11 Gün Uyumazsanız Ne Olur? Bu Garip Deney, İşte Bu Soruya Karşılık Arıyordu! 1963’te iki genç, mümkün olduğunca uzun mühlet uyanık kalacakları bir bilim projesi yapmaya karar verdiler ve sonunda Guinness Rekorlar Kitabı’na girdiler.
Randy Gardner ve Bruce McAllister, uyku yoksunluğunun “paranormal yetenek” üstündeki tesirlerini araştırmak için başladıkları deneyin sonunda uyku yoksunluğunun bilişsel ve fizikî performans üstündeki tesirlerini keşfettiler. Tarihte bilinen rastgele bir insanın daha evvel hiç yaşamadığı bir uykusuzluk durumuna kimin katlanacağını görmek için yazı çeşide attılar. Sonuçta uykusuz kalacak olan kişinin Randy olacağı belirlendi. Deneyin günümüzde biliniyor olmasının sebebi, bir mahallî gazete tarafınca haberleştirilmesi ve Stanford’dan uyku araştırmacısı Dr. William C. Dement‘in ilgisini çekmiş olması.
Dement, BBC’ye “bu biçimdelar gezegende nitekim uyku araştırması yapmış olan tek kişi muhtemelen bendim” dedi ve ekledi: “Randy’nin ebeveynleri uykusuzluğun ona ziyan vereceğinden korkuyordu, çünkü o periyotta uzun müddet uykusuz kalan birinin ölme ihtimali olduğu düşünülüyordu.“
Görünüşe göre mevt büsbütün kelam konusu değildi. Beşerler üzerinde yapılan evvelki deneyler, uyku yoksunluğunun gönüllülerde paranoya, kuşku ve başka meselelere yol açtığını göstermişti. Fakat sonrasındasındaki bir deneyde evcil kedilerin 15 gün boyunca uyanık kaldıktan daha sonra hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Ebeveynlerinden gelen talep üzerine Randy üstündeki deney Dement’in yanı sıra San Diego’daki ABD Deniz Kuvvetleri Tıbbi Nöropsikiyatrik Araştırma Ünitesi’nden Albay John J.Ross tarafınca da denetlendi.
Grup, Randy’yi uyanık tutmak için ona langırt ve basketbol oynattı, yatmasını engelledi ve tuvalete her gittiğinde uyuyakalmaması için tuvalet kapısından onunla konuştu. Deneyin birinci basamakları, çalışma sırasında yalnızca 16 yaşında olan Randy’de büyük bir sorun görülmedi. İkinci günün sonunda objeleri dokunarak ayırt edemediği ortaya çıktı. Üçüncü gün hudutlu hale geldi ve tekerlemeleri söyleyememeye başladı. Dördüncü gün bellek kaybı ve halüsinasyonlar başladı. Beşinci günün sonunda artık inişli çıkışlı bir ruh hali göstermeye başlamıştı. Takip eden günlerde konuşurken teklemeye başladı ve belleği güzelce berbata gitti. Bir cümleye başlıyor, lakin sonunu getiremeden başını unutuyordu.
Deneyinin 11. ve son gününde, Randy ifadesizdi ve rastgele bir soruya karşılık verebilmek için daima bir yönlendirmeye muhtaçlık duyuyordu, bunu da tekdüze bir biçimde yapıyordu. Zihinsel yetenekleriyle ilgili testler, daima ne yaptığını unuttuğu için epeyce çabuk sona eriyordu.
Deneyin sonunda rekoru kırdıktan daha sonra günlerce uyudu. Bu sırada uyku durumunu gözleyen bilim insanları uykusunun adım adım olağana döndüğünü gördüler. Deney, uyku yoksunluğu sırasında beyninin aşikâr bölgelerinin daima olarak “çaktırmadan dinlendiği” kararına varıldı. Birebir tesir çabucak sonrasında, uykudan mahrum bırakılan fareler işlerine devam ederken korteks nöronlarının alt kümelerinin kapandığı fare deneylerinde de görüldü.
Guinness Rekorlar Kitabı, iştirakçilere ziyan verebilecek bir faaliyeti teşvik etmemek için rastgele bir teşebbüsü yayınlamayı durdurmasına karşın, Gardner’ın uyanık geçirdiği süreyi geçmek ve yeni rekorlar kırmak isteyen beşerler oldu ve bunu da başardılar.
