’nin 6 Ocak günkü sayısına bakacak olursak, o gün elektriğin ortalama fiyatı 106,8 kuruş olmuş. Yani dolar cinsinden söylersek 8,1 cent. Bu yazıyı yazdığım günün, 7 Ocak’ın ortalama fiyatı 122,4 kuruş, yahut ABD doları cinsinden 9,15 cent.
Gelin bir de benim fatura dönemime bakalım, yani 3 Aralık-6 Ocak ortasına. Bu 34 günlük müddette EPİAŞ piyasasında elektriğin ortalama fiyatı 102,6 kuruş olmuş; ABD dolarıyla bakarsak 7,6 cent yani.
Müsaadenizle bu EPİAŞ piyasasının nasıl çalıştığını anlatayım. Her sabah Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ) isimli devlet şirketi, o günün hangi saatinde ne kadar elektriğe muhtaçlığı olacağını bu piyasaya bildiriyor. Üreticiler de hangi saat için kaç paradan üretim yapacaklarını söylüyorlar. Her sabah elektronik ortamda ihale yapılıyor ve ortaya (gün ortasındaki fiyatlar değişmekle beraber) bir ortalama fiyat çıkıyor.
Örneğin kendim için baktığım 3 Aralık-6 Ocak içinde gün ortasında TEDAŞ’ın alım fiyatı saat 17.00’den 19.00’a kadarki 2 saatte 9,1 cent’e kadar yükselmiş ancak sabaha karşı 03.00 ile 05.00 içinde 4,4 cent’e kadar düşmüş. Ve az evvel yazdım, ortalama günlük fiyat 7,6 cent olmuş.
TEDAŞ, satın aldığı bu elektriği 26 bölgesel dağıtım şirketine iletiyor. TEDAŞ’ın elektrik dağıtım şirketlerine elektriği kaç lira yahut cent’ten sattığını bilmiyoruz.
Elektriği TEDAŞ’tan alan dağıtım şirketleri de bize satıyor. İşte az evvel yazdım, bizim meskenimiz için son 34 günün vergiler vs dahil paçal fiyatı 107 kuruş.
Birkaç paragraf evvel tıpkı periyot için elektriğin üretim fiyatını da yazmıştım, hatırlayın 102,6 kuruş.
Sorumuz şu: Devlet, 102,6 kuruşa satın aldığı elektriği dağıtım şirketine kaça satmalı ki, dağıtım şirketi birebir elektriği bana vergiler dahil 107 kuruşa satabilsin?
Zira, TEDAŞ devlete ilişkin olsa bile sonunda bir anonim şirket. Haydi kâr emeli gütmesin lakin işçisine maaş ödeyecek; işlettiği devasa iletim sınırı şebekesinin bakımını yapacak, bu şebeke için ek yatırımlar yapacak… Yani, satın aldığı elektriğin fiyatının üzerine makul bir kâr oranı ekleyerek satmalı ki bütün bunları yapabilsin. Kaldı ki, fizik kanunları gereği TEDAŞ satın aldığı elektriğin önemli bir ölçüsünü o iletim çizgilerinde kaybediyor esasen. Çizginin uzunluğu uzadıkça kayıp oranı artıyor.
Öte yandan, konutumuza kadar elektriği getiren dağıtım şirketlerinin hiç biri devlet şirketi değil. Buraları işleten yatırımcılar hayli önemli fiyatlar ödeyerek bu imtiyazları satın aldılar, alırken de yabancı para cinsinden krediler kullandılar. Yani dağıtım şirketleri tabiatları gereği kâr gayesi güdüyorlar, borç ödemeye çalışıyorlar.
Makus haberi iddia ettiniz sanırım: Devlet, hala elektrik faturasının bir kısmını üstlenmeye (en az yüzde 20) devam ediyor. Bu ise sürdürülemez bir şey, yani elektriğe bundan daha sonra artırım da kaçınılmaz.
Nerede duracak bu artırımlar?
Uzun devirde Türkiye’de elektriğin satış fiyatı 15 Amerikan cent’i civarındadır. Yani, doların bedeli hiç değişmese dahi bugünkü fiyata yüzde 100’e yakın bir artırıma ulaşana kadar fiyatlar artacak. Ancak yarın fakat sonraki gün. Bizim mesken için 107 kuruş olan fiyat 2 liranın üzerine çıkana kadar yani.
Bundan kaçış yok.