Bakan Yardımcısı Nebati’den enflasyon ve faiz açıklaması: Kıyameti koparıyorlar! Nebati, Yozgat’ta Belediye Lideri Celal Köse’yi ziyaret etti. sonrasındasında AK Parti Yozgat Vilayet Lideri Yusuf Başer’i ziyaret ederek, partililerle bir ortaya gelen Nebati, burada yaptığı konuşmada, AK Parti’nin ülkeye epeyce değerli hizmetler sunduğunu söylemiş oldu.
Yozgat’a yapılan yatırımlara ait bilgi veren Nebati, Yozgat imalat endüstrisinde 2019 yılı prestijiyle bölüm hisseleri incelendiğinde, istihdam açısından besin eserleri imalatının yüzde 40,4, giysi eşyaları imalatının yüzde 20,7, metalik olmayan eserler imalatının yüzde 10,6 ile birinci sıralarda yer aldığını belirtti.
Nebati, 1999-2002 devrinde ortalama yüzde 0,9 büyüme kaydeden Türkiye’nin 2003 yılından bu yana ortalama yüzde 5,1 büyüdüğüne dikkati çekerek şöyleki konuştu:
“bu biçimdece satın alma gücü paritesine nazaran ülkemizi dünya sıralamasında 17. kolay 11. sıraya çıkardık. Büyümedeki bu kuvvetli seyrimizi, pandeminin tesiriyle global iktisadın yüzde 3,2, global ticaret hacminin yüzde 8,3 daraldığı ve global çapta direkt yabancı yatırım girişlerinin yüzde 35 üzere rekor bir oranda düşüş kaydettiği 2020 yılında da sürdürdük ve son dört çeyrektir müspet büyüme kaydetmekteyiz. 2021 birinci çeyreğinde yüzde 7,2’lik büyümeyle salgının tesirinden en süratli toparlanan ülkelerden biri olduk. İkinci çeyrekte de kuvvetli iç ve dış talebin katkısının yanı sıra düşük bazın tesiriyle yüzde 21,7’lik büyümeyle dünyada İngiltere’nin akabinde ikinci sırada yer aldık.”
Endüstride çarkların döndüğünü, turizm ve öbür hizmet kesimlerinin de salgının olumsuz tesirlerinden kurtulduğunu lisana getiren Nebati, “Kapasite kullanım oranı 2021 yılının üçüncü çeyreğinde ikinci çeyreğe nazaran 1,1 puan artarak eylül ayında 77,8 düzeyinde gerçekleşmiş ve gerçek kesim inanç endeksi temmuz-ağustos devrinde ikinci çeyreğe göre 4,1 puan artarak ağustos ayında 112,2 düzeyine yükselmiştir. Bu datalar, bizlere 2. çeyrekte geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 40,5 büyüyen endüstride çarkların döndüğünü göstermektedir.” dedi.
Nebati, seyahat yasakları ve salgının yeni dalgaları niçiniyle yılın birinci yarısını sönük geçiren turizm kesiminin temmuz prestijiyle toparlanma devrine girdiğini, bu yılın ocak-ağustos devrinde ülkeye gelen yabancı ziyaretçi sayısının geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 93,9 artarak 14 milyona yaklaştığını söz etti.
İngiltere’nin Türkiye’yi seyahat daha sonrası zarurî otel karantinası gerektiren kırmızı listeden çıkarmasının akabinde yılın son çeyreğinde 200 bin İngiliz turistin Türkiye’yi ziyaret etmesinin beklendiğini belirten Nebati, “İkinci çeyrekte geçen yılın birebir devrine göre toplamda yüzde 22,7 artan hizmetler dalında de salgının olumsuz tesirlerinden kurtulmaktayız. Gerçekten hizmet kesimi inanç endeksi, Kovid-19 kısıtlamalarının olduğu nisan-mayıs ayından daha sonra artışını sürdürmektedir. Ağustos ayında da yüzde 1,2 artarak 116,1 düzeyine yükselmiştir.” diye konuştu.