Randy Gardner ve Bruce McAllister, uyku yoksunluğunun “paranormal yetenek” üstündeki tesirlerini araştırmak için başladıkları deneyin sonunda uyku yoksunluğunun bilişsel ve fizikî performans üstündeki tesirlerini keşfettiler. Tarihte bilinen rastgele bir insanın daha evvel hiç yaşamadığı bir uykusuzluk durumuna kimin katlanacağını görmek için yazı çeşide attılar. Sonuçta uykusuz kalacak olan kişinin Randy olacağı belirlendi. Deneyin günümüzde biliniyor olmasının sebebi, bir mahallî gazete tarafınca haberleştirilmesi ve Stanford’dan uyku araştırmacısı Dr. William C. Dement‘in ilgisini çekmiş olması.
Dement, BBC’ye “bu biçimdelar gezegende nitekim uyku araştırması yapmış olan tek kişi muhtemelen bendim” dedi ve ekledi: “Randy’nin ebeveynleri uykusuzluğun ona ziyan vereceğinden korkuyordu, çünkü o periyotta uzun müddet uykusuz kalan birinin ölme ihtimali olduğu düşünülüyordu.“
Görünüşe göre mevt büsbütün kelam konusu değildi. Beşerler üzerinde yapılan evvelki deneyler, uyku yoksunluğunun gönüllülerde paranoya, kuşku ve başka meselelere yol açtığını göstermişti. Fakat sonrasındasındaki bir deneyde evcil kedilerin 15 gün boyunca uyanık kaldıktan daha sonra hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Ebeveynlerinden gelen talep üzerine Randy üstündeki deney Dement’in yanı sıra San Diego’daki ABD Deniz Kuvvetleri Tıbbi Nöropsikiyatrik Araştırma Ünitesi’nden Albay John J.Ross tarafınca da denetlendi.
Grup, Randy’yi uyanık tutmak için ona langırt ve basketbol oynattı, yatmasını engelledi ve tuvalete her gittiğinde uyuyakalmaması için tuvalet kapısından onunla konuştu. Deneyin birinci basamakları, çalışma sırasında yalnızca 16 yaşında olan Randy’de büyük bir sorun görülmedi. İkinci günün sonunda objeleri dokunarak ayırt edemediği ortaya çıktı. Üçüncü gün hudutlu hale geldi ve tekerlemeleri söyleyememeye başladı. Dördüncü gün bellek kaybı ve halüsinasyonlar başladı. Beşinci günün sonunda artık inişli çıkışlı bir ruh hali göstermeye başlamıştı. Takip eden günlerde konuşurken teklemeye başladı ve belleği güzelce berbata gitti. Bir cümleye başlıyor, lakin sonunu getiremeden başını unutuyordu.
Deneyinin 11. ve son gününde, Randy ifadesizdi ve rastgele bir soruya karşılık verebilmek için daima bir yönlendirmeye muhtaçlık duyuyordu, bunu da tekdüze bir biçimde yapıyordu. Zihinsel yetenekleriyle ilgili testler, daima ne yaptığını unuttuğu için epeyce çabuk sona eriyordu.
Deneyin sonunda rekoru kırdıktan daha sonra günlerce uyudu. Bu sırada uyku durumunu gözleyen bilim insanları uykusunun adım adım olağana döndüğünü gördüler. Deney, uyku yoksunluğu sırasında beyninin aşikâr bölgelerinin daima olarak “çaktırmadan dinlendiği” kararına varıldı. Birebir tesir çabucak sonrasında, uykudan mahrum bırakılan fareler işlerine devam ederken korteks nöronlarının alt kümelerinin kapandığı fare deneylerinde de görüldü.
Guinness Rekorlar Kitabı, iştirakçilere ziyan verebilecek bir faaliyeti teşvik etmemek için rastgele bir teşebbüsü yayınlamayı durdurmasına karşın, Gardner’ın uyanık geçirdiği süreyi geçmek ve yeni rekorlar kırmak isteyen beşerler oldu ve bunu da başardılar.