BES’te avans çekme devri AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM’ye sunulan 18 unsurluk torba kanun teklifinde ferdi emeklilik sistemine (BES) ait değerli düzenlemelere yer verildi. Teklifteki düzenlemelerin başında, daha evvel açıklanan devlet katkısının yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkartılması geliyor. Hala taban fiyat meblağında prim yatıranlara taban fiyatın yüzde 25’i oranında olan devlet katkısı yüzde 30’a çıkartılacak. Buna göre, 2022 yılında BES’e aylık 5000 lira prim yatıranlara devlet de her ay 1500 lira katkı sağlayacak. bu türlü yıllık 60 bin lira para yatıranlara 2022 yılında toplam 18 bin lira devlet katkısı verilecek.
BES’TEN AVANS ÇEKME HAKKI
BES’ten emekli olabilmek için en az on yıl prim ödemek ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. Emekli olmadan erken ayrılanlara devlet katkısı ya hiç ödenmiyor ya da eksik ödeniyor.
Teklif yasalaştığında, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) belirleyeceği hallerde ve şartlarda sistemden ayrılmadan devlet katkısı hesabındaki meblağlar hariç birikim meblağının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilecek. Kısmen yapılan ödeme meblağının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki meblağdan da ödeme yapılabilecek.
Örneğin, , BES hesabında ödediği anapara ve nema meblağı 100 bin lira olan bir iştirakçi, bu paranın 50 bin liraya kadar kısmını avans olarak alabilecek. Devlet katkısı hesabından da avans olarak çektiği fiyatın yüzde 25’i oranında, yani 12 bin 500 lira fiyatında ödeme yapılacak.
BES’ten ayrılmadan avans çekme hakkı konut alımı, evlilik, eğitim, iş kurma, bedelli askerlik üzere özellik arz eden gereksinimler için tanınacak. Avans alan BES iştirakçileri, makul bir süre için sistemden ayrılamayacaklar.
Bu düzenlemenin bilhassa otomatik BES olarak isimlendirilen otomatik iştirak sistemine istekli girişleri artırması bekleniyor. Otomatik BES’e yönelik tenkitlerin başında, 18 – 20 yaşında çalışma hayatına başlayan şahısların devlet katkısından yararlanabilmek için 36 – 38 yıl beklemek zorunda kalması ve mümkün bir gereksinim durumunda para çektiklerinde devlet katkısı haklarının kaybolması gösteriliyor.
Düzenleme hayata geçtiğinde BES iştirakçileri, yatırdıkları anapara ve nemasının yarısına kadar kısmını avans olarak çekebilecekler. Sistemden çıkmalarına gerek kalmadan gereksinimlerini karşılayabilecekler.
Uygulamanın detayları SEDDK’nın çıkartacağı yönetmeliklerle netleşecek.
45 YAŞINDAN BÜYÜKLER OTOMATİK BES’Lİ OLABİLECEK
Otomatik iştirak sistemi (OKS) kapsamında, bir işyerinde çalışmaya başlayan 45 yaşından küçük bireyler, patronlarınca otomatik BES’e kaydediliyor ve brüt fiyatının yüzde 3’ü oranında prim kesilerek sigorta şirketine yatırılıyor. 45 yaşından büyük bireyler otomatik BES’ten yararlanamıyor.
Kanun teklifi yasalaştığında 45 yaşından büyük çalışanlar talep etmeleri halinde otomatik BES’e dahil olabilecekler.
DEVLET KATKISI HAKKI SONRAKİ YILA DEVREDİLEBİLECEK
Ferdi emeklilik sistemine yatırılan paranın en çok yıllık minimum fiyat fiyatına karşılık kısmına devlet katkısı sağlanıyor. Örneğin 2022 yılında BES’e toplam 100 bin lira yatırmış olan bir bireye 60 bin liralık kısım için 18 bin lira devlet katkısı verilecek. Atmış bin lirayı aşan 40 bin liralık fiyat için ise sonraki yıl devlet katkısı sağlanacak.
BES HESABINDAKİ HAKLARIN PERİYODU
Türk Borçlar Kanunu uyarınca hesap sahibinin talebi halinde ferdi emeklilik sistemindeki kontratlar temlik edilebiliyor, yani bir alacak karşılığında diğerine devredilebiliyor. Lakin, bununla ilgili bir uygulama standardı bulunmuyor. Kanun teklifi, BES hesabının devredilmesi durumunda hesap sahibine tanınan hakların devralan kişi tarafınca nasıl kullanılacağını belirleme konusunda SEDDK’ya yetki verilmesini öngörüyor.
BES’TEN ERKEN AYRILANLARDAN YAPILAN KESİNTİLER DEVAM EDECEK
Gerek istekli, gerek otomatik BES’te emekli olabilmek için giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde kalınması ve 56 yaşın doldurulması gerekiyor.
Üç yıllık müddet dolmadan sistemden çıkanlara devlet katkısı ödenmiyor. Sistemde en az 3 yıl kalanlara devlet katkısı hesabındaki fiyatların yüzde 15’i, en az 6 yıl kalanlara yüzde 35’i, en az on yıl kalanlara yüzde 60’ı, on yıl ve 56 yaş şartını bir arada yerine getirenler ile vefat yahut maluliyet halinde ise yüzde 100’ü ödeniyor.
BES’teki getirilere vergi uygulaması ise şöyle oluyor: Sistemde on yıldan az kalmak suretiyle erken ayrılanlardan yüzde 15, 10 yıl mühletle sistemde kalmakla birlikte 56 yaşını doldurmadan ayrılanlardan yüzde 10 oranında vergi kesiliyor. Vergi kesintisi yatırılan anaparadan değil, nema geliri üzerinden yapılıyor. Emeklilik, vefat ve maluliyet niçiniyle ayrılanlardan ise yüzde 5 oranında vergi alınıyor. Fakat, emekliliği hak ettiğinde parayı topluca çekmeyip senelera yayılan ödeme planı yapanlardan vergi kesilmiyor.
BES ile ilgili bu kurallar motamot devam edecek.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ
BES’TEN AVANS ÇEKME HAKKI
BES’ten emekli olabilmek için en az on yıl prim ödemek ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. Emekli olmadan erken ayrılanlara devlet katkısı ya hiç ödenmiyor ya da eksik ödeniyor.
Teklif yasalaştığında, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) belirleyeceği hallerde ve şartlarda sistemden ayrılmadan devlet katkısı hesabındaki meblağlar hariç birikim meblağının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilecek. Kısmen yapılan ödeme meblağının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki meblağdan da ödeme yapılabilecek.
Örneğin, , BES hesabında ödediği anapara ve nema meblağı 100 bin lira olan bir iştirakçi, bu paranın 50 bin liraya kadar kısmını avans olarak alabilecek. Devlet katkısı hesabından da avans olarak çektiği fiyatın yüzde 25’i oranında, yani 12 bin 500 lira fiyatında ödeme yapılacak.
BES’ten ayrılmadan avans çekme hakkı konut alımı, evlilik, eğitim, iş kurma, bedelli askerlik üzere özellik arz eden gereksinimler için tanınacak. Avans alan BES iştirakçileri, makul bir süre için sistemden ayrılamayacaklar.
Bu düzenlemenin bilhassa otomatik BES olarak isimlendirilen otomatik iştirak sistemine istekli girişleri artırması bekleniyor. Otomatik BES’e yönelik tenkitlerin başında, 18 – 20 yaşında çalışma hayatına başlayan şahısların devlet katkısından yararlanabilmek için 36 – 38 yıl beklemek zorunda kalması ve mümkün bir gereksinim durumunda para çektiklerinde devlet katkısı haklarının kaybolması gösteriliyor.
Düzenleme hayata geçtiğinde BES iştirakçileri, yatırdıkları anapara ve nemasının yarısına kadar kısmını avans olarak çekebilecekler. Sistemden çıkmalarına gerek kalmadan gereksinimlerini karşılayabilecekler.
Uygulamanın detayları SEDDK’nın çıkartacağı yönetmeliklerle netleşecek.
45 YAŞINDAN BÜYÜKLER OTOMATİK BES’Lİ OLABİLECEK
Otomatik iştirak sistemi (OKS) kapsamında, bir işyerinde çalışmaya başlayan 45 yaşından küçük bireyler, patronlarınca otomatik BES’e kaydediliyor ve brüt fiyatının yüzde 3’ü oranında prim kesilerek sigorta şirketine yatırılıyor. 45 yaşından büyük bireyler otomatik BES’ten yararlanamıyor.
Kanun teklifi yasalaştığında 45 yaşından büyük çalışanlar talep etmeleri halinde otomatik BES’e dahil olabilecekler.
DEVLET KATKISI HAKKI SONRAKİ YILA DEVREDİLEBİLECEK
Ferdi emeklilik sistemine yatırılan paranın en çok yıllık minimum fiyat fiyatına karşılık kısmına devlet katkısı sağlanıyor. Örneğin 2022 yılında BES’e toplam 100 bin lira yatırmış olan bir bireye 60 bin liralık kısım için 18 bin lira devlet katkısı verilecek. Atmış bin lirayı aşan 40 bin liralık fiyat için ise sonraki yıl devlet katkısı sağlanacak.
BES HESABINDAKİ HAKLARIN PERİYODU
Türk Borçlar Kanunu uyarınca hesap sahibinin talebi halinde ferdi emeklilik sistemindeki kontratlar temlik edilebiliyor, yani bir alacak karşılığında diğerine devredilebiliyor. Lakin, bununla ilgili bir uygulama standardı bulunmuyor. Kanun teklifi, BES hesabının devredilmesi durumunda hesap sahibine tanınan hakların devralan kişi tarafınca nasıl kullanılacağını belirleme konusunda SEDDK’ya yetki verilmesini öngörüyor.
BES’TEN ERKEN AYRILANLARDAN YAPILAN KESİNTİLER DEVAM EDECEK
Gerek istekli, gerek otomatik BES’te emekli olabilmek için giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde kalınması ve 56 yaşın doldurulması gerekiyor.
Üç yıllık müddet dolmadan sistemden çıkanlara devlet katkısı ödenmiyor. Sistemde en az 3 yıl kalanlara devlet katkısı hesabındaki fiyatların yüzde 15’i, en az 6 yıl kalanlara yüzde 35’i, en az on yıl kalanlara yüzde 60’ı, on yıl ve 56 yaş şartını bir arada yerine getirenler ile vefat yahut maluliyet halinde ise yüzde 100’ü ödeniyor.
BES’teki getirilere vergi uygulaması ise şöyle oluyor: Sistemde on yıldan az kalmak suretiyle erken ayrılanlardan yüzde 15, 10 yıl mühletle sistemde kalmakla birlikte 56 yaşını doldurmadan ayrılanlardan yüzde 10 oranında vergi kesiliyor. Vergi kesintisi yatırılan anaparadan değil, nema geliri üzerinden yapılıyor. Emeklilik, vefat ve maluliyet niçiniyle ayrılanlardan ise yüzde 5 oranında vergi alınıyor. Fakat, emekliliği hak ettiğinde parayı topluca çekmeyip senelera yayılan ödeme planı yapanlardan vergi kesilmiyor.
BES ile ilgili bu kurallar motamot devam edecek.
KAYNAK: HABERTÜRK/AHMET KIVANÇ