“2021’İ YÜZDE 9 CİVARINDA BİR BÜYÜMEYLE KAPATACAĞIZ”
Türkiye’nin bu yıl yüzde 9 civarında büyüyeceğinin öngörüldüğüne işaret eden Nebati, “Uluslararası kuruluşlar da ülkemize yönelik büyüme beklentilerini üst istikametli revize etmişlerdir. Örneğin, Goldman Sachs Türkiye’nin 2021 yılı büyüme beklentisini yüzde 9,5’e, Fitch Ratings yüzde 9,2’ye, Standart&Poor’s yüzde 8,6’ya ve JP Morgan yüzde 8,4’e yükseltmiştir. Geçtiğimiz günlerde OECD de global büyüme iddiasını yüzde 5,8’den yüzde 5,7’ye düşürürken, Türkiye büyüme varsayımını yüzde 8,4’e yükseltmiştir.” tabirlerini kullandı.
Nebati, 2002 yılında 238 milyar dolar düzeyinde olan ulusal gelirin 960 milyar dolara kadar yükseldiğini belirterek şu ayrıntıları verdi:
“Son periyotta yaşadığımız olaylar niçiniyle bir ölçü düşen ulusal gelirimizi bu yıl 800 milyar doların üzerine, OVP devri sonunda (2024) da yıllık ortalama yüzde 5,3 büyüyerek 1 trilyon doların üzerine taşıyacağız inşallah. 2002 yılında 36 milyar dolar olan ihracatımız 17 Eylül tarihinde yıllıklandırılmış olarak 211 milyar dolara ulaştı. bu biçimdece, dünya ihracat pastasından aldığımız hisse yüzde 1 düzeyine ulaştı. İhracattaki bu artış ile paralel olarak 1 milyar doların üstünde ihracat yaptığımız ülke sayısı 2002’de 8 iken 2021 Temmuz ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatta 42’ye, eser sayısı da 2002’de 9 iken 2021 temmuz ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatta 46’ya yükselmiştir. Tıpkı biçimde 2002’de 31 bin 731 ihracatçı firmamız varken 2020’de 2002’dekinin 2,5 katından daha fazlası olan 82 bin 857 ihracatçı firmamız vardır. İhracatçı firma sayımızı evvel 150 bine, daha sonra 300 bine ulaştıracağız inşallah. İhracatın ithalatı karşılama oranı da ocak-ağustos periyodunda geçtiğimiz yıla nazaran 6,9 puan artarak yüzde 82,5’e yükselmiştir. İhracattaki bu ivmelenmeye ek olarak bu yılın ocak-temmuz periyodunda geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 73,3 oranında artarak 6,9 milyar dolar düzeyine ulaşan seyahat gelirleri cari istikrarın güzelleşmesine kıymetli oranda katkı sağladı. bu biçimdece, 2020 sonunda 37,3 milyar dolar olan cari açık, temmuz prestijiyle 30 milyar doların altına (27,8 milyar dolar) gerilemiştir. Cari açığı bu yılın sonunda ulusal gelirimizin yüzde 2,6’sına, OVP sonunda da yüzde 1’ine indirmeyi kestirim etmekteyiz.”
Karşılıksız çek sayısının toplam çek sayısına oranının 2019’da yüzde 3,2 olduğunu lisana getiren Nebati, bu oranın 2021 yılının ocak-temmuz devrinde yüzde 1’e gerilediğine dikkati çekti. Nebati, konkordato ilan eden şirket sayısının 2018’de 1109, 2020’de 280, 2021’in birinci 7 ayında ise 167 olduğunu söylemiş oldu.
“TCMB BRÜT REZERVLERİMİZ YÜZDE 43’LÜK ARTIŞLA 120,8 MİLYAR DOLARA ULAŞMIŞTIR”
Nebati, ticari faaliyetlerdeki canlılıktan keyifli olduklarını lisana getirerek, “Yurt içi beyaz eşya satışlarının yılın birinci 8 ayında geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 12,1 artışla 5,9 milyona yükselmesi ve araba satışlarının yılın birinci 8 ayında yüzde 23,3’lük artışla 391 bine yükselmesi, tüketimin kuvvetli olarak seyrettiğini göstermektedir. Araba dalında matraha temel sonu artırmamızla bir arada sıfır araba fiyatlarındaki azalışın bu kesimin daha da canlanmasına katkı sağlayacağını öngörmekteyiz.” tabirlerini kullandı.
Muhalefetin Merkez Bankası (TCMB) varlıklarıyla ilgili tenkitlerine değinen Nebati, şunları kaydetti:
“Geçtiğimiz aylarda muhalefetin ağzına sakız ettiği rezervlerimiz de artış eğilimindedir. Geçen yılın 15 Mayıs’ında 84,4 milyar dolar olan TCMB brüt rezervlerimiz yüzde 43’lük artışla 120,8 milyar dolara ulaşmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler içinde düşük borçluluk düzebir daha sahip olmakla övünmekteyiz. Yakın vakitte yayınlanan Memleketler arası Finans Enstitüsünün Global Borç İzleme Raporu’na göre Türkiye, iktisadın her bir bileşeninde düşük borçluluk düzebir daha sahiptir.”
Nebati, salgın sebebiyle devletlerin uyguladığı genişleyici para ve maliye siyasetleri, kuraklık, tedarik zincirlerindeki aksamalar ve global ekonomik aktivitenin canlanmaya başlamasının, dünya genelinde ham husus ve emtia meblağlarının artmasına niye olduğunu belirterek şunları tabir etti:
“Bu durum hem dünyada hem ülkemizde fiyatlar genel düzeyinin maksatların üzerinde artmasına niye olmaktadır. Örneğin, İngiltere’de de TÜFE ağustos ayında yıllık yüzde 3,2 artarak 2012’den bu yana en süratli yükselişini kaydetmiştir. ABD’de TÜFE 2020 Mayıs ayında yüzde 0,1 bulunmasına karşın 2021 Haziran ayında 54 katına çıkarak yüzde 5,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Avro bölgesinde 2020’nin son 5 ayında negatif enflasyon görülmesine karşın 2021’in Ağustos ayında yüzde 3 ile son 10 yılın en yüksek enflasyonu görülmüştür. 2019 Ağustos’tan 2020 sonuna kadar negatif ÜFE görülen Avro bölgesinde, 7 ay üzere kısa bir müddetde ÜFE yüzde 11,2 düzeyine ulaşmıştır. Brezilya’da TÜFE 2020 Mayıs ayında yüzde 1,9 iken 2021 Temmuz ayında 5,1 katına çıkarak yüzde 9,7 olarak gerçekleşmiştir. OECD ülkelerinin ortalamasında TÜFE, 2020 Mayıs ayında yüzde 0,6 iken 2021 Haziran ayında 7 katına çıkarak yüzde 4,2 olarak gerçekleşmiştir.”
Maliye siyasetleri ve yapısal tedbirlerle enflasyonla çabaya katkıda bulunduklarını vurgulayan Nebati, şöyleki dedi:
“Buna bakılırsa, yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamalarının yanı sıra belli hizmet kesimlerine yönelik uygulanan KDV indirimleri enflasyonu azaltıcı rol oynamıştır. Yapılan indirim ve fiyat ayarlamaları kararında 102,6 milyar liralık kamu gelirinden vazgeçtik. Lira mevduatlara stopaj takviyesinin uygulama mühletini eylül sonuna kadar uzatmamız da enflasyonla uğraşımıza katkı sağlamıştır. Ayrıyeten, haziran ayının sonunda Fiyat İstikrarı Komitesi’ni kurduğumuzu sizlere hatırlatmak isterim. İktisat siyasetlerinin eşgüdüm ortasında daha bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmasını ve daha aktif uygulanmasını sağlamak hedefiyle kurulan İktisat Uyum Şurası, fiyat istikrarının sağlanmasına da katkı sağlayacaktır. Bunlara ilaveten, son vakit içinderda fahiş fiyat artışlarının önüne geçmek için kontrolleri artırmaktayız. Merkez Bankası himayesinde oluşturacağımız Erken İkaz Sistemi ile besin meblağlarında öngörülebilirliği artıracağız. Para ve maliye siyasetlerinin kuvvetli eşgüdümüyle enflasyonun 2022’den itibaren kalıcı olarak düşük tek haneli düzeylere indirilmesini amaçlıyoruz.”
“Son 19 yılda 9,5 milyon artırdığımız istihdamı, OVP devrinde de inşallah yılda ortalama 1 milyon 170 bin artıracağız.” diyen Nebati, direkt pandemi takviyesinin yıl sonunda 205,8 milyar liraya ulaşacağını söylemiş oldu.
Nebati, salgından etkilenen işletmelere çeşitli hibe dayanakları sunulduğunu, vergi ve toplumsal güvenlik prim ödemelerinde ertelemeler getirildiğini, KDV ve kira stopajlarında indirimler gerçekleştirildiğini ve son olarak salgından etkilenen konaklama, yeme-içme, ulaşım, iş yeri kiralama ve öbür hizmetlerde bu indirimlerin eylül sonuna kadar uzatıldığını hatırlattı.
Salgın sürecinde toplamda 705,5 milyar lirayı bulan hibe ve takviyelerle milletin yanında olduklarını lisana getiren Nebati, şunları söylemiş oldu:
“Bu hibe ve dayanakların ekonomik büyüklüğünün toplamda 734,2 milyar lira olacağını kestirim etmekteyiz. Bugüne kadar bütçeden ve çeşitli fonlardan sunduğumuz 177 milyar liralık takviye yıl sonunda 205,8 milyar liraya ulaşacaktır. 2002 yılında toplam eğitim bütçesi 10,3 lira iken 212 milyar liraya ulaştı. Sıhhat Bakanlığına ayrılan bütçeyi 27 kat artırdık. Hastane yatak sayımızı 164 binden 255 binin üzerine, nitelikli yatak sayımızı 19 binden 164 bine çıkardık. Hizmete aldığımız toplamda 22 bin 604 yatak kapasiteli 17 kent hastanemizde sıhhatte hizmet kalitesini artırdık. Hala 13 kent hastanemizin inşası sürüyor, bunlar da tamamlandığında kent hastanelerimizin kapasitesini 41 bin 333’e çıkarmış olacağız.”
“POLİTİKA FAİZİ DÜNYADA ARTIŞTA”
Muhalefeti eleştiren Nebati, “Ülkemizde enflasyonla uğraşta para siyasetleri ile üzerine düşen her şeyi yapan Merkez Bankamız muhalefet eli ile karalama kampanyalarının amacına oturtuluyor. Gerçekten Brezilya, ABD ve Avro bölgesi üzere ülkelerde siyaset faizinin enflasyonun altında belirlenmesine hiç sesini çıkarmayanlar, Merkez Bankamızın çekirdek enflasyonun üzerinde olmakla bir arada enflasyonun sonlu olarak altında siyaset faizi belirlemesi durumunda kıyameti koparıyorlar. Hakikaten bizim ligimizdeki ve kimi batı ülkelerindeki son enflasyon bilgileri ve siyaset faizleri şöyledir: Brezilya’da halihazırda enflasyon yüzde 9,7 iken siyaset faizi yüzde 6,25’tir. Meksika’da enflasyon yüzde 5,6 iken siyaset faizi yüzde 4,5’tir. Hindistan’da enflasyon yüzde 5,3 iken siyaset faizi yüzde 4’tür. ABD’de enflasyon yüzde 5,3 bulunmasına karşın siyaset faizi yüzde 0-0,25 aralığındadır. Avro bölgesinde enflasyon yüzde 3 iken siyaset faizi yüzde sıfırdır.” diye konuştu.
Nebati, çabucak sonrasında Yozgat Cumhuriyet Meydanı’nda Ulusal Eğitim Müdürlüğü tarafınca düzenlenen “Bozkırda Bilim Var” aktifliğine katıldı.
Stantları gezen ve nazaranvlilerden bilgi alan Nebati, akabinde basına kapalı gerçekleştirilen Yozgat Eğitime Dayanak Platformu Toplantısı’na katıldı.
Yozgat’a yapılan yatırımlara ait bilgi veren Nebati, Yozgat imalat endüstrisinde 2019 yılı prestijiyle bölüm hisseleri incelendiğinde, istihdam açısından besin eserleri imalatının yüzde 40,4, giysi eşyaları imalatının yüzde 20,7, metalik olmayan eserler imalatının yüzde 10,6 ile birinci sıralarda yer aldığını belirtti.
Nebati, 1999-2002 devrinde ortalama yüzde 0,9 büyüme kaydeden Türkiye’nin 2003 yılından bu yana ortalama yüzde 5,1 büyüdüğüne dikkati çekerek şöyleki konuştu:
“bu biçimdece satın alma gücü paritesine nazaran ülkemizi dünya sıralamasında 17. kolay 11. sıraya çıkardık. Büyümedeki bu kuvvetli seyrimizi, pandeminin tesiriyle global iktisadın yüzde 3,2, global ticaret hacminin yüzde 8,3 daraldığı ve global çapta direkt yabancı yatırım girişlerinin yüzde 35 üzere rekor bir oranda düşüş kaydettiği 2020 yılında da sürdürdük ve son dört çeyrektir müspet büyüme kaydetmekteyiz. 2021 birinci çeyreğinde yüzde 7,2’lik büyümeyle salgının tesirinden en süratli toparlanan ülkelerden biri olduk. İkinci çeyrekte de kuvvetli iç ve dış talebin katkısının yanı sıra düşük bazın tesiriyle yüzde 21,7’lik büyümeyle dünyada İngiltere’nin akabinde ikinci sırada yer aldık.”
Endüstride çarkların döndüğünü, turizm ve öbür hizmet kesimlerinin de salgının olumsuz tesirlerinden kurtulduğunu lisana getiren Nebati, “Kapasite kullanım oranı 2021 yılının üçüncü çeyreğinde ikinci çeyreğe nazaran 1,1 puan artarak eylül ayında 77,8 düzeyinde gerçekleşmiş ve gerçek kesim inanç endeksi temmuz-ağustos devrinde ikinci çeyreğe göre 4,1 puan artarak ağustos ayında 112,2 düzeyine yükselmiştir. Bu datalar, bizlere 2. çeyrekte geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 40,5 büyüyen endüstride çarkların döndüğünü göstermektedir.” dedi.
Nebati, seyahat yasakları ve salgının yeni dalgaları niçiniyle yılın birinci yarısını sönük geçiren turizm kesiminin temmuz prestijiyle toparlanma devrine girdiğini, bu yılın ocak-ağustos devrinde ülkeye gelen yabancı ziyaretçi sayısının geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 93,9 artarak 14 milyona yaklaştığını söz etti.
İngiltere’nin Türkiye’yi seyahat daha sonrası zarurî otel karantinası gerektiren kırmızı listeden çıkarmasının akabinde yılın son çeyreğinde 200 bin İngiliz turistin Türkiye’yi ziyaret etmesinin beklendiğini belirten Nebati, “İkinci çeyrekte geçen yılın birebir devrine göre toplamda yüzde 22,7 artan hizmetler dalında de salgının olumsuz tesirlerinden kurtulmaktayız. Gerçekten hizmet kesimi inanç endeksi, Kovid-19 kısıtlamalarının olduğu nisan-mayıs ayından daha sonra artışını sürdürmektedir. Ağustos ayında da yüzde 1,2 artarak 116,1 düzeyine yükselmiştir.” diye konuştu.
“2021’İ YÜZDE 9 CİVARINDA BİR BÜYÜMEYLE KAPATACAĞIZ”
Türkiye’nin bu yıl yüzde 9 civarında büyüyeceğinin öngörüldüğüne işaret eden Nebati, “Uluslararası kuruluşlar da ülkemize yönelik büyüme beklentilerini üst istikametli revize etmişlerdir. Örneğin, Goldman Sachs Türkiye’nin 2021 yılı büyüme beklentisini yüzde 9,5’e, Fitch Ratings yüzde 9,2’ye, Standart&Poor’s yüzde 8,6’ya ve JP Morgan yüzde 8,4’e yükseltmiştir. Geçtiğimiz günlerde OECD de global büyüme iddiasını yüzde 5,8’den yüzde 5,7’ye düşürürken, Türkiye büyüme varsayımını yüzde 8,4’e yükseltmiştir.” tabirlerini kullandı.
Nebati, 2002 yılında 238 milyar dolar düzeyinde olan ulusal gelirin 960 milyar dolara kadar yükseldiğini belirterek şu ayrıntıları verdi:
“Son periyotta yaşadığımız olaylar niçiniyle bir ölçü düşen ulusal gelirimizi bu yıl 800 milyar doların üzerine, OVP devri sonunda (2024) da yıllık ortalama yüzde 5,3 büyüyerek 1 trilyon doların üzerine taşıyacağız inşallah. 2002 yılında 36 milyar dolar olan ihracatımız 17 Eylül tarihinde yıllıklandırılmış olarak 211 milyar dolara ulaştı. bu biçimdece, dünya ihracat pastasından aldığımız hisse yüzde 1 düzeyine ulaştı. İhracattaki bu artış ile paralel olarak 1 milyar doların üstünde ihracat yaptığımız ülke sayısı 2002’de 8 iken 2021 Temmuz ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatta 42’ye, eser sayısı da 2002’de 9 iken 2021 temmuz ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatta 46’ya yükselmiştir. Tıpkı biçimde 2002’de 31 bin 731 ihracatçı firmamız varken 2020’de 2002’dekinin 2,5 katından daha fazlası olan 82 bin 857 ihracatçı firmamız vardır. İhracatçı firma sayımızı evvel 150 bine, daha sonra 300 bine ulaştıracağız inşallah. İhracatın ithalatı karşılama oranı da ocak-ağustos periyodunda geçtiğimiz yıla nazaran 6,9 puan artarak yüzde 82,5’e yükselmiştir. İhracattaki bu ivmelenmeye ek olarak bu yılın ocak-temmuz periyodunda geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 73,3 oranında artarak 6,9 milyar dolar düzeyine ulaşan seyahat gelirleri cari istikrarın güzelleşmesine kıymetli oranda katkı sağladı. bu biçimdece, 2020 sonunda 37,3 milyar dolar olan cari açık, temmuz prestijiyle 30 milyar doların altına (27,8 milyar dolar) gerilemiştir. Cari açığı bu yılın sonunda ulusal gelirimizin yüzde 2,6’sına, OVP sonunda da yüzde 1’ine indirmeyi kestirim etmekteyiz.”
Karşılıksız çek sayısının toplam çek sayısına oranının 2019’da yüzde 3,2 olduğunu lisana getiren Nebati, bu oranın 2021 yılının ocak-temmuz devrinde yüzde 1’e gerilediğine dikkati çekti. Nebati, konkordato ilan eden şirket sayısının 2018’de 1109, 2020’de 280, 2021’in birinci 7 ayında ise 167 olduğunu söylemiş oldu.
“TCMB BRÜT REZERVLERİMİZ YÜZDE 43’LÜK ARTIŞLA 120,8 MİLYAR DOLARA ULAŞMIŞTIR”
Nebati, ticari faaliyetlerdeki canlılıktan keyifli olduklarını lisana getirerek, “Yurt içi beyaz eşya satışlarının yılın birinci 8 ayında geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 12,1 artışla 5,9 milyona yükselmesi ve araba satışlarının yılın birinci 8 ayında yüzde 23,3’lük artışla 391 bine yükselmesi, tüketimin kuvvetli olarak seyrettiğini göstermektedir. Araba dalında matraha temel sonu artırmamızla bir arada sıfır araba fiyatlarındaki azalışın bu kesimin daha da canlanmasına katkı sağlayacağını öngörmekteyiz.” tabirlerini kullandı.
Muhalefetin Merkez Bankası (TCMB) varlıklarıyla ilgili tenkitlerine değinen Nebati, şunları kaydetti:
“Geçtiğimiz aylarda muhalefetin ağzına sakız ettiği rezervlerimiz de artış eğilimindedir. Geçen yılın 15 Mayıs’ında 84,4 milyar dolar olan TCMB brüt rezervlerimiz yüzde 43’lük artışla 120,8 milyar dolara ulaşmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler içinde düşük borçluluk düzebir daha sahip olmakla övünmekteyiz. Yakın vakitte yayınlanan Memleketler arası Finans Enstitüsünün Global Borç İzleme Raporu’na göre Türkiye, iktisadın her bir bileşeninde düşük borçluluk düzebir daha sahiptir.”
Nebati, salgın sebebiyle devletlerin uyguladığı genişleyici para ve maliye siyasetleri, kuraklık, tedarik zincirlerindeki aksamalar ve global ekonomik aktivitenin canlanmaya başlamasının, dünya genelinde ham husus ve emtia meblağlarının artmasına niye olduğunu belirterek şunları tabir etti:
“Bu durum hem dünyada hem ülkemizde fiyatlar genel düzeyinin maksatların üzerinde artmasına niye olmaktadır. Örneğin, İngiltere’de de TÜFE ağustos ayında yıllık yüzde 3,2 artarak 2012’den bu yana en süratli yükselişini kaydetmiştir. ABD’de TÜFE 2020 Mayıs ayında yüzde 0,1 bulunmasına karşın 2021 Haziran ayında 54 katına çıkarak yüzde 5,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Avro bölgesinde 2020’nin son 5 ayında negatif enflasyon görülmesine karşın 2021’in Ağustos ayında yüzde 3 ile son 10 yılın en yüksek enflasyonu görülmüştür. 2019 Ağustos’tan 2020 sonuna kadar negatif ÜFE görülen Avro bölgesinde, 7 ay üzere kısa bir müddetde ÜFE yüzde 11,2 düzeyine ulaşmıştır. Brezilya’da TÜFE 2020 Mayıs ayında yüzde 1,9 iken 2021 Temmuz ayında 5,1 katına çıkarak yüzde 9,7 olarak gerçekleşmiştir. OECD ülkelerinin ortalamasında TÜFE, 2020 Mayıs ayında yüzde 0,6 iken 2021 Haziran ayında 7 katına çıkarak yüzde 4,2 olarak gerçekleşmiştir.”
Maliye siyasetleri ve yapısal tedbirlerle enflasyonla çabaya katkıda bulunduklarını vurgulayan Nebati, şöyleki dedi:
“Buna bakılırsa, yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamalarının yanı sıra belli hizmet kesimlerine yönelik uygulanan KDV indirimleri enflasyonu azaltıcı rol oynamıştır. Yapılan indirim ve fiyat ayarlamaları kararında 102,6 milyar liralık kamu gelirinden vazgeçtik. Lira mevduatlara stopaj takviyesinin uygulama mühletini eylül sonuna kadar uzatmamız da enflasyonla uğraşımıza katkı sağlamıştır. Ayrıyeten, haziran ayının sonunda Fiyat İstikrarı Komitesi’ni kurduğumuzu sizlere hatırlatmak isterim. İktisat siyasetlerinin eşgüdüm ortasında daha bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmasını ve daha aktif uygulanmasını sağlamak hedefiyle kurulan İktisat Uyum Şurası, fiyat istikrarının sağlanmasına da katkı sağlayacaktır. Bunlara ilaveten, son vakit içinderda fahiş fiyat artışlarının önüne geçmek için kontrolleri artırmaktayız. Merkez Bankası himayesinde oluşturacağımız Erken İkaz Sistemi ile besin meblağlarında öngörülebilirliği artıracağız. Para ve maliye siyasetlerinin kuvvetli eşgüdümüyle enflasyonun 2022’den itibaren kalıcı olarak düşük tek haneli düzeylere indirilmesini amaçlıyoruz.”
“Son 19 yılda 9,5 milyon artırdığımız istihdamı, OVP devrinde de inşallah yılda ortalama 1 milyon 170 bin artıracağız.” diyen Nebati, direkt pandemi takviyesinin yıl sonunda 205,8 milyar liraya ulaşacağını söylemiş oldu.
Nebati, salgından etkilenen işletmelere çeşitli hibe dayanakları sunulduğunu, vergi ve toplumsal güvenlik prim ödemelerinde ertelemeler getirildiğini, KDV ve kira stopajlarında indirimler gerçekleştirildiğini ve son olarak salgından etkilenen konaklama, yeme-içme, ulaşım, iş yeri kiralama ve öbür hizmetlerde bu indirimlerin eylül sonuna kadar uzatıldığını hatırlattı.
Salgın sürecinde toplamda 705,5 milyar lirayı bulan hibe ve takviyelerle milletin yanında olduklarını lisana getiren Nebati, şunları söylemiş oldu:
“Bu hibe ve dayanakların ekonomik büyüklüğünün toplamda 734,2 milyar lira olacağını kestirim etmekteyiz. Bugüne kadar bütçeden ve çeşitli fonlardan sunduğumuz 177 milyar liralık takviye yıl sonunda 205,8 milyar liraya ulaşacaktır. 2002 yılında toplam eğitim bütçesi 10,3 lira iken 212 milyar liraya ulaştı. Sıhhat Bakanlığına ayrılan bütçeyi 27 kat artırdık. Hastane yatak sayımızı 164 binden 255 binin üzerine, nitelikli yatak sayımızı 19 binden 164 bine çıkardık. Hizmete aldığımız toplamda 22 bin 604 yatak kapasiteli 17 kent hastanemizde sıhhatte hizmet kalitesini artırdık. Hala 13 kent hastanemizin inşası sürüyor, bunlar da tamamlandığında kent hastanelerimizin kapasitesini 41 bin 333’e çıkarmış olacağız.”
“POLİTİKA FAİZİ DÜNYADA ARTIŞTA”
Muhalefeti eleştiren Nebati, “Ülkemizde enflasyonla uğraşta para siyasetleri ile üzerine düşen her şeyi yapan Merkez Bankamız muhalefet eli ile karalama kampanyalarının amacına oturtuluyor. Gerçekten Brezilya, ABD ve Avro bölgesi üzere ülkelerde siyaset faizinin enflasyonun altında belirlenmesine hiç sesini çıkarmayanlar, Merkez Bankamızın çekirdek enflasyonun üzerinde olmakla bir arada enflasyonun sonlu olarak altında siyaset faizi belirlemesi durumunda kıyameti koparıyorlar. Hakikaten bizim ligimizdeki ve kimi batı ülkelerindeki son enflasyon bilgileri ve siyaset faizleri şöyledir: Brezilya’da halihazırda enflasyon yüzde 9,7 iken siyaset faizi yüzde 6,25’tir. Meksika’da enflasyon yüzde 5,6 iken siyaset faizi yüzde 4,5’tir. Hindistan’da enflasyon yüzde 5,3 iken siyaset faizi yüzde 4’tür. ABD’de enflasyon yüzde 5,3 bulunmasına karşın siyaset faizi yüzde 0-0,25 aralığındadır. Avro bölgesinde enflasyon yüzde 3 iken siyaset faizi yüzde sıfırdır.” diye konuştu.
Nebati, çabucak sonrasında Yozgat Cumhuriyet Meydanı’nda Ulusal Eğitim Müdürlüğü tarafınca düzenlenen “Bozkırda Bilim Var” aktifliğine katıldı.
Stantları gezen ve nazaranvlilerden bilgi alan Nebati, akabinde basına kapalı gerçekleştirilen Yozgat Eğitime Dayanak Platformu Toplantısı’na katıldı